tag:blogger.com,1999:blog-61228496431761300072024-03-13T12:25:12.596-07:00Хөх мэдрэхүйУтга зохиолын бүлгэмБ.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.comBlogger24125tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-57039635432479951782014-03-23T01:22:00.001-07:002014-03-23T01:22:14.795-07:00ХӨХ ШУВУУ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div style="text-align: center;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><b><i>Яруу найрагч Пүрэвжалын Майнбаяр манай бүлгэмийн гишүүн, яруу найрагч, орчуулагч Батсуурийн Баясгалангийн талаар ийм нэгэн өгүүлэл бичжээ. Эл бичлэгийг яруу найрагчийн "Нүүр ном" дахь хуудаснаас, зөвшөөрөлгүй авсан болно.</i></b></span></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><b><i><br /></i></b></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgV3OYbS-dwZ4KzgCQfr1eTo1U2Cyn1q_4vlDWhSoYJDQ1toi4LNXqpNSQC67Sj_9YDhhyphenhyphen171cAPZvGMObGHxaRGFMcdHluxoRPeRuH3JgEWhRYQ_9FMqJUecjE-0WkQN3s_GJaG96S5hNZ/s1600/530442_547487565321335_1094681654_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgV3OYbS-dwZ4KzgCQfr1eTo1U2Cyn1q_4vlDWhSoYJDQ1toi4LNXqpNSQC67Sj_9YDhhyphenhyphen171cAPZvGMObGHxaRGFMcdHluxoRPeRuH3JgEWhRYQ_9FMqJUecjE-0WkQN3s_GJaG96S5hNZ/s1600/530442_547487565321335_1094681654_n.jpg" height="249" width="640" /></a></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><b><i><br /></i></b></span></div>
<h3 style="text-align: center;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;">ХӨХ ШУВУУ</span></h3>
<div style="text-align: center;">
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><br /></span></div>
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Сүмийн зүгээс сүрэг шувуу нисэн ирэх мэт шүлэг найргийн цаг гэж бий. Тэр цагийг залуус дуулж эхэлжээ. Дуу чимээ, өнгө дүрс, гарт баригдаж, чихэнд сонсогдож байна. Туурвин бүтээхийн ирмүүн халуун хүсэл эндээс ч, тэндээс ч төөнөнө. Тэдний дунд орсон хүн бол надаар хэлүүлэлтгүй мэдэх байх. Би бол зах зухад нь л явдаг хүн. Эдгээр залуусаас би “Хөх мэдрэхүй” бүлгэмийн дүү нарыг арай илүү танина. “Хөх мэдрэхүй” дүү нарын нэг авууштай чанар бол аливаад /уран зохиолд/ бодтойгоор ханддаг явдал юм. Хөгшин залуу, шинэ хуучин гэлгүй сайн бүтээлийг эрж хайж, түүнийгээ хүмүүст түгээж байдаг билээ. Сайн үйлс дэлгэрэхийн учир энэ буюу. Тэдэнтэй уулзаж танилцсан минь эртний ерөөл буй заа. Элбэг, Бүүвэй хоёр өрөөгөөр түрхэн ороод гарахад л эндхийн бүгчим агаар сийрэх шиг болдог юм. Энэ удаа тус бүлгэмийн гишүүн, яруу найрагч, орчуулагч Б.Баясгалангийн тухай өгүүлье гэж бодлоо. Самгардахаасаа өмнө санаа бодлоо хэльюү л гэж. Их юм гараад ирэхээр ах нь дарагдаж мэдэшгүй. Ихийг бүтээх нь дамжиггүй тул ингээд хэлчихлээ.</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Яруу найраг байхгүйсэн бол бид энэ тэнгэрийн дор уулзалдахгүй байлаа. Ахан дүүс болохгүй байлаа. Тиймээс Баясгалангийн “Арван гуравдугаар сарын бороо” номноос,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“Сайхан л зүйл дотроо бодож явна даа</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Санааны алсад нэгэн зурвас гэрэл тодроод</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Салхич шувуу нүднээ өдөн дуудахын гэгээ цацаад</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Тэмүүлэх тусам тэнгэр ямар ойрхоныг мэдрээд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Тэмдэг төдий инээмсэглэл нүүрэндээ цацруулаад</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Сайхан л зүйл дотроо бодож явна даа...”</i>(Арван гуравдугаар сарын бороо.2009.11х) гэсэн шүлгийг санаа амар уншиж суух билээ.</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Бид нэг нэгийгээ яруу найрагч гэж нэрлэж, итгэж, тэр итгэлээрээ л голоо зогоож явдаг. Яруу найраг хэзээ ч муу муухайг ярихгүй. Хэсэг хугацааны дараа яруу найрагч биш болсон ч яах вэ? Учир нь яруу найрагтай нөхөрлөсөн он жилүүд бидний амьдралын хамгийн ариун, хамгийн тунгалаг нь байна гэдэгт би итгэдэг. Сайн сайхныг бодож явахад муу муухай аяндаа сарнин замхардаг. Санааны алсад зурвас гэрэл тэгж тодордог. Зурвас гэрэл яруу найргийн тусгал, салхич шувуу гэгээ цацах нь цаг хугацааны туйл. Энэ гэгээг олж харсан хүн азтай яа. Тэмүүлэх тусам тэнгэр ойрхныг мэдрэх нь сайхан бодлоос л эхтэй. Тэгээд л тэмдэг төдий инээмсэглэл нүүрэндээ цацруулжээ. Тийм хүчийг мэдэрсэн хүнд бол тэмдэг төдий инээмсэглэл байхад л хангалттай. Илүү юм хэрэггүй.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“Ганцаар, гүн харанхуй тэнгэрийн дор</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Гадаа, хуучин савлуурын дээр</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ганхан ганхан суулаа...”</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Шөнийн салхины гар савлуурыг зөөлхөн түлхэж байна. Ингэж ганхан суухдаа тэр ихийг бясалгадаг биз дээ. Газраас бодол хөндийрч, гайхамшигтай хэмнэлд автах үе, ”Газраас хөндийрч тэнгэрийн аглаг руу одоход, гараараа даллаад аав баяртай үлдэв” гэсэн мөр шиг л...Ганхан...ганхан...ганхан...Харанхуй тэнгэр, хуучин савлуураас гэрлийг, шинэ юмсыг олж харахын тулд шүү дээ. Тиймгүйсэн бол тэгж ганхаж суухын хэрэг юун... Жихүүн салхинаас гэгээхэн гуниг сэвэлзэж байгаа нь доорх мөрүүдээс андашгүй.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“Жихүүн гэвч зөөлөн аяст салхин</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Жил саруудын үнэрийг чичирхийлэн зөөж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүрхэнд минь хэн нэгний гуниг ийм лавтай шургасныг</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Зүгээр л сэвлэгээр минь оролдонгоо шивнэж байлаа...”</i> (“Арван гуравдугаар сарын бороо” 2009.22х)</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Амьдрал хийгээд мөнхийн гунигийн тухай асуултанд инээвхийлэлээр хариулагч, аньсан нүдэндээ тэнгисийн цахлай, Аннагийн нэртэй шарилын чулуу хадгалагч, уншаагүй номынхоо уран гоё төсөөлөлд автагч, утгагүй бүхнээс ангид оршигч юм даа тэр. Тэмдэг төдий инээмсэглэл, асуултанд инээвхийлэлээр хариулах зэрэг нь нууцлаг ертөнцийнх нь анхны илрэлүүд юм. Өөр ямар шинж тэмдэг илэрхийг мэдэхгүй. Миний санахад улам л нууцлаг болох болов уу? Тэрхүү нууц нь хааяахан,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Улигт ахуйн торноос нисэхсэн гэхдээ би бачимдан сэрэхэд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Угаасан хувцсаа оруулсан уу гэж энгийн тайвнаар чи асууна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Чимээгүйхэн л би толгой дохин бүдэгхэн инээвхийлэлээр нууцаа хулдавч</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Чийрт ахуйгаас хашгичин дэвж, хайраан гишгэлээд нисэхийг хүснэ...</i>(“Арвангуравдугаар сарын бороо” 36х) гэсэн мөрүүдээр илэрнэ. Энэхүү нисэх хүсэл зарим хүнд эгдүүцмээр санагдаж мэдэх ч, нам гүмийг эрэгч, үг үсгийг эзэмшигчийн тухайд бол байвал зохих л араншин. Хүлцэнгүй ийм инээвхийлэлийн цаана л хүчирхэг үгийн ертөнц бүрэлдэн тогтож байдаг жамтай. Эргэн тойрон утгагүй хоосон санагдах үе бишгүй л бий. Утгагүй хоосон угтаа бол сэрэхүйн дээд шат бөгөөд тэр шатны гишгүүрээр өгсөж чаддаг нь даанч цөөхөн. Далдын совинтойд нь зориулагдсан болохоор арга ч үгүй юм уу даа. Бачууран давчдах үедээ, бүгд л нисэхийг хүсэцгээдэг. Ниснэ гэдэг дотоод ертөнц рүүгээ л очно гэсэн санаа тул тэндээс давтаж буй цуурай, давхарлаж буй үүлс, зүүрмэглэж буй уулс цөм жигүүртэй байж таарна. Хайраас, амьдралаас, хүсэл мөрөөдлөөс уйдсан гэсэн утга огт биш бөгөөд товчхондоо бол бүтээж туурвихийн ариун шаналан бөлгөө. Ийм шаналалыг бага сага мэдэхийн учир энд жаахан тоочиж орхив. Адгалт, бачимдал гэдэг үнэн чанартай анир чимээг нэвтлэхийн өмнөх агшин. Агшин хоромд дасах мэт толгой дохин байвч түүний доторх хүн,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Цээжин дотрох энэ их салхийг ээ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Цэх суугчийн дотрох эмх замбараагүй хөдөлгөөнийг ээ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Газарт бууж үзээгүй үй олон шувуудынх нь</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ганганах дуу тасардаггүй миний дотрох тэнгэрийг ээ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хавирга зүлд дэлдээд хашхираад байгаа хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Харанхуйд мод тэврээд уйлаад байгаа хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хажууханд ном уншаад инээгээд хэвтэх хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эсвэл үсээн задгайлаад хяргаж суугаа хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эрмэг дээрээс үсрэхийн өмнө эргэн харж буй хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Чулуу шороо самраад цамнаад байгаа хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Чулуун хөшөө шиг сар жилээр цавтаад суугаа хүнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Энэ их хашгираан, цуурай, орь дуу</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эвдэрч, нурж, сүйдэх чимээ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Далайн давалгаа, шуурга, галт уулын дэлбэрэлт</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Давтагдмал, тасралтгүй үргэлжлэх хэмнэлүүдийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зад татаад гараад ирмээр энэ аймшигтай бүхнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хав дарж, хана хэрэм мэт бат оршиж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Цэх сууж, шархиртал инээмсэглэж, дуугаа хурааж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Цэг таслал хоёрын дундах хоосон зайнд амьдарнам</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Цээжин дотрох энэ их салхийг ээ...</i> /Энэ шүлгийг цахим хуудаснаас нь авсан/ хэмээн шүүрс алдан бичмүй. Өөр өөрийн араншинтай эдгээр хүмүүсийг нэгтгэн зангидаж, нэгэн цул болгоход л Баясгалан хэрэгтэй. Чулуун хөшөө шиг цавтаад суугаа хүн бол...гээд сугалж аваад ярих утгагүй. Гэтэл тэр цэх сууж чадаж байна. Энд л Баясгалангийн гэх нэг юм гэрэлтээд байгаа юм даа. Би бол бараг л бөгтийгөөд суучих болов уу. Эвдэрч, нурж, сүйдэх чимээ, галт уулын дэлбэрэлт тэр бүхнийг хав дарж, хана хэрэм мэт бат оршиж, сүйдсэнийг нь эвлүүлэн зүйж, гагцхүү шархиртал инээмсэглэж, дуугаа хурааж байгаа нь сонин байна. Дуугаа хураана гэдэг чинь дуу дуулахын өмнөх цэгцрэл. Цээжин доторх их салхи цэг, таслал хоёрын дундах хоосон зайд л намждаг. Цэг, таслал хоёрын дундах хоосон зай...Уран бүтээлч хүний аз жаргал, шаналал гуниг ердөө энэ л хоосон зай гээд хэлчихвэл айхтар хатуудахгүй болов уу. Үүрд мөнхийг үргэлж мэдрүүлэх үг үсэг, цэг таслал...Үүнээс том зайгаар юугаа хийх вэ?</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>“Газарт бууж үзээгүй үй олон шувуудынх нь</i></div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Ганганах дуу тасардаггүй миний доторх тэнгэрийг ээ...”</i> Ийм л тэнгэрээс “Арван гуравдугаар сарын бороо” шивэрч, голын цаана ганц эрвээхэй шүхэр барин нисч, аяс намуухнаар навчсын сэрчигнээ сонсдож, алган дээр нь том том дуслууд унаж байснаа, агшнаа мөс болон хувирах вий.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Нарны цацраг мөстөж, голын эрэгт зоогдоход</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Навчис сэрчигнэхээ зогсоод хоромхон зуур чулуу болно</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Чулуу чулуун дээр бууж нисэх шүхэр барьсан эрвээхэйн</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүрх норгосон гаслант нулимснаас л би илч дулааныг мэдэрнэ...</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
(“Арван гуравдугаар сарын бороо” 2009.27х)</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Арван гуравдугаар сарын бороо шүлгийн энэ бадаг бол чухамдаа алс хэтийн ертөнц агаад чулуу чулуун дээр бууж нисэх шүхэр барьсан эрвээхэйн бол түүний айзам хэмнэл юм. Дээр дурдагдсан давтагдмал, тасралтгүй үргэлжлэх хэмнэлүүдийн өмнөтгөл болно. Эрвээхэйн нулимснаас мэдэрсэн илч дулаан л энэ ертөнцийг аварч магадгүй. Шүхэр барьсан эрвээхэй нисч байгаа цагт шүлэг бичих зөн бүүдийхгүй.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“...Уйлах дуу, инээдний чинь цуурайг бясалгаад</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ухаантай амьдрах гэж хэрдээ л зүдэрч байна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Урьдын ерөөл, хожмын учралд сүслээд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Урдаа босгосон хориглолтдоо унаж бүдэрч явна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Залуу нас хажуугаар исгэрэн зөрөхөд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Замын хажуугаас би зүгээр л хараад зогсож байна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Амьдарч байна, амьдралдаа оролцож чадахгүй байна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Аль хэдийнээс би чиний эрхэнд орсон байна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Энэ биений минь хаа нэгтэй нуугдсан</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ирээдүйн хүний тунгалаг сүнсээ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Би чиний төлөө энэ гашуун он жилүүдийг</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Биеэсээ үлдэн хөөгөөд, мөч бүхэнд ариусч байна... </i>Энэ шүлгийг уншиж суухад, хаа нэгтэйгээс /ирээдүйгээс/ үл үзэгдэх далавч сэрчигнэж, өчигдөриийн баргар дурсамж зүрхнээс арчигдах шиг, харагдахгүй сүнсээр дамжин хаа нэгтэй орших бурхдын өлмийд алга хавсран мөргөх шиг, хажуугаар исгэрэн зөрсөн залуу нас минь дэргэд ирээд шүгэлдэх шиг. Шүлэг бичмээр болж байна шүү. Тийм тунгалаг сүнс л биеийг гижигдэхэд бид сэтгэлдээ бийрээ дүрдэг бус уу? Ирээдүйн хүний төлөө мөч бүхэнд ариусаж чадах яруу найрагчийн зүрх үүгээрээ л бусдаас ялгаатай. Ил амьдралын цуурайг бясалгаад, далд оюун санаандаа хүрнэ гэдэгтэй итгэлтэй байна. Түүний цээжинд хүчирхэг жигүүрээ дэлгэн нисэхийг хүсэгч шувуу бий. Тэр шувууны чимээ алгуур, бүдэгхэн, тэгсэн атлаа шаргуу тэлсээр л байгаа.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хөндий цээжийг минь зад татан</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хүчирхэг жигүүрээ дэлгэхийг хүсэгч</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Үзэсгэлэнт нэгэн цэнхэр шувуу</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Өр зүрхний минь мухарт буй. </i>(Өөрийнх нь орчуулсан “Цэнхэр шувуу” шүлгийг өөрт нь зориулаад авч орхилоо) Харин тэрбээр энэ шүлгийг бичигч Чарльз Буковский шиг хатуурхаж, хамаг итгэлийг нь нугачин дарж, тэргүүн дээрээс нь хундага хундагаар архи цутгахгүй нь лавтай. Чарльз Буковский, Хорхе Луйс Борхес, Дилан Томас, Хэрмен Хэссе, Элизабет Бишоп, Аллен Гинсберг нарын шүлгүүдийг Баясгалан орчуулсан. Үүнийг би онцгой зүйл гэж бодно. Энэхүү бодлынхоо дараа,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Миний итгэсэн үлгэрээс бороо дусалж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Миний итгэсэн үлгэрээс ид шидийн гэмээр гэнэн мэдрэмж гэрэлтэнэ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Өчигдөрхөн л би борооны тухай тухай</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Өөдгүйхэн дурсамжтай явснаа мартаж орхино...</i>(Арван гуравдугаар сарын бороо. 2009.47х) гэсэн шүлэгнээс ид шид энгийн, тэгсэн мөртлөө гүнзгий байдгийг олж харна. Ид шидийн хүчээр л үг эв зүйгээ олж, зүрх сэтгэл догдолж, үлгэр домгоос бороо дусдаг. Тэр бороог анирдан чагнах зуураа,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Гай зовлонгоос чамайг хамгаалах</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Гатлага онгоц шиг нүд минь</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Нулимсан дээрээ хөвсөөр л байна...</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ахиад зөндөө уйлах энэ л нүдээрээ</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Би чамайг ширтсээр л байна...</i>/”Хөх мэдрэхүй шүлгийн цоморлиг.” 2010.84 х/гэсэн мөрүүдийг уншихад аньсага чийгтэнэ. Гунигтай, тэгсэн мөртлөө гэрэлтэй. Гай зовлонгоос чамайг хамгаалах гатлага онгоц шиг нүд...Энэ мөрнөөс хичнээн сайхан сэтгэл гэрэлтэнэ вэ? Хэдийгээр нулимс цийлэгнэсэн ч гэсэн. Ийм нүдийг зөвхөн гунигтай, зовлонтой гэдгээр нь ойлгох юм бол амьдрал утгагүй болчихно. Хүн гэдэг оносон нэр ойлгомжгүй болно. Нөгөө талаас нь харвал хөвж байгаа онгоцноос хүнд хэцүүг сөрөн сэлүүрднэ гэсэн сэтгэлийн их амгалан тодроно. Гатлага онгоц бол амьдрал. Нулимс бол ертөнц. Дусал бүрт нь ертөнцийн дуу чимээ буй. Гатлага онгоц шиг нүд...ингэсгээд орхиё доо. Ийм нүдэнд багтсан амьдрал уянга эгшгээр дүүрэн байлгүй яах вэ?</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Гэгээн ариун бүхнийг найрсан хэлэлцэж явдаг хорвоо дээр гэрэл гэгээ түгээгч эрдэмт хүмүүс олон бөгөөд тэдний илч гэрэлд тархинд суусан үрчлээс тэнийж, хажууд зогсох сүүдэр үг хэлэх шиг болдог юм. Тийн үг хэлүүлэгчийн нэг нь Баясгалан юм. Ингэж хэлэх болсныгоо багахан дэлгэрүүлэх хэрэг гарлаа. Өөрийнх нь ихэд зүрхшээн байж уншигчдын гар дээр тавьсан “Аз жаргалтай төгсгөлүүд” өгүүллэгийн түүврийг уншсаны дараа энэ бодол минь улам батжиж, баярлан бахдсан сан. Өдгөө ч тэр бахдал минь хуучраагүй байна. Гэхдээ миний баяр бахдал Баясгаланд ямар ч хэрэггүй гэдгийг энд зориуд сануулая. Ер нь ч баяр талархлаас хол байсан нь өлзийтэй юм шиг байна билээ. Чанартай сайн орчуулга харваас андашгүй л дээ. Аманд эвлэж, тархинд тогтож, үг үсэг нь үзтэл гэрэлтээд эхэлдэг. Үг үсгийг гэрэлтүүлэгч “гүүш” нарыг энд дурдахыг зорьсонгүй. Уран зохиолын боловсролтой, утга уянгын мэдрэмжтэй хүмүүсийн орчуулга бол цаанаа л өөр, барьцтай, наалдацтай, амттай байдаг. Үг ч өөрийн үнэ цэнтэй. Баясгалангийн “Аз жаргалтай төгсгөлүүд” өгүүллэгийн түүвэр надад ингэж л өгүүлсэн. Хэдийгээр орчуулга ч гэсэн эдгээр өгүүллэгүүдийг тэр бичсэн юм шиг санагдаад байж билээ. Тэр санаа минь ч энэхүү бичвэрт туслаа. Миний хувьд бол орчуулга яруу сайхан болжээ. Яараад хэлчихсэнийг минь уучлаарай. Яагаад яарсныг минь Октавио Пазын “Цэнхэр баглаа” өгүүллэгийн энэ хэсэг бараг л илэрхийлчих болов уу?</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“...Гэвч би түүний өөдөөс мөрөө хавчаад,</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
-Удахгүй ээ гэж хэлчихээд харанхуй руу уусан одлоо.</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эхэндээ юу ч харагдахгүй байв. Дэвсмэл чулуун замаар дэмий баахан гэлдэрсэнээ ганц тамхи гаргаж асаалаа. Гэнэтхэн бараан үүлсийн цаанаас сар цухуйж энэ тэндгүй хагарч цавтсан хувхай цагаан ханыг гийгүүлэв. Тэр их цагаан гэгээнд нүд гялбаад хэсэг зогслоо. Салхи намуухан үлээнэ. Тэгж зогсохдоо би тамаринд модны эхүүн үнэртэй холилдсон агаарыг хамраараа сорон амьсгаллаа. Шөнө тэр чигтээ сэрчигнэх навчис, дүнгэнэх хорхой шавьжийн дуунд автжээ. Өндөр өндөр өвсний толгойд хүрэлзгэнэ суусан харагдана. Би тэнгэр өөд ширтлээ. Одод ч бас тэртээ оройд отог хүрээгээ тохинуулан буудаллажээ. Орчлон ертөнц гэдэг олон янзын дохио тэмдэгүүдийн асар уудам тогтолцоо, аварга том орон зайг эзлэн оршигч оршихуйнуудын бие биетэйгээ харилцах яриа юмсан уу даа гэж би бодов. Аанай миний үйл хөдлөл, хүрэлзгэнүүдийн хөрөө хошуу, тэртээх оддын гялбаан хүртэл мөнөөх харилцан ярианых нь доторх зогсоц, үгийн үе, тасалданги өгүүлбэр сэлтээс өөр юу ч биш. Намайг ердөө л нэг үе болгон дотроо агуулж чадах ямар үг байж болох вэ?...”</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
(“Аз жаргалтай төгсгөлүүд” Өрнө, дорнын шилмэл өгүүллэгүүд. 2013.83-р тал)</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ямар үг байж болох вэ? Өөрөөсөө би ингэж асууснаа тод санаж байна. Өндөр өвсний оройд хүрэлзгэнэ сууж, өнгөт ертөнцийн дохио тэмдгүүд нисэлдэнэ. Дохио тэмдгүүд нисэлдэх нүд...Цэнхэр биш нүд...Гол баатрыг айлган сүрдүүлэгч этгээд гадаад өнгө хэтэрхий хөөчихлөө. Шүдэнз зурж зогсохдоо нүд рүү нь жаахан л өнгийсөн бол хайгаад байснаа олчих ч байсан юм бил үү? Уран зохиолын цаад мөн чанар ийм л нэвтрэшгүй юм даа.</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Дэлхийн уран зохиолоос эх хэлнээ яруу сайхан буулгаж, цаг үеийнхээ түүчээ болсон үе үеийн шилдэг сэхээтнүүдийн хүчинд л бид Уолт Уйтмэний “Өвсний навч”, Рабиндарнат Таагүрийн “Өргөлийн дуулал”, Эрнест Хемингуэйн “Өвгөн тэнгис хоёр”, У.Фолкнерийн “Баавгай”, Дантегийн “Тэнгэрлэг туульс”, В.Набаковын “Лолита”, Г.Маркесийн “Зуун жилийн ганцаардал”, Ф.Достоевскийн “Гэм зэм”-ийг уншиж, Башёгийн шүлгүүдээр, Шэкспирийн жүжгүүдээр, Чеховын өгүүллэгүүдээр оюун санаагаа тэлсэн байнам. Чехов гэснээс, түүний “Марья Ивановна” өгүүллэгт,</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>...Утга зохиол маань та нарт өөдгүй, өчүүхэн, сонирхолгүй санагдавч та нарт инээд ч, хилэгнэл ч, баяр ч төрүүлэхгүй байвчиг, утга зохиол маань өөрийн хэргээ хийсээр байгаа юм. Түүнгүйгээр болохгүй...Хэрвээ бид жагсаалаас гарч, нэг хурамд ч гэсэн байраа орхивол байрыг минь тэр дор нь тэрэгний морины хонхтой, инээдмийн малгайтай салбадай нар, муу профессорууд, муу өмгөөлөгчид болон баруун тийшээ, зүүн тийшээ гэсэн командаар өөрсдийн дурлалын эв дүйгүй явдлыг бичдэг юнкерүүд эзлэн авна. Уй гунигийг ч халуун хомхийг ч үл харгалзан би бичих ёстой. Тасалдалгүй, чадахынхаа хэрээр, чадлынхаа хэрээр бичих ёстой. Бид цөөхөн, биднийг хуруу даран тоолж болно...”</i> гэж бичсэн бий. (А.П.Чехов. Түүвэр зохиол.1983.311-р тал) Хуруу дарам тэдгээр хүмүүсийн нэг нь Баясгалан гэдэгт одоо эргэлзэх хэрэггүй. Ба Жиний “Нохой” Хаяаши Фүмикогийн “Баян хуур ба загасчдын суурин”, Дорис Лессингийн “Дээвэр дээрх бүсгүй” зэрэг өгүүллэгүүдийг эх хэл дээр нь унших чадвар маньд алга. Үнэн гэдэг ийм. Өөр хэлэх юм байхгүй. Харин өөр нэг өчих юм бол, эрхэм гүүш нарын гаргасан зам мөрөөр олон уран бүтээлчид замнаж, тэдний бий болгосон оюун санааны хүрээнд дулдуйдан амьдарч явдаг нь нууц биш. Бидний унших дуртай ном, ишлэж гайхуулдаг онч үгс, сүслэн дагадаг бурхны сургаал хүртэл орчуулагчын хэлээр дамжиж л бидэнд ирсэн! Хар муйхар юм яахав дээ, хэсэгтэй хүчийг авах л юм биз. (Энд зөн совин хамаарахгүй) Алсдаа бол явуургүй. Юу хэлэх гэсэн юм бэ гэвэл, мэдлэг боловсрол аль ч салбарт чухаг, тэр тусмаа манай утга зохиолын амьдралд бол бүр ч хэрэгтэй байна санж. Тийм боловсролтой хүмүүсийн гараас л гайхалтай бүтээл туурвил гардаг нь үнэн байна. Ихэнх зохиолч, яруу найрагчид, орчуулагчдын нөлөөнд нүд гүн, бодол алс болдог ажгуу. Мань мэт нь ийм л хүмүүсийн /гүүш нарын/ буянд нүглээ нимгэлж явдаг. Нүгэл гэдэг нь ухааныг хэрсэн мунхаг санаа гэсэн шүү юм даа. Түүний орчуулсан “Ганцаардлын зуун жил”, “Гашуун”, “Босуул” зэрэг ярилцлага, нийтлэлүүд ч уншсан хүнд өгөөжтэй. Андрей Вознесенскийн “Босуул” хэмээх ярилцлагаас,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Сурвалжлагч: Та тайзан дээр шүлэг унших гэж гарахдаа гартаа ном, цаас гэх мэтийн юу ч бариагүй харагддаг. Бүх шүлгээ цээжилчихдэг хэрэг үү?</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Вознесенский: Шүлгүүдээ анх яаж бичсэн тэр л зарчим маань явж буй хэрэг. Яруу найрагч хүн шүлгээ оргүй хоосноос л олж бичдэг шүү дээ. Би шүлгээ бичиж дуустлаа үүгээр түүгээр холхиж, толгойдоо дахин дахин найруулж, өөр хувилбаруудыг солин үзэж, шинэ санаагаар баяжуулан зассаар байдаг. Харин нэгэнт түүнийгээ цаасан дээр буулгачих юм уу, дуу хураагчид уншчихсаныхаа дараа бол өөрчлөхийг ер хүсдэггүй. Гадаа бороо ороод л, дотор сэтгэл чинь тэр чигтэй бороошчихсон байх үеийн сэтгэгдэлийг нар гарсаны дараах хачин хуурай сэтгэгдэлээр засч болохгүй шүү дээ. Тэр бороо, тэр сэтгэл, тэр сэтгэгдэлүүд ахин хэзээ ч давтагдахгүй.</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Миний бичвэр ч ийм сэтгэгдлээр бүтэж байна. Хожим энэ сэтгэгдэл давтагдахгүй учраас буулгахыг зорьсон юм. Тиймээс бичвэрийг ямар нэгэн төрөл зүйлд хамаатуулах гэсний хэрэггүй. /Шүүмж, судлал гэх мэт/ Хувь бичээчийн бодол сэтгэгдэлээр дамжсан өчүүхэн бичвэр гэж хүлээж авахад л болно. Өөрийнхөө хэрийг би мэдье. Дилан Томасын нэгэн шүлгээр дээрх яриаг өндөрлөе.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Нулимс минь шидэт сарнайн дэлбээнээс</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Тасран урсах намуухан урсгалтай адил</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүрхэнд минь үлдсэн цастай тэнгэрийн ан цаваар</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүсрэн буух нь миний гансралын буулга</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Дор эргэлдэгч дэлхийд хуруугаа хүргэвээс</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Дорхноо тэр бутран унана</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Төгсгөл нь хичнээн гашуун болоод үзэсгэлэнтэй байхыг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Төсөөлөн бодохоос зүүд адил түгшүүртэй...</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Баясгалангийн орчуулсан шүлгүүдийн хөг аяс нь ийм. Дор эргэлдэгч дэлхийд хуруугаа хүргэвээс, дорхноо тэр бутран унана гэдэг шиг л. Өөрийнх нь итгэл үнэмшил, үзэл санааных нь төрх ч юм уу. Тэгж тааж байна. Хүний дотор руу хэнбугай ч өнгийж чадахгүй шүү дээ. Тэнд юу ч болж байсан, энд барагтай сонсогдохгүй. Сонсох ганц боломж нь яруу найрагчийн хувьд бол шүлэг. Гэхдээ тэр боломж ч хүн бүрт ижил тэгш биш. Шилдэг шүлгийн үнэ цэнэ ч энд оршдог болов уу. </div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>“Яг одоо төрж буй улаан нялзрай хүү</i></div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Яруу найрагчийн санаа алдалтыг голдоон тээж ирэхэд..</i>.”гэдэг шиг л юм. Яруу найрагчийн санаа алдалтаас юу эс гардаг билээ дээ.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Яруу найраг...Энэ бол</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Цагийг захирагчийн хүйтэн мутраас</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Цай уугаад үүрд унтахын</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Бутарч үйрээд бүтэн үлдэхийн</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Бусдаас өөр гунигаар үхэхийн</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Нэр.</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Өөрсдийнхөө амьдарч буй цаг хугацааг шүлэг, өгүүллэг, эсээ, туурь болгон хувиргаж, түүгээр амьсгалж, шаналж, баясаж, заримдаа зовлон мэт, заримдаа жаргал мэт санагдавч үүнээс илүү зол завшаан орчлонгоос олдохгүй. Олдсон энэ зол завшаанаа од шүүрсэн мэт атгаж сууна.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Огторгуйн сиймхийгээр...ихээ өндөрөөс</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Оддын тоосонд дарагдсан ганц навч айсуй</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Адтай салхинд хоргодоод, адгаж бужигнаж яваа ч</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Амь судал халуухан, уймраа ганц навчаа...</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Алгаан, зүрхээн, нүдээн тосоод би</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Амьдралд нэг их хайртайгаа мэдрэх шиг л болов</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Харь ертөнцийн гунигаас тасарч хийссэн навчийг</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Халуун алгаараа би энхрийлэн тосов...</i>(“Арван гуравдугаар сарын бороо” 2009.25х)</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Энэ шүлэгнээс бүлээн салхи сэвэлзэнэ. Уйтгар гуниг нь шүлэг найраг болж харагддаг тэр ертөнцөө хүмүүс эргэж тойрч байгаасай. Эд юмсын орон зайд униар будан бүү хэл уймраа ганц навч ч тогтохгүй. Харь ертөнцийн гунигаас тасарч хийссэн тэнгэрийн хүйтэн навчийг алгандаа тосон авах, сиймгэр цонхоор нарны туяа асгараад ороод ирэх... Эмзэг, нарийн ийм сэрэхүйгээр амьдрал дүүрэн юм шүү.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хурууны минь үзүүрээс уяатай алтан утасны</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хурмаст руу цойлсон нөгөө үзүүрээс чи атган суугаа</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Би итгэдэг, энэ орчлонд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Биднийг холбосон ямар нэгэн сэжим бий гэдэгт</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хуруугаараа би тэнгэрээс дүүжлэгдээд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Нуруугаа амьдрал руу харуулчихаад агаарт хөвөөд л байгаа...”</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
(“Хөх мэдрэхүй шүлгийн цоморлиг” 2010.93х)</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Уран бүтээлч хүний араншин энэ. Амьдралаас нүүр буруулсан биш, харин ч гүн хүндэтгэлтэй ханддагаа илэрхийлсэн мөрүүд. Оюун санаа өөр газар очсон ч, оносон амьдрал нь ямагт даллан дуудаж байдаг. Даллан дуудах зүйл үгүй болвоос, хүний бодол ухаан хэтэрхий хийсвэр болно. Огт үнэмшилгүй, худлаа болно. Юунд ч юм итгэж байгаа учраас л ирээдүй байгаа. Хурууныхаа үзүүрээс уяатай алтан утасны хурмаст руу цойлсон нөгөө үзүүрээс атган суугаа...Юунд ч итгэхгүй юм бол яруу найргаар юугаа хийх вэ?</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Дүр эсгэж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эсгэснээ эвтэйхэн зүүж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эвлүүлэн оёж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Энд тэнд явахдаа</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ээлжлүүлэн зүүж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Уулзах хүн бүрийнхээ таашаалд зориулан</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Углах дүрээ халаасан дотроо хулгайч шиг тэмтэрч</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Биенийхээ эсгэсэн дүрийн уран нарийнийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Биширч, халуунаар тэврэлдэн салаад</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Алжаасан бээр үдэш нь хуучин толины өмнө</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Амгалан, хүндтэй, ухаантай, дорой, омголон, завхай</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүсэн зүйлийн зүйдэл болж зүдэрсэн царайгаа харан зогсохдоо</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүрхээр үхэж, хэнд ч юм хачин ихээр гомдож...тэгээд хутга шүүрэн</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эсгэсэн дүрүүдээ хайр найргүй ханз татна...хурц мэдрэмж</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Эсгэчихсэн нүүрээ цочин дарахуй</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Алган дотор час улаан гуниг...тайвшрал, тэгээд нэг асуулт?</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Амьдралд БИД байдаг гэж үү?</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Нээрэн, амьдралд бид байдаг гэж үү? Байхгүй санагдах үе бий. Ямар үед тэр вэ? Дүр эсгэцээх үедээ, уулзах хүнийхээ таашаалд зориулан дуу хоолойгоо өөрчлөх үедээ, ухаантай болж харагдах гэж хичээх үедээ, үзэл бодлоо хэлж чадахгүй гөлөлзөн суух үедээ бид бүгд байхгүй болцгоодог. Би байна гэж бархираад ч нэмэргүй. Дээрээс нь нэрмээд хэлэхэд, өөрт байгаа зүйлээ өрөөлийн сүүдэр дор бээвийлгэх үедээ бүр байхгүй болдог. Дүйнгэ маанагаараа дуудуулсан ч хамаагүй дүмбийн суух, дүрсхийн шатах уур омгоо гялсхийтэл шидэх, хамгийн гол нь өөрийнхөөрөө бичих, ингэж чадвал бид байна. Бие биеийнхээ эсгэсэн дүрийн уран нарийнийг биширсэн шиг л явцгааж байна даа бид чинь. Гэхдээ энэ нь хэн нэгнийхээ бишрэм сайхныг битгий олж хар гэсэн үг биш шүү. Харин эсгэсэн дүрүүдээ хайр найргүй ханз татахгүй юу? Хурц мэдрэмж төрнө. Тэр эелдэг зөөлөн биш, эрс шулуун шүлэгтэй. Зөн совингоо чагнаж, дотоод эмзэглэлээ илүүтэй түшиж бичдэг шиг. Шүлгэнд нь хөнгөн зураглал, улигласан зүйрлэл, хуурмаг дүрслэл барагтай л бол харагддаггүй. Энэ хар даа.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“Хамгийн сүүлд хэзээ уйлснаа чамд хэлэхгүй</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хашааны завсраар яралзах нохойны соёо шиг эрэмгий цагаан өдрүүд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Харван дүүлж айсуй ирээдүйгээс</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Харин чи бүү ай, ирээгүйгээс...”</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Ирээдүй. Энэ үгний цаана асар их эрч хүч, илч дулаан нуугдаж байдаг билээ. Эрчим хүчээр цэнэглэгдсэн цаг хугацааны ай сав нүдэнд цэлийж, тэнгис далай цэнхэртэнэ. Давалгааных нь ирмэг дээр салхич шувуу суужээ. Салхич шувуу хөлөг хөвөх зүгийг заадаг бус уу? Сүүлийн үед түүнийг орчуулагч гэдгээр нь илүүтэй яриад байх шиг. Миний хувьд тэр бол яруу найрагч.</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
“...Хаа нэгтэй бүгэн буй бээрсэн болжморын нулимсаар</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хавь орчныг хуйхлам халуун бороо цутгаж байхад</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Жигүүрт бүхний тавиланд атаархан байж цуглуулсан</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Жижигхэн эрвээхэйсийн цогцоснууд номон завсраас үйрч байна</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Алс тэртээх мартагналын мананд хувилж үлдсэн бүхэн</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Агшны тунгалагшил болж зурсхийн гялбаад харваж одно</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Гэнэтийн сонин учралд догдолхоо умартаад энэ муу зүрх л</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Гэрлийн дор суухад ч бүдэгхэн, бүрэнхий, залхангуй лугшина...</i>(“Арвангуравдугаар сарын бороо” 6 х.)</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Сүмийн хонх шиг бүдэг алс</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Зүүд хүслийг минь эзэмдэнэ</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Сүүлчийн үг шиг үнэн</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Яасан хиргүй орчлон бэ?</i> /”Хөх мэдрэхүй шүлгийн цоморлиг/</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Өнөөгийн манай яруу найрагт нэг муу зуршил байнаа. Өөрт нь огт зохихгүй байхад л өрөөлийн юмаар хүүдэгнээд байх юм. Тийм шүлэгчид борооны дараах мөөг шиг олширлоо. Мөөг ч одоо тийм элбэг ургахаа больсон цаг! Заримынх нь нас намбанд ч тохирохгүй юм. Бусдын нөлөө туссан байлаа ч өөрийн мэдрэхүйтэй хүнийх бол өөр өө. Худлаа шүлэг хэцүү шүү. Тэгвэл Баясгалангийн үнэн,</div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Өрцөн цаанаа нэг тийм бүдэгхэн гэгээ, жижигхэн бүрэнхийг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Өөрийн чинь тухай хааяахан...гэнэтэд...санамсаргүй бодон суухдаа мэдэрдэг</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Мэдрэх тусах бороо улам ширүүсч, цас лавсан бударч</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Миний жижигхэн ертөнц даяар тунарсан их гуниг нөмөрчихдөг...”</i>(“Арвангуравдугаар сарын бороо” 18 х) гэсэн мөрүүдээр илэрхийлэгдэнэ. Ийм гуниг байхад яруу найрагч гутрана гэж үү? Мэдрэх тусам ширүүсч байгаа бороо, лавсан бударч байгаа цас...”ЯРУУ НАЙРАГ-БОРОО, ЦАС.” Энэ бодлыг минь нотлох гэсэн мэт өчигдөр орой бороо орлоо. Хаврын анхны бороо гээд хүмүүс сүйд. Би ч бас догдлоод харанхуй шөнөөр бороонд норон жаал зогслоо. Мэдрэх тусам бороо улам ширүүсч байв. Өдийд, гуравдугаар сарын дундуур бороо орно гэдэг...Шөнө нь бороо, цас болон лавсжээ. Өглөө босоод гадагш гарвал, нэлийсэн цагаан цас. Нүд гялбаад... БОРОО-ЦАС. Гуниг ийм өнгөтэй, ийм ширхэгтэй аж. </div>
</span><i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Танихгүй хүмүүсийн дунд, гудамжинд</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Инээгээд л, инээгээд л алхаад байлаа</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Танил зөн гэнэтхэн эзэлж, хаа нэгтээгээс дуудахад</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Тагтан дээрээс хэн нэгэн нисээд хөлийн минь дор буулаа</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
Хөшин зогтусаад ийш тийш хартал</div>
</span></i><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>Хүмүүс инээгээд л, инээгээд л байлаа...”</i>(“Хөх мэдрэхүй шүлгийн цоморлиг” 2010.101 х) Тэмдэг төдий инээмсэглэл нүүрэндээ гэрэлтүүлээд алхаад л бай...алхаад л бай! Танил зөн хаа нэгтэйгээс нисэн ирнэ. Тэнгэр ойрхныг мэдэрсэн учраас өндөрт нисэж л таарна. Номуудыг нь уншиж суухад ийм л бодол төрлөө. Би төлөгч биш л дээ. Надад төрсөн үнэн л энэ. Худал гэж хүмүүс хашгирлаа ч миний үнэн бутрахгүй.</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
<i>”Өөрийнхөө жинхэнэ дуу хоолойг олж авахын тулд өрөөлд хэрхэн сонсогдохыг нь ор тас мартах хэрэгтэй” </i>хэмээсэн Аллен Гинсбергийн /Баясгалан орчуулсан/ үгийн үнэнд хүрлээ. Одоо тэр ийм л насан дээрээ явж байна. Номын хуудаснаас хөх шувуу дэрхийн нисэх цагийг л хүмүүс гайхамшиг гэж нэрлэдэг. Оюун санааныхаа хөх тэнгэрт, </div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
-Дүүлэн нис дээ, дүү минь!</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: justify;">
НИС...НИС...НИС...</div>
</span><i><b><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: right;">
2014.03.13-16</div>
</span><span style="background-color: white; color: #333333; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 17.940000534057617px;"><div style="text-align: right;">
П.Майнбаяр</div>
</span></b></i></div>
Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-5765051260027254532013-03-22T10:58:00.000-07:002013-03-22T11:00:01.224-07:00"Аз жаргалтай төгсгөлүүд" ...<br />
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
<div style="text-align: center;">
<i><b>Манай бүлгэмийн гишүүн Урианхайн Алтан харуул овогт Б.Баясгалан удаах орчуулгын номоо уншигчдын гар дээр тавьлаа. "Аз жаргалтай төгсгөлүүд" нэртэй уг номонд өрнө, дорнын 10 зохиолчын 11 өгүүлэг багтжээ. </b></i></div>
<div style="text-align: center;">
<b><i>Уг номыг орчуулагч Д.Дашмөнх хянан тохиолдуулж, БИТ пресс х</i></b><i><b>эвлэлийн компанид хэвлүүлжээ.</b></i></div>
</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
<div style="text-align: center;">
<i><b>Орчуулагч Б.Баясгалан өмнө нь "Эрдэнэсийн сан-Дэлхийн шилдэг хүүхдийн зохиолын 108 боть"-д зориулж Энэтхэгийн хөлгөн тууль "Махабрата"-гийн товч хувилбар тэргүүтэй долоон ном, зохиолч Майкл Морпүргогийн "Дайны морь" роман, "Дэлхийн түүхийг бүтээсэн 100 хүн" номууд орчуулсан нь уншигчдын хүртээл болжээ. </b></i></div>
<div style="text-align: center;">
<i><b><br /></b></i></div>
<div style="text-align: center;">
<i><b>ТАГТААДАА УРАН БҮТЭЭЛ НЬ ЯМАГТ ТӨГС ТӨГӨЛДӨР БАЙЖ, ОРЧУУЛГЫН УР УХААН НЬ УЛАМ ТЭГШРЭХ ЯРУУ САЙХАН ОН ЖИЛҮҮДИЙГ ХҮСЬЕ!</b></i></div>
<div style="text-align: center;">
<i><b>Дор, түүний шинэхэн хэвлэгдсэн "Аз жаргалтай төгсгөлүүд" номын эхэн, орчуулагчийн үгийг хүргэж байна. </b></i></div>
<div style="text-align: center;">
<i><b><br /></b></i></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheu27_N-D86tEKI7Fa0ZVW6d9KoPLXwDdwChk81zOB0gGXcUBLTprg7KUcddiIL4VToeagVXvmLuTSiYFUfegYztaDoNQ2ZBjbZLpu8kgJnkCzvtC-gmsg7xk2TwW-vxmYod_iJhHrmXjV/s1600/308207_181572955325257_2125526518_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheu27_N-D86tEKI7Fa0ZVW6d9KoPLXwDdwChk81zOB0gGXcUBLTprg7KUcddiIL4VToeagVXvmLuTSiYFUfegYztaDoNQ2ZBjbZLpu8kgJnkCzvtC-gmsg7xk2TwW-vxmYod_iJhHrmXjV/s1600/308207_181572955325257_2125526518_n.jpg" /></a></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
Их л зүрхшээн байж энэхүү бяцхан түүврийг уншигч таны гар дээр зориглон тавилаа. <i>“Аливаа зохиолыг эхлүүлэх хамгийн хэцүү байдаг. Нэгэнт эхлэлээ олчихвол цааш хөврөөд л явчихна. Тийм ч учраас өгүүллэгийн түүвэр гаргах нь роман бичихээс хэцүү. Учир нь шинэ өгүүллэг эхлэх бүрт шинэ эхлэл, шинэ бүтэц, шинэ хэв маяг, шинэ түүхийг бодож олох хэрэг гардаг,”</i> гэж Нобелийн шагналт зохиолч Габриел Гарсиа Маркес хэлсэн нь буй. Өгүүллэгийн түүвэр орчуулах нь нэжгээд түүвэр бичихээс дутуугүй бэрх байсныг хэлэх юун.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
Мөн орчуулах өгүүллэгүүдээ сонгохдоо өрнө дорнын шилмэл өгүүллэгүүдийг тэнцүүхэн багтаах гэж зорьсоныг маань эрхэм уншигчид анзаарах буй за. Чингэхдээ ахуй ертөнцийн нийтлэг сэтгэлгээг голоор нь зааглан оршигч оюун санааны энэ хоёр ай савын онцлогийг аль болох гаргаж өгөх болов уу гэж ихэд найдан байж дараах өгүүллэгүүдийг сонголоо. Зохиолчид нь ч тухайн орон зайндаа нэрийг олж, хүн төрлөхтөний сонорт алдараа дуудуулсан улс тул сонголтыг маань зөвтгөхөд нэгэн өнцгөөр тус болох биз ээ.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
Ямар ч зохиолыг эх хэлнээс нь хөврүүлнэ гэдэг орчуулгын чанарын хувьд хамгийн чухал зүйл. Энэхүү түүвэрт дам эхээс орчуулсан нилээд хэдэн өгүүллэг багтсан нь орчуулгын алдаа мадгийн шалтгаан болуузай гэж болгоомжилж байна. Тиймээс мэргэн уншигчид эх хэлтэй нь боломжоороо тулган шүүж, орчуулгын тухайд санаа оноогоо хуваалцвал туйлын их талархана. Таны санал зөвлөгөөг bbayasgalan@rocketmail.com цахим хаягаар хүлээн авахдаа таатай байх болно.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
Залуу орчуулагчийн хувьд нэгэн номыг туулаад гарахад олон бэрхшээл тулгарч байсан ч намайг үргэлж дэмжиж тусладаг ойр дотныхныхоо сэтгэлийн буянаар тэр бүхний ард гарлаа. Юуны өмнө удаан уулзаагүй байсан ч үргэлж дэргэд минь буй мэт халуун сэтгэлээрээ тулж, хэзээ ч утасдахад урам дэмээрээ тосоод авдаг номын эгч, зохиолч, орчуулагч Д.Оюунчимэг эгчдээ талархаж буйгаа илэрхийлье. Бас холын Америкаас зөвлөгөө заавраа харамгүй илгээж, алгуурлахад минь шамдуулж, залхуурахад минь шавдуулж, уран бүтээлийн ч, амьдралын ч сайн ах, сайн найз байж чаддаг зохиолч, орчуулагч, энэ номын ерөнхий редактор Д.Дашмөнх ахдаа үргэлж талархаж явдаг аа. </div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
Уран бүтээлч болох гэж гар гараасаа хөтлөлцөн яваа сайхан найзууддаа баярлалаа. Түүний дотор Хятад өгүүллэгүүдийг маань эхтэй нь тулгаж өгсөн Н.Энхбаяр найздаа цэг таслалын алдааг минь ч араас нь засч, дотнохон зэмлэж, залгаад урмын үгээ мартдаггүйд чинь баярлаж явдагаа хэлмээр байна. Япон өгүүллэгүүдийг орчуулахад японы соёл ахуйн талаар үнэтэй мэдээллүүд хуваалцан орчуулгын ажилд маань туслаж байсан А.Дайрийжавтаа бас талархлаа. Үргэлж дэргэд минь байж тулж түшдэг С.Саруултөгөлдөр, Ж.Тэгшзаяа нартаа хайртай. </div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
Эцэст нь өсөхөөс өдийг хүртэл халуун сэтгэлээр ачилж, хэнд тустай нь үл мэдэгдэх үйлд шамдан өдөр шөнөгүй цаас шагайж суудаг намайг зөнгөөр минь орхичихоод нүдээрээ, сэтгэлээрээ толгойг минь илж суудаг хайрт аав, ээж хоёртоо, энэ номонд техник редакторын үүрэг гүйцэтгэсэн ухаант эгч Б.Ариунбаяртаа өвдөг сөгдөн мэхийе! </div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: Georgia, serif; font-size: 13px; line-height: 20.796875px; text-align: justify;">
<div style="text-align: right;">
<i><b>Орчуулагч Б.Баясгалан </b></i></div>
</div>
Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-54051393494974544262013-01-04T23:46:00.000-08:002013-01-05T03:22:36.187-08:00Б.БАЯСГАЛАН: ҮРГЭЛЖИД УРАН БҮТЭЭЛЧ БАЙХЫГ ХҮСДЭГ<br />
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<i><b>Бямбын ярилцлагын маань зочин Батсуурийн Баясгалан. Надад хачин дотно санагддаг энэ нэрийг зарим нь дуулаагүй яваа. Гэхдээ орчуулгын номонд дурлагсад, утга зохиолд шимтэгчид түүнийг андахгүй. Би түүний олон сайхан орчуулгад уусаж “Дараа өдрийн тэмдэглэл” блогт нь шөнөжин өнждөг хүмүүсийн нэг. Б.Баясгалан гэртээ бүгж, орчуулга хийдэг бүрэг нэгэн, өөрийнхөө бүхий л хашгирааныг орчуулгадаа шингээдэг гэмээр санагддаг. Цаанаа л нэг амьтай бичлэгүүдийг нь унших тоолондоо түүнийг нэг ч сул үг унагадагүй чанга эмэгтэй гэж төсөөлдөг байлаа. Харин уулзмагцаа түүнийг өөрийгөө авч үлдэх л гэж нийгмийн амьдралыг сөрж зогсоо энгийн нэгэн гэдгийг нь олж мэдэв. Өөрийгөө өндгөндөө өтөлсөн ангаахай гэж тодорхойлсон тэрбээр гадаад ертөнцөд өөрийг нь юу хүлээж байгаа бол гэхээс үнэн голоосоо эмээдэг байж ч мэднэ. Ямартаа ч би түүнийг уншигчийн хувиар хүндэтгэдэг. Хамгийн гол нь түүний орчуулгын өнгө. Хэдхэн үгэнд багтаагаад дүрсэлчихэж боломгүй тийм л гүн өнгөтэй орчуулга нь намайг хөглөдөг.</b></i></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGa3GOh9rPezSFUWzqaIskt4h3WLgCqXVcMk3FLdilMejyAbL9IjeUhFCClf40CMe7_yglCeeuIOj7ql-DMTrZTTry8uN3vXF1twRAC-2Or6624nqLjg-H2yhr6S9_LYhTAhBc0UCKWAu_/s1600/tagtaaaaaaaa.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGa3GOh9rPezSFUWzqaIskt4h3WLgCqXVcMk3FLdilMejyAbL9IjeUhFCClf40CMe7_yglCeeuIOj7ql-DMTrZTTry8uN3vXF1twRAC-2Or6624nqLjg-H2yhr6S9_LYhTAhBc0UCKWAu_/s1600/tagtaaaaaaaa.jpg" /></a></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<i><b><br /></b></i></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Таны орчуулгыг би шимтэн уншдаг. Бүр, С.Есениний нэгэн шүлгийг таны орчуулгаар цээжилсэн. “Цасан шуурга яг л цыган хийл шиг уйлна Царайлаг тэр охин инээж байхдаа ч хорсолтой Цэнхэр нь дэндүү түүний нүд Гуниг харамсал өгөөгүй гэж үү” гээд л... Та яагаад орчуулга руу ингэтлээ тэм үүлсэн юм бэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Их сургуулиа төгсчихөөд Үндэсний радиод нэг жил ажилласан. Тэнд ажиллаж байхдаа өөрийнхөө дуртай зүйлээс холдож байгаа мэт санагдсан. Ялангуяа утга зохиолоос хөндийрөх юм шиг байна лээ. Тэгээд л өөртөө утга зохиолын хөдөлмөрөөр амьдрах үүрэг өгсөн дөө.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Хэдэн хэл мэдэх вэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Би тийм хэлтэй гэж хэлэх хэцүү. Монгол хэлээ ч төгс эзэмшсэн гэж хэлж чадахгүй болохоор тэр. Гэхдээ англи хэл мэднэ. Одоо герман хэл сурч байгаа. Төвд хэл үзсэн мөртлөө ярианд хэрэглэдэггүй болохоор хэнтэй ярихаа мэддэггүй.<br />
<br />
<b>-Орос хэлтэй? </b><br />
<br />
-Үгүй.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Тэгээд С.Есенинийг хаанаас орчуулсан юм бэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Орос, англи бичвэрийг нь тулгаж байгаад орчуулсан. Орос хэл дээрх кино үзээд 70 хувийг нь ойлгочихно. Бас франц, нидерланд хэлээр ойлгоно. Харин текст бариад суухаар түвэгтэй байдаг юм.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Эхний ажил тань юу байв?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Мэдээж залуу хүн болохоор шууд л роман нухаад сууна гэж юу байх вэ. Орчуулга гэдэг миний хувьд утга зохиолын салбарт хөлөө лавхан шиг зоох боломж байлаа. Бас энэ л талбараас хоолоо олж идэж, уран зохиолын хөдөлмөрөөр амьдрах, үргэлжид уран бүтээлч байх хүсэлд маань маш бат бөх, зөв үндэс суурь болж өгсөн шүү.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Зарим хүмүүс бичлэгийн хэлбэрт орчуулгын хэлбэр нөлөөлдөг гэдэг юм билээ.</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Зөв эхлэл гэдгийг би уран бүтээлчийн замналд гэдэг утгаар хэлсэн юм аа. Түүнээс бичлэгийн хувьд зөв эхлэлийг орчуулгаас хайсан юм биш. Хүмүүс тэгж ярьдаг л юм. Миний хувьд нөлөөлж мэдэгдсэн юм одоогоор алга.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Та ямар ажил хийдэг юм бэ. Дандаа л юм бичээд байдаг хэрэг үү?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Би гэртээ суугаад, дан орчуулга хийдэг ш дээ. Хажуугаар нь өөрийнхөө уран бүтээлийг анхаараад л...</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Тэгээд зөвхөн орчуулгаараа мөнгө олж, амьдралаа залгуулдаг гэсэн үг үү?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Тийм л болж таарч байна.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Амьдралд чинь хүрэлцэх үү. Жилдээ хэчнээн ном орчуулдаг вэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Гурав, дөрвөн ном орчуулна. Гэхдээ яг тогтсон орлого, тогтсон ажлын төлөвлөгөө гэж хаанаас байх вэ дээ. Аав, ээжийнхээ элгэнд амьдарч байгаа залуу хүн тулдаа л болж байна. Байр, хоолны мөнгө гэж санаа зовох зүйлгүй тулдаа олсон хэдэн төгрөгөөрөө өөрийгөө бөөцийлөөд яваад байгаа юм. Тусдаа амьдрал зохиогоод эхэлбэл асуудал өөр болох байх. Ер нь өөрийнхөө хүсч дурласан зүйлсээ л орчуулах юмсан гэж боддог. Хажуугаар нь амьдрах хэрэгтэй, болохоор ганц нэг компанитай гэрээ хийж ном орчуулах юм даа. Нэг номноос нөгөө номын хооронд өөрийнхөө “жинхэнэ” уран бүтээлийг хийнэ. Гэвч тэднийгээ хэвлүүлж байгаа юмгүй хураагаад дараад байна шүү.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Үнэ хөлс нь хэр байх вэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Бичлэгийн төрөл, текстийн хэмжээ, хүнд хөнгөн аль нь вэ гэдгээс хамаараад янз бүр. Нэг ном орчуулахад дунджаар нэг сая хоёр зуун мянган төгрөг юм уу даа.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Бага байна шүү дээ. Орчуулгын номыг ахин дахин хэвлэдэг биз дээ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Орчуулагчид бид чинь ингэж л амьдардаг шүү дээ. Миний орчуулсан ном хэдэн хувь хэвлэгдэж, хэчнээн нь борлогдох нь хэвлэлийн газрын мэдлийнх. Угаасаа гаднын зохиолчид хувь хүнтэй хамтарч ажилдаггүй. Ялангуяа одоо амьд сэрүүн байгаа, бичгийн ажлаа идэвхтэй үргэлжлүүлж байгаа зохиолчийн номын эрхийг заавал хэвлэлийн газартай гэрээ байгуулж өгдөг юм. Манайд бол “Непко”, “Адмон” гэдэг хоёр хэвлэлийн газар л ном хэвлэх эрхтэй.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Тэгэхээр та хувиараа ном орчуулбал зохиогчийн эрх олдохгүй нь ээ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Хамгийн сүүлд би Туркийн Орхан Памук гэдэг зохиолчийн “Цас” хэмээх анхны бөгөөд сүүлчийнх нь улс төрийн сэдэвт романыг орчуулсан. Энэ зохиолч 2006 онд Нобелийн шагнал хүртсэн юм. Хэвлэх эрх нь байхгүй болохоор хав дарчихаад л сууж байна. Мэдээж энэ номоо хэвлүүлэхийн тулд томхон хэвлэлийн компанийг түшиглэж байж, зохиогчийн эрх авна. Энэ жилдээ багтаан хэвлүүлэх санаатай.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Яагаад энэ романыг сонгосон юм бэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Туркийн нийгмийн байдал манайхтай төстэй. Шашин болон Европын соёлын нөлөөгөөр ард иргэдийн сэтгэл зүй нь хоёр хуваагдчихаад байгаа юм. Нэг хэсэг нь эх орондоо гаднын соёл нэвтрүүлэхийг хүсэж байхад өөр хэсэг нь түүх, соёлоо хамгаалан үлдэхийн тулд уламжлалаа хадгалах хүсэлтэй. Үүнийг зохиолч Орхан Памук тун гярхай харж, бичсэн байна лээ. Мэдээж Орхан Памукд өөрийн гэсэн үзэл баримтлал, хүсэл байгаа. Гэсэн ч улс орныхоо ирээдүйн төлөө энэ байдлыг өөр хүний нүдээр, эгц дээрээс нь харж байж гаргалгаа хийжээ. Тэгээд л би улс төрийн сэдэвтэй энэ романыг сонгож орчуулсан юм. Хэдийгээр Турк, Монгол хоёр өөр өөр нөхцөл байдалтай, биеэ даасан тусдаа үндэстэн хэдий ч тулгарч байгаа асуудал нь ижилхэн. Манайхан үүнийг уншаасай гэж хүсье.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Янз бүрийн цаг үед олон янзын хэлээр туурвисан зохиолуудыг барьж авахдаа үг сонголтуудыг зохиол бүр дээр өөрөөр хэрэглэх үү?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Яг тэгнэ. Саяхан би Японы эртний харваачийн тухай ном орчуулсан. Энэ бүтээлийг эх хэл рүүгээ хөрвүүлж суухдаа дорно дахины өнгө аяс оруулахын тулд эртний Хятадын зохио лоос эхлээд харваачдын ту хай судалж байгаа юм. Тэгж байж уугуул үг хэллэгийг сонгож, бичлэгийн хэвээ Дор нын өнгөтэй болгоно. Харин барууны орчин үеийн өгүүлэмжтэй зохиол орчуу лахдаа уур амьсгалыг орчин үеийн, хөнгөн болгоно.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Толь хэрэглэдэг үү?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Хэрэглэлгүй яах вэ. Толь барьж суудаггүй орчуулагч нэгийг л мэдэх юм байна. Испанийн нэг орчуулагч байдаг юм. Мэдэхгүй үг гарч ирвэл тэндээ гацчихдаг гэсэн. Олон хоног тэр үгээ бодож яваад, бүр эрж хайж олдог юм гэсэн. Харин миний хувьд толь харалгүйгээр орчуулга хийх хэцүү. Ялангуяа мэргэжлийн нэр томъёо.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Хамгийн сүүлд ямар ном орчуулав?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Өөрийн сонголтоор дэлхийн шилдэг зохиолчдын өгүүллэгээс орчуулж, “Аз жаргалтай төгсгөл” түүвэр бэлтгэсэн. Нэрнээс нь харвал дандаа аз жаргалтай төгсдөг өгүүллэгүүд байна гэж бодох байх. Удахгүй хэвлэгдэнэ.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Та шүлэг, өгүүллэг бичдэг. Яруу найргийн номоо гаргасан уу?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Би яруу найргийн “Хөх мэдэрхүй” бүлгэмд харьяалагддаг. Манай бүлгэмийнхэн бүгд тус тусын номтой. Бас бүлгэмийн антологитой. Хамгийн сүүлд би “13 дугаар сарын бороо” номоо хэвлүүлсэн. Одоо ойрын хэдэн жилдээ ном бичихгүй гэж бодож байгаа.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Яагаад?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Хүн өөрчлөгдөж, өмнөхөөсөө ялгарч байх хэрэгтэй. Одоо ном гаргана гэвэл өмнөхтэйгээ ижилхэн сэтгэл санаагаар туурвисан бүтээл болчих гээд байна. Бид амьд байгаагийнх нэг цэгээс нөгөө цэгт шилжсэн гэдгээ мэдрүүлэх хэрэгтэй шүү дээ. Амьдралын нэг мөчлөгөөс нөгөө мөчлөгт шилжихгүй бол заавал ном гаргах хэрэггүй мэт санагддаг.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Та тэгээд одоо амьдралаа өөрчлөгдөхийг хүлээж байгаа юм уу?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Тийм, тийм.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Таны амьдрал өөрчлөгдөхөд хэчнээн хүчин зүйлс нөлөөлөх бол?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Гадаад ертөнцөд өрнөж байгаа амьдрал нэгэн хэвийн санагддаг. Харин жинхэнэ өөрчлөлт дотроо л байдаг юм шиг ээ. Дотоод ертөнцийг хөдөлгөөнд оруулна гэвэл маш олон хүчин зүйлс багтах биз дээ.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Дотоод ертөнц тань хэдэн удаа хөдөлгөөнд орж байсан юм бэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Цөөхөн байх аа. Амьдралын хүчтэй донсолгоонууд л намайг их өөрчилдөг. Жишээ нь би гуравдугаар ангид байхдаа эмээгээ алдчихаад нэг их өөр болсон. Түүнээс хойш шүлэг бичиж эхэлсэн. Есдүгээр ангид байхдаа Б.Одгэрэл ахын номыг уншчихаад яруу найргийн талаарх бодол маань өөрчлөгдсөн. Яг л дотор минь огт өөр зүйл ороод ирчихсэн юм шиг болно. Эцэстээ хүмүүс бүхнийг мэдэж гүйцэхгүй болохоор нэг сэдвийг барьж аваад, түүгээрээ гүнзгийрэхийг хүссэн дээ.Тэр нь утга зохиол байж таарсан.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Гэхдээ эсрэгээрээ утга зохиолыг туурвихын тулд бүх талын мэдлэгтэй байх хэрэгтэй биш үү?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Утга зохиол хүний бүхий л амьдралыг хамардаг учраас өргөн мэдлэг шаардана л даа. Гэхдээ би уран зохиолд гүнзгийрэх гэж байна гээд мал аж ахуй судлаад байх шаардлагагүй шүү дээ. Л.Борхесийг орчуулах юмсан гэж олон жил бодлоо. Гэхдээ Л.Борхесийг орчуулахын тулд эртний Грекийн уран зохиолыг нэвт шувт уншихаас өөр аргагүй болж байна. Барууны уран зохиолыг уншихын тулд Библийг судлах хэрэгтэй болсон. Ингээд зарим салбарт нэвтрэхээс аргагүй л болж байна. Ялангуяа байгалийн шинжлэх ухааныг мэддэг байвал уран зохиолын бус орчуулгад хэрэгтэй гээд л... Бас хошин шог орчуулах хэцүү. Үндэстэн бүрийн уур амьсгалаар хөгждөг болохоор тэр байх. Үг, хэлийг орчуулаад байж болохгүй.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Тэгэхээр зохиолын амин сүнсийг нь барьж орчуулах хэрэгтэй болох нь ээ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Зохиолын уур амьсгал, сэтгэлийг буулгах хэрэгтэй. “Шинэ хэл сурч шинэ сүнстэй болохтун” гэж үг бий. Яг түүн шиг амин сүнсийг нь мэдрэх хэрэгтэй юм болов уу.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Таны бичиж байгаа зүйлс сүнстэй юу?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Сүнстэй л гэж боддог ш дээ. Бусдын бичсэнийг хөрвүүлж байгаа хүн заавал сүнстэй байдаг.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Таны сүнс эрэгтэй, эмэгтэй зохиолчийн алийг нь гаргууд “таньдаг” бол?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Эмэгтэй яруу найрагчдад дуртай. Бас эрэгтэйчүүдийн үргэлжилсэн үгийг барьж авах гээд байдаг талтай. Гэхдээ миний шүлгийг эрэгтэйлэг гэдэг ш дээ. Эрэгтэй сүнсээр бичиж чадах байх аа.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Таныг шинэ үеийн яруу найрагч гэдэг. Ер нь ингэж үе болгон хуваагаад байдгийг хэрхэн хүлээж авдаг вэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Оросын утга зохиолынхныг алтан үе, мөнгөн үе гээд л 100, 100 жилийн зайтай хуваадаг. Харин бид 100 жилийн дотор гурав, дөрөв хуваачихаж байна. Бидний дараа үеийнхэн 100 жилд багтаагаад нэг үе болгочихож мэдэхээр юм. Тиймээс яруу найргийг үечлэх юм бол түвэгтэй болоод явчихдаг. Би өөрийгөө нэн шинэ үеийн яруу найрагч гэж хэлүүлэх дургүй.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Таны хэтийн зорилго юу вэ?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-50, 60 жилийн дараа ч гэсэн одоо байгаа амьдралынхаа хэв маягийг алдахгүй байх.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Хүүхэдтэй болохоор амьдралын хэмнэл чинь өөрчлөгдөнө дөө.</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Тэр л хамгийн том асуудал болчихоод байна. Гэхдээ эргээд энэ хэв маягтаа орж болох байх шүү.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Тэгвэл ойрын төлөвлөгөө?</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Хүмүүс жил болгон сайн ном гаргаад байх нь бий. Харин би өөр хүн юм шиг байна лээ. Уран бүтээлч эрэл хайгуул хийдэг хүн биш. Хэзээ хаанаас ямар санаа орж ирэх юм бол гээд хүлээгээд байдаг. Тэр санаа нь орж ирэх нь ч ховор юм. Тэгэхээр ном гаргах зай маань таван жил л байх болов уу.</div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<strong>-Үнэхээр юу ч бичиж чадахгүй болдог үе байдаг шүү. Бүр хоосон цаас ширтээд л суугаад байдаг...</strong></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
-Надад бас тийм үе зөндөө бий. Гэхдээ би үүнийгээ орчуулгаараа нөхдөг юм. Орчуулга их зүтгэл шаарддаг. Тухайлбал, Мишимагийн зохиолыг орчуулна гэвэл түүний туурвил зүйтэй бичлэгийн хэлбэрээрээ тэнцэж байж л орчуулна. Тийм болохоор орчуулга өндөр стандартаар бичих дасгал болдог. Тэнгэрийн эрхшээлийг хүлээж суух зуураа орчуулга хийгээд байх нь чухал юм уу даа. </div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<b><i>Уншаад л, уншаад л, гайхан бишрээд суумаар зүйлсийг тэр үл таних уншигч нартайгаа хуваалцдаг.</i></b> <i><b>Нэг танил маань түүнийг бичдэг шигээ намуухан ярьдаг болов уу, гэж асууж байсан юм. Миний анзаарснаар Б.Баясгалан шүлэг шигээ яруу, үргэлжилсэн үг шигээ тод ярьдаггүй юм билээ. Харин өөрийнхөө толгойд эргэлдэх үй түмэн хүсэл зорилго, бодол эргэцүүлэл шигээ эмх цэгцгүй ярьдаг юм шиг ээ. Бидний уулзалтын дараа Хүүхдийн шилмэл 108 зохиолын Эрднэсийн сан цувралын “Махабхарата” номыг надад бэлэглэсэн юм. Энэ цувралын найман ботийг орчуулсан тэр бээр хэзээ ч орчуулгаараа онгирч байгаагүй. Хэчнэээн шалаад ч орчуулсан номныхоо тоог хэлээгүй. Ямартаа ч түүний орчуулсан “Яруу найрагч” хэмээх Солонгос киног үзэж суухдаа уншаад л, уншаад л баймаар хүсэл минь улам ундарсан юм шүү.</b></i></div>
<div style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 18px; margin-bottom: 15px; text-align: justify;">
<i><b><br /></b></i></div>
<div style="background-color: white; margin-bottom: 15px; text-align: right;">
<span style="color: #333333; font-family: arial, helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: 12px; line-height: 18px;"><b>Т.Нипонь /ӨНӨӨДӨР СОНИН/</b></span></span></div>
Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-25049126472846479002012-11-26T22:49:00.002-08:002012-11-26T22:49:26.490-08:00Ц.ДЭЛГЭРМАА: Онгод минийхээр үүлэн чанадаас санаа алдах хэн нэгний дуу юм<br />
<div class="contentview-title" style="font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 16px; margin: 0px; padding: 0px;">
<h2 style="color: #174f82; font-family: Arial !important; font-size: 18px; font-weight: normal; margin: 0px; padding: 10px 0px 0px 10px;">
<span style="color: #ff6600; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif; font-size: 12px;">2012 оны 4 сарын 5</span></h2>
</div>
<div class="contentview-text" style="font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 16px; margin: 0px 10px; overflow: hidden; padding: 0px; text-align: justify;">
<img align="left" alt="" height="260" hspace="10" id="33675" src="http://resource.unen.mn/unen/photo/2012/4/4552629d71b28d6c/faa44d13cbac1423original.jpg" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); margin-right: 5px; padding: 3px;" vspace="5" width="400" /><div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">Р.Чойномын нэрэмжит “Оюухай 2006” наадмын дэд, О.Дашбалбарын нэрэмжит “Утгын сүм” тэргүүн, Хайрын шүлгийн “Аморэ”, “Алтан үзэг” оюутны яруу найргийн наадмын гуравдугаар байрын шагналт залуу яруу найрагч Ц.Дэлгэрмаатай ярилцлаа. Түүний анхны ном “А тэмдэглэл” уншигчдаас өндөр үнэлэлт авсан. Нэгэн таатай мэдээ дуулгахад “А тэмдэглэл” удахгүй дүүтэй болох гэж байгаа аж. Жижигхэн биедээ ахадсан их ухаан тээж яваа найрагч бүсгүйн яриагаар уншигч Таныг дайлъя. </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Шүлэг найрагт юуны учир татагдах болов оо? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Намайг дөрөвдүгээр ангид байхад эгч минь оюутан болж Эрдэнэтийг зорьж байсан юм. Яг машинд суугаад хөдлөх тэр үед санаанд шүлгийн мөр гэнэт харвасан. Ирээдүйд ямар мэргэжил эзэмших тухай анхны балчир бодлоо шүлэг болгон буулгасан тэр л үед хожим хэн болох минь тодорхой болсон юм болов уу. Шүлэгт би татагдах биш, шүлэг өөрөө намайг олсон, оносон гэж би боддог. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Их багадаа шүлэг бичиж эхэлжээ. Бага насны дурсамжаасаа хуваалцахгүй юу? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Аав минь цэргийн хүн л дээ. Тиймээс би Дорноговийн Зүүнбаянгийн цэргийн ангид төрсөн. Харин ах, эгч, дүү гурав маань Улаанбаатарт төрсөн юм. Тэгээд л аав ээж хоёр минь багаас хутагтын нутагт төрсөн охин гэж намайгаа “хөөргөдөг” сөн. Би ганц ч удаа цэцэрлэгт явж байгаагүй, гэрийн охин байлаа. Гэртээ суудаг хэрнээ тэрүүхэндээ гангаан, бас. Их олон янзын даашинз өмсдөг байв. Бүх даашинзаа “Усан цэргийн палааж”, “Зааны тугал Панчи Панчи”, “Цэнхэр бөмбөгт” гэх мэтчилэн өөрийнхөөрөө нэрлэнэ. Бас нэг удаа цонхон дээр суусан ялааг харж байснаа “Сэгсгэр үстэй Банаа” гэж нэрлэсэн гэсэн. Харин аав маань энэ тухай ялааны хөл нь их үсэрхэг байдаг. Хүүхдийн нүд хурц болохоор түүнийг нь олж харж л дээ гэж тайлбарлаж билээ. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Гэртээ суудаг охин багаасаа л номтой нөхөрлөсөн байх? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Өө тэгсэн. Ах маань надаас гурван насаар ах. Ах долоотойдоо сургуульд орж, тэр цагаас би бас “Цагаан толгой”-той найзалж эхэлсэн. Өдөржин гэртээ сууж уйдсан би ахыгаа сургуулиасаа ирмэгц салахгүй дагана. Хичээлээ давтахад нь ч бас дэргэд нь сууж л байна. Удалгүй дармалаар уншиж, бичиж сурсан. Том том ном уруу толгойгоо шургуулсан хүүхэд болсон доо, тэр үеэс хойш. Аав ээж хоёр хараа нь муудна гэж хориглоод ч, номын цагаан солио гэж айхтар юм байдаг тухай хэлээд ч нэмэр болоогүй дээ. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Анхны хайрынхаа тухай яриач. Хайр гэдэг чинийхээр? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Миний анхны хайр шувуу шиг л нисч ирсэн. Тэгэхэд би 15-тай дэгдэж яваад л гэнэтхэн нэг хар нүдэнд “ховсдуулчихсан” даа. Эсрэг хүйстнээ шохоорхож, танин мэдэх тэр хүсэл үнэндээ өөрийгөө танин мэдэх үүд хаалгыг нээж өгдөг юм шиг ээ. Тэр л үеэс өнөөгийн энэ би яг өөрийнхөөрөө, хэлбэрэлтгүй бий болж эхэлсэн санагддаг. Тэр л үед бас шүлэг бичин нэг нэгэндээ улам ойртож эхэлсэн. Шүлэг надад хорвоогийн бүх юмны тухай хүүрнэдэг болсон. Тэр хүүрнэлийг би харин цаасан дээр буулгах үүрэгтэй болсноо ухамсарласан даа. Шүлэг-хайр, шүлэг-амьдрал, шүлэг-ертөнцийг танин мэдэхийн тулд би эрэлхийлж, тэр эрлээр дамжин ирсэн мэдрэмжүүдээрээ өөрийгөө илэрхийлж явна. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Яруу найрагчдыг дурламтгай л гэлцэх... Чи хэр дурламтгай вэ? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Дурлал хайрын яруу сайхныг би мэдэрсэн ч, дурлан хайрлаж сураагүй л явна. Яг юу болохыг нь хэлж болдоггүй амтат зовиур. Аз жаргалтай шаналал... Үүнээс цааш юу байдгийг би мэдмээр, мэдэрмээр байна. Тэгээд ч тэр үү, дурлалын тухай шүлэг цөөнгүй бичсэн. Дурлалгүй амьдрал хэчнээн уйтгартай, үхмэл байх бол оо... Би төсөөлж ч чадахгүй нь ээ. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Шүлгийн ертөнцөд анх хөтөлсөн багш нарынхаа тухай? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Хамгийн анхны багш гэвэл ном юм болов уу... Энд би бас аав ээж хоёрыгоо хамгийн эхэлж нэрлэмээр байна. Тэд л миний анхны уншигч, анхны шүүмжлэгч болж байлаа. Шүлэг бичдэг болсны минь дараахан аймгийн Хүүхдийн төлөө төвөөс 25 шүлгийн номын уралдаан зарлаж, ээж миний бичсэн бүхнийг анх эмхэтгэн бичиж байлаа. /Инээв.Сур/ Миний аав бас шүлэг бичдэг л дээ. Тийм болоод ч тэр үү миний ертөнцөд аав минь их ойр. Би олон багштай. Хөвсгөл аймгийн Дэлгэрмөрөн цогцолбор сургуулийн хэл, уран зохиолын багш Д.Чулуунбаатар гэж тун эгэл нэгэн багш минь байлаа. Тэр хүн л анх намайг шүлгээ ч бичихгүй алгуурлаж явахад минь “олж” аваад, бич, заавал бич гэж “шахаж, шаардаж” байсан удаатай. Олон удаагийн тэр шахалт шаардлага намайг төөрөхөөс минь аварсан. Их сургууль намайг Ш.Дулмаа гэж гайхамшигтай эмэгтэйтэй танилцуулсан. Дэндүү энгийн, эгэл тэр хүн урам, хайраараа олон залууст жигүүр ургуулж явна. Харин миний ихэд зориглон байж ном болгон эмхэтгэсэн хэдэн шүлгүүдийг минь уншсан Ч.Билигсайхан багш маань надад их олон зүйлийг ойлгуулсан. Утга зохиолын онолын хичээлийг хоёр жил заасан багш маань намайг шүлгээ аваад очиход гайхаж угтсан шүү. Намайг бичдэгийг мэдээгүй байсан хэрэг л дээ. Нэг хоногийн дараа намайг дуудаад хэлсэн үг бүрийг нь би цээжиндээ хадаж авсан. Тэр үгс миний амьдралын турш багш байх биз ээ. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Өөрийг чинь Монголын яруу найргийн мундагчуултай тэмцээнд өрсөлдөж үзүүр түрүү булаалдаж байсан гэх юм билээ? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Өө, би шүлэг найргийг өрсөлдөөнөөс ангид, дээд зүйл гэж боддог юм. Оюутан байхад хаа нэг тэмцээн уралдаанд “давхиад” оччихдог байсан. Одоо бол их ичдэг юм аа. Р.Чойномын нэрэмжит “Оюухай” гэж уламжлалт наадам байдаг. Тэр наадмын онцлог нь ирсэн бүтээлүүдийг бичсэн эзнийх нь нэр усыг ч мэдэгдэлгүй, далд хэлбэрээр шүүж байр эзлүүлдэг юм л даа. “Оюухай 2006” наадамд оролцохоор хоёр шүлгээ Р.Чойномын өвийг хамгаалах “Өд” сан дээр аваачаад өгчихлөө. Тэгээд л наадмын өдөр тайзан дээрээс дуудагдаж нэг шүлгээ уншсан. Тэнд Б.Лхагвасүрэн, Д.Урианхай, Д.Цоодол, Ц.Чимиддорж... гээд л олон яруу найрагч ирсэн байсан. Нэгдүгээр байрт Н.Гантулга шалгарч, Д.Урианхай гуай бид хоёр удаалж байсан юм. Наадмын дараахан профессор Л.Дашням гуай “Яруу найраг хийгээд буруу найргийн тухай өгүүлэх ануу” гэж нийтлэл бичсэнээс би их юмыг ойлгосон л доо. Тэр үед шүлэг бичих нь миний хувийн л асуудал, аз жаргал, гуниг зовлон минь байлаа. Өөр ч юм боддоггүй байж. Харин тэр нийтлэл гарсны дараагаар, өөрийнхөө шүлгийн тухай тэндээс олж уншсанаас хойш би яруу найргийн өмнө ямар нэгэн үүргийг ухамсаргүйгээр хүлээж эхэлснээ мэдэрсэн. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Өнөөгийн яруу найргийн чиг хандлагын талаар ямар бодол тээж явдаг вэ? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Би тэр айхтар том чиг хандлага энэ тэрийг үнэндээ сайн мэдэхгүй ээ. Гэхдээ өнөөгийн яруу найраг нэг шинэ тавцанд гарч ирж байгаа гэж санадаг шүү. Миний бодоход шүүмж судлалын салбарт шинэ үеийнхэн өөрсдийн дуу хоолойгоо нэмээсэй. “Яруу найрагч” гэж цоллуулахын төлөө биш харин яруу найргийн төлөө чин зүрхнээсээ бичээсэй, залуус. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Тэр гэж танигдашгүй нэг хүчин зүйл уран бүтээлчдэд нөлөөлдөг. Тэр нь онгод. Онгодыг Та хэрхэн таньдаг вэ? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Онгод минийхээр үүлэн чанадаас санаа алдах хэн нэгний дуун юм. Тэр дууг олж сонсох бүртээ би тэр гэхийн тэмдэггүй хөг хэмнэлд автчихдаг юм. Тэр дууныг улам мэдрэн, сонсох бүрий мөнөөх санаа алдалт шүлгийн мөр далиндаа тээсэн шувууд болж хувираад намайг өөр ертөнцөд аваачих шиг болдог. Тэндхийн бүх юм хүмүүсийн нүдэнд харагддагаас тэс ондоо. Тэнгэр ягаан, нар хөх, одод ногоон, cap цэнхэр, үүлс шар... Харин би өөрөө биегүй, өнгөгүй, тув тунгалаг болчихсон шиг санагдаад зөвхөн оюун санаа минь л үлдсэн байхыг мэдэрдэг. Тэгээд дараахан нь миний дэвтэрт үлдсэн шувуудын хэл, хөлийнх нь мөрийг би шүлэг хэмээн нэрлэдэг дээ. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Ганцаардлын тухайд?</span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Багаасаа л мэдэрсэн нэг тийм амтыг би хожим таньсан нь ганцаардал байсан. Ганцаардал байгаа газарт гүнзгий дотогшоо бодол, ямархан нэгэн эрэл хөвөрч байдаг. Бодлын үзүүрт бас нэг бодол, эрлийн үзүүрт бас нэг эрэл. Тэгээд л цаашаа олон үүд хаалга өмнө минь нээгдэж, тийш нэвтрэх бүрт ямар нэг юмыг таньж авч байдаг. Хүмүүс би ганцаардах дургүй, би ганцаардаж үзээгүй гэж ярьдаг. Харин надад ганцаардах агшин бүр амттай. Яруу найраг үнэндээ ганцаардлаас л төрдөг ч байж мэднэ. Хэрэв төгс юм гэж байдаг бол ганцаардлын агшин үнэхээр төгс гэж би хэлнэ. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Шүлгийнхээ санааг хэрхэн олдог вэ? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Санаа хайж, бичнэ гэдэг нэг л тийм албадмал. Урлагийн мөн чанар нь юундаа байдаг вэ гэхээр түүнд ямар ч албадмал байдал үгүй. Урлаг өөрөө хаа нэгтээ бүтээгдчихсэн байдаг. Гайхамшигт аялгуу, шүлгийн мөрүүд, уран зураг, бүжгийн хэмнэл... Хөгжмийн зохиолчид, яруу найрагчид, уран зураачид, бүжиг дэглээчид харин бүтээгдчихсэн тэр гайхамшгуудыг олж нээх, хүмүүст хүргэх увдисыг цаанаасаа авч төрдөг юм шиг. Энэ санаа миний сэтгэлд их нийцдэг. Үнэхээр ч тийм. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Одоо хэчнээн шүлэгтэй вэ? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-Бичсэн бүхнээ шүлэг гэж нэрлээд, олонд хүргэхээс би лав эмээдэг. Мөр тэгшилж, сүүл толгой холбож, уран сайхан өгүүлсэн бүхэн ч бас шүлэг биш. Ном болгохоор эмхэлж байхдаа 2003-2008 оны гуравдугаар сарын хооронд бичсэн шүлгүүдээсээ 90 шахам шүлгийг шүлэг гэж өөртөө тооцсон. </div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<span style="font-weight: bold;">-Хамгийн сүүлд ямар шүлэг бичив? </span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
-”Урьд ухаангүй дурлаж асан Учралаа одоо санахад Ичгүүр ханх татах нь Энэ цагийн харгислал!”. Дэвтрийн минь хуудас энэ мөртүүдийг илчилж орхилоо. / Инээв.Сур/</div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px; text-align: right;">
<span style="font-weight: bold;">Б.Анхцэцэг</span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px; text-align: right;">
<span style="font-weight: bold;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0px; padding: 0px; text-align: right;">
<span style="font-weight: bold;">Эх сурвалж <a href="http://www.unen.mn/content/9812.shtml?fb_action_ids=437654206297452&fb_action_types=og.likes&fb_source=other_multiline&action_object_map=%7B%22437654206297452%22%3A10150851794050429%7D&action_type_map=%7B%22437654206297452%22%3A%22og.likes%22%7D&action_ref_map=%5B%5D">www.UNEN.mn</a></span></div>
</div>
Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-50657074701605390442012-11-12T02:13:00.003-08:002012-11-12T02:30:45.245-08:00Эмгэнэл<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLDB8sQr8afQyyRG55GFsfXoJws_YBOU-MmNvMM_4bc7jNxiLVIRcRDqu13LLBuEgB_ao3gu1Jy0z8nbSwGoc-vDyzAhGcOqg_HbwKuUYcs__td5PN-mBE8YnvtqqtMuRv5yNB7xI6C-c/s1600/07d3efa74ddfdc49e3e890a0a3abc996_x3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="219" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLDB8sQr8afQyyRG55GFsfXoJws_YBOU-MmNvMM_4bc7jNxiLVIRcRDqu13LLBuEgB_ao3gu1Jy0z8nbSwGoc-vDyzAhGcOqg_HbwKuUYcs__td5PN-mBE8YnvtqqtMuRv5yNB7xI6C-c/s320/07d3efa74ddfdc49e3e890a0a3abc996_x3.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
Монголын уран зохиол, шүүмжлэлт сэтгэлгээ нэгэн
гэгээн оюун санаа, түшиг тулгуураасаа хагацав. Билгийн тоолол, төгс буянтын
зурхайгаар намрын адаг сар хангирсан одож, Суут богд эзэн Чингис хааны мэлмий
гийсэн тохиолт өдөр ирэхээс гуравхан хоногийн өмнө “Монгол эрхи товчис”-ыг шүүн
тунгаагч билигт хүмүүн бидний дундаас халин одов.</div>
<div style="text-align: justify;">
Шинэ цагийн Монголын уран зохиол, шүүмж судлалын
нэгэн их салаа мөчир болсон эрхэм хүмүүн Чойжилжавын Билигсайхан аргын тоололын
2012 оны 11 дүгээр 11-ний өдөр хүний хорвоог орхилоо.</div>
<div style="text-align: justify;">
Ч.Билигсайхан бээр 1946 онд Хөвсгөл аймгийн Галт
суманд мэндэлжээ. 1970 онд онд МУИС-ыг монгол хэл, уран зохиолын багш
мэргэжлээр дүүргэсэн тэрбээр 1973 онд Горькийн нэрэмжит утга зохиолын дээд
сургуулийг төгсөн судлаач, шүүмжлэгчийн хэргэмтэй болжээ. </div>
<div style="text-align: justify;">
Ажил амьдралын гараагаа Мөрөн хотын дунд
сургуулийн багшаас эхэлж, 1973 оноос “Утга зохиол” сонины нарийн бичгийн дарга,
1981 онд Монгол телевизийн нарийн бичгийн даргаар ажиллажээ. Ч.Билигсайхан бээр
урлаг, утга зохиолын салбарт ийн хүч хөдөлмөрөө зориулахын сацуу эдүгээг хүртэл
МУИС-ийн төрөлх тэнхимдээ багшилж, эх хэл, утга соёлын олон мянган мэргэжилтэн
бэлтгэх үйлсэд оройлон зүтгэснийг нь үндэслэж Монгол Улсын ерөнхийлөгч “Гавьяат
багш “хэмээх эрхэм цол хүртээсэн билээ. <br />
Тэрбээр, 1973 онд “Хөгжмийн эгшиг” романы талаар өгүүлэл
нийтлүүлснээсээ хойш, монголын уран зохиолын хөгжил шинэчлэлийн хэд хэдэн үеийг
дамнасан уран зохиолын задлан шинжлэл, уран сайхны шүүмжүүд туурвин, “Монголын
Уран Зохиолын Түүх” бүтээлийг бүтээхэд гар бие оролцжээ. <br />
Хэл шинжлэлийн ухааны доктор Ч.Билигсайхан “Уран зохиол дахь
малчны дүр”, “Уран зохиолын чиглэлийн асуудлууд” зэрэг нэг сэдэвт зохиолууд,
“Орчин цагийн монгол роман”, “Монгол эрхи товчис” хэмээх монголын утга зохиол
судлалд жин дарж, жим гаргахуйц судалгааны бүтээлүүд туурвисан юм. Түүний
“Ухаарахуй” хэмээх төсөрхөн ном эдүгээх цагийн олон яруу билэгтэний өмнө онол
номын цэлгэр харгуйг нээж өгсөн билээ. <br />
Уран зохиолын шинжээч Ч.Билигсайханы “Арван хөрөг”, “Сэнгийн
Эрдэнэ”, “Сономын Лувсанвандан”, “Дарамын Батбаяр”, “Лхамсүрэнгийн
Чойжилсүрэн”, “Бичгийн мэргэдийн билгүүн товчоон”, “Цагийн салхи асгарсан
авьяас” зэрэг намтар түүхийн баялаг баримт, задлал, торгон мэдрэмж, өргөн
агуулга бүхий олон туурвилууд хойчийн мэргэдийн ширээний ном болсоор байх нь
дамжиггүй юм. Түүний бүтээлч хөдөлмөрийг үнэлж Монголын Зохиолчдын Эвлэл,
нэрэмжит шагнал, оны шилдэг бүтээлийн “Алтан өд” шагналаа тус тус олгож байв. <br />
Тэрбээр эх хэл соёлоо бадраан дэлгэрүүлж яваа бүхнийг
элгэмсэн хайрлаж, түшин тулах ноён нуруу, утга соёлыг нь гутаан бузарлагчдыг
учирлан сэнхрүүлж, зэмлэн шийтгэх бат суурьтан нь байв. <br />
Эрхэм багш, утга зохиолын жинхэнэ шинжээч, үлгэр дууриал
болсон ах таны чин шударгуу үг, гэгээн сэтгэл, ариун дүрийг үр хойчис болсон
бидэн дурсан санаж, таныхаа хамгаалан тэмцэж, хайрлан нээж ирсэн эх хэл, утга
соёлыг хөгжөөн бадраах үйлсэд хүч оюунаа шавхан зүтгэхээ андгайлж байна. </div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEix529lDYwkqU6AHzjzTHzcusvGiDkQHfsEMKcWKn26h8tXJzY_CTs3pULgJ2FGr3ZLtpi14HsTcFo816wi-hIHYgVv1u0j6GiX9C_rHQJr8jBWerWb9-odbBnnmH0sMW-6BfLwvoPTTag/s1600/771-Lampa1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEix529lDYwkqU6AHzjzTHzcusvGiDkQHfsEMKcWKn26h8tXJzY_CTs3pULgJ2FGr3ZLtpi14HsTcFo816wi-hIHYgVv1u0j6GiX9C_rHQJr8jBWerWb9-odbBnnmH0sMW-6BfLwvoPTTag/s200/771-Lampa1.jpg" width="163" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Этүгэн тэнгэрийн доорх эх орондоо эргэн төрөх болтугай<br />
Ум сайн амгалан болог.</b></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<b> УТГА ЗОХИОЛЫН “ХӨХ МЭДРЭХҮЙ” БҮЛГЭМ</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-19079391210185641542012-04-30T00:42:00.000-07:002012-04-30T00:44:10.513-07:00Эмгэнэлийн үр хөврөл<div style="text-align: justify;">Сайхан анд О.Элбэгтөгсийн шинэ ном хэвлэгдэн гарчээ. Нэр нь "Эмгэнэлийн үр хөврөл". Редакторлах буюу хянан тохиолдуулах үүргийг мөхөс надад үүрүүлсэн юм. Ийм үүрэг хүлээсний хувьд шүлгүүдийнх нь тухай өөрийн сэтгэгдэлээ ч номын хойно хавсаргасан буй. Андын номын тухай илүү ихийг өгүүлэх хүсэл байвч номонд нь дайсан үгэн дээрээ нэмж олныг нурших нь ганц хүний хувьд хэтэрхий толгой зан гаргасан хэрэг болох вий гэж эмээв. Тиймээс номонд багтсан үгээ энд тэр чигээр нь орууллаа. Эл үгсийг зөвхөн уг номыг уншсан хүмүүст зориулсан бөгөөд тиймдээ ч номынх нь өмнө бус ард оруулсан хэрэг. Уншиж амжаагүй хүмүүс мөнхүү бичвэрийг алгасаад дор оруулсан ганц шүлгийг уншчихаж ч болох.., Энэ ном миний үгээр бус таны нүдээр уншигдах тэр мөчийг хүртэл номын тухай яриагаа түр завсарлачихаж ч болох. Гэхдээ л бидний дунд тийм нэг яриа өрнөх нь эс таслах болзоо шиг.., энэ номын дотрох шиг.., ЭРГЭЛЗЭЭГҮЙ байх болтугай.<br /><br /></div><br /><div style="text-align: center; font-weight: bold;">Ганцаардал түүний гарал угсаа<br /></div><br /><div style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6OZtajwtmYhIHoGJdSOC9m3M7wbO2-n-CEDmMqUvK1zr_B9ub-uX6tHvV2ELpgWrQdZ1LXk7Nf1HsD1_Fj-ANsqx-9fG4XQjRsiPgHvMr11xgWtrLVUOGgIiJFy_w7rwy7G3dhY01TYD5/s1600/305661_319180631485364_100001802889808_720681_321423673_n.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 256px; height: 345px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6OZtajwtmYhIHoGJdSOC9m3M7wbO2-n-CEDmMqUvK1zr_B9ub-uX6tHvV2ELpgWrQdZ1LXk7Nf1HsD1_Fj-ANsqx-9fG4XQjRsiPgHvMr11xgWtrLVUOGgIiJFy_w7rwy7G3dhY01TYD5/s320/305661_319180631485364_100001802889808_720681_321423673_n.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5737086111332406114" border="0" /></a>Эрхэм уншигчаа! Энэ номын хувьд миний бие таны л нэгэн адил жирийн уншигч гэдгээ эхлээд хэлье. Та бид хоёр театрт тохиолдлоор зэргэлдээ суугаад жүжиг үзэж буй үзэгчид мэт энэ номыг ч бас хоёр талаас нь уншиж байна. Тиймээс жүжгийн дундуур чанга ярьж таныг үймүүлэх учиргүйн адил номын эхэнд тод дугарч өөрөөрөө уншихад тань саад болохыг хүссэнгүй. Харин жүжиг төгсөхөд та зэргэлдээ суусан над руу сая л нэг харцаа шилжүүлээд “Таньд ямар санагдав?” гэж асуух мөчтэй давхцуулан номоо уншаад дууссаны тань дараа өөрийн сэтгэгдэлээ найрсагаар хуваалцаж буй минь энэ юм шүү.<br /><br />Юун түрүүн намайг хамгийн ихээр гайхашруулж, хуудаснаас хуудсанд шимтүүлэн татсан зүйл бол энэ номын цул, бүхэллэг чанар юм. Хаврын нэгэн өглөө гэрээсээ догдлон гараад:<br /><span style="font-weight: bold;">“Ай уулнаа гэрлийн тэмтрүүлт саран хоноглоход хонхон цэцгүүд</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> авиа өгөх тэнгэрийн зүг нисэх мэт гайхалтай ертөнц амгалан уу?...”</span> хэмээн гэгээн тунгалаг сэтгэлээр хорвоо ертөнцтэй мэндлэн аян замаа эхлэж буй хэрмэл залуу эр... Мандалговийн гудмаар тухайлсан зорилгогүй алхалж, яруу найрагч шиг амьдрах гэсэндээ архины гуанзны хаалга савчуулан, орой нь гэрийнхээ гадаа, сарны гэрэлд савтай нэрмэл шимэнгээ эрт багын хайраа санагалзаж, түүнээ үргэлжлүүлэн зүүдэлж, сэрээд хуучин бүхнээсээ хагацахыг хүсэн хачин ихээр адгаж, яруу найргаар “өвчилж”, сонсогчгүйгээр философидож.., амьдрал, үхэл, хайр дурлалын тухай амжиж баахан санааширч, өвчин нь үгдэрхэд эмнэлэгт хэвтээд, ээжээрээ асруулан аавыгаа үгүйлэх... Бас эргэлтийн цонхон дээр хэнийг ч юм хүлээнгээ ирээдүйн эхнэрээ шар халаадтайгаар төсөөлж, хүүдээ аялах бүүвэйг ч бас бодож олоод эг маг инээхчээ аядан сэтгэлээ баясгах...<br /> Ахиад л Мандалговийн буйдхан гудамжууд... Тухайлсан зорилгогүй тэрээр гэрээсээ гарч, гудамж гороолж, өт хорхойтой ярилцан, хүмүүсийг шоолж, хэрээний бодлыг уншаад, орой нь жаалуудтай хамт зурагтын өмнө суугаад дональд галууг үзэн нулимсаа гартал инээнгээ нөхдөө дурсаж.., тэрхэн мөчдөө өөрийгөө хамгаас үл хамаарах гэгээнтэн мэтээр сэтгэх... Маргааш нь ахиад л тухайлсан зорилгогүй тэрбээр гэрээсээ гараад Мандалговийн гудамж, кинотеатр, Энтрактийн оршуулгын газар, Нийтийн халуун ус, нойтон бүрээ... Үхмээр санагдсан шөнүүдэд өвдгөө тэврэн сууж, эрх чөлөөг хүсэмжлэхдээ диваажингийн тухай санаашран, нөхцөгсөдийн сүнстэй ярилцаж, ааваа хашхичин дуудах... Тэгээд нам гүм... нааааааааам гүмммммммм... Номын сүүлчийн хуудас эргэлээ... Одоо уйлмаар санагдаж байвал та О.Элбэгтөгсөөс эхтэй эмгэнэлийн үр хөврөлийн тээгч нь гарцаагүй болжээ. “Чимээгүй хот”-ын гүн дэх эмгэнэлийн үр хөврөл яг ийм л цул юм.<br /><br />Ямар ч урлагт “Үнэн” гэдэг бол хамгийн том шалгуур. Үнэнээс гажсан урлаг удаан оршиж чадахгүй. Яг үүн лугаа яруу найргийг бүтээхэд ч үнэний шалгуур хамгийн эхэнд тавигдах учиртай. Тэгвэл О.Элбэгтөгсийн шүлгүүд яаж хэлбэрээ өөрчилж, хэмнэлээ “буруулж”, утга санаагаар салааллаа ч явж явж бүтээгчийнхээ тухай хуудуугүй үнэнийг л бүрэн дүүрэн өгүүлж нэгдэцгээдэг нь гайхалтай чанар. Ингэж дүгнэхдээ хэтэрхий итгэлтэй байгаа маань түүнийг чамлахааргүй мэддэгт юм. Ихэнхидээ л хүүхдэрхүү зөөлөн төрхтэй ч бүүр цаанаа нэг тийм араатан сэрэхүйн оч дөл нуугдсан мэт харц, уруул, шүдийг нь, хааяа яг тийм байгалийн догшин амьтны гэмээр нууцлаг төрхтэй ч, дөнгөж цаана нь асар зөөлөн, дэндүү хүүхдээрээ сэтгэл тээсэн андын минь илт зөрчилтэй мөн чанарыг ил тодоор тээн ирсэн түүний шүлгүүдийг анхааралтай уншвал таньд эзнийхээ тухай мөн ч ихийг хүүрнэнэ дээ. Түүний баяр хөөр, хайр сэтгэл, ололт нээлт, уналт ганцаардал бүхэн бидний өмнө алган дээр тавьсан мэт ил оршиж, “Та ч бас надтай адилхан, тийм үү?” хэмээн асуугаад уншигчаа толгой дохихоос өөр аргагүйд хүргэж буй нь гагцхүү “Үнэн” гэж гайхамшигт их хүчний увидас чадал юм.<br /><br />Аль ч үед уран зохиолын гол цөм нь хүний сэтгэл дотрох олон янзын зөрчилдөөн байсан гэвэл маргах хүн гарахгүй биз ээ. О.Элбэгтөгсийн шүлгүүд ч бас тэрхүү зөрчилдөөнүүдийн илрэл. Түүний шүлгээс гунигтай, ганцаардмал, шазууртай тэгсэн атлаа эрхэлж өссөний ул мөр нилээд эмзэг сэтгэлтэй нэгэн залуугийн:<br /><span style="font-weight: bold;">... Ганцаардал цөхрөлийн алин боловч</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> гаргасан уураа амгаланд тооцох...</span> мэт олон өнгийн аяг авир, дотоод зөрчлийг олж уншина. Угаасаа ч тэр өөрөө бөөн зөрчилдөөн. Дээр өгүүлсэнчлэн Мандалговийн гудамжаар маш гунигтай сэлгүүцэж, яруу найраг шиг амьдрах гэсэндээ архины гуанзны хаалга савчин, эрх чөлөөг хүсэмжлэхдээ диваажингийн тухай санаашран, нөхцөгсөдийн сүнстэй ярилцах тэр залуу:<br /><span style="font-weight: bold;">...Надтай хамт Дональдыг үздэг хүүхдүүд байдагт би баярладаг</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> Наадаг зургаар нь ханаа дүүргэсэн хүүхдүүдийг би танина</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> Гарын үсгийг нь авч байна гэж би өнөө хэр зүүдэлдэг</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> Гар барьж үзсэн хүүхэд өглөөхөн надтай тааралдсан...</span> хэмээн бичихэд та гайхах хэрэггүй. Үнэндээ энэ бол андын маань дотор орших хамгийн “гоё зөрчил” юм. Ямар ч үед хүүхэд насны суу билгээ хадгалсаар байна гэдэг яруу найрагчийн хувьд хамгийн талархууштай чанар. Тэр амьдрал дээр ч мөн тийм л хүн билээ.<br /><br />Харин шүлгийнх нь онцлог, арга барилын тухай зохиогчоос нь урьтаж мэдэмхийрэх нь зохисгүй. Хүмүүс түүнийг бусадтай адилтгах юм уу шүлгийнх нь хэлбэрт илүү анхаарлаа хандуулах нь харагддаг юм. Гэхдээ дээрх бүхнээс илүүтэйгээр текстийнх нь сонирхолтой шинжүүд миний анхаарлыг илүүтэй татдаг. Хайрцаглал, ягшмал холбоц, дүрэмгүй түүний шүлгүүд дунд:<br /><span style="font-weight: bold;">“... Зогсоо зайгүй түлхэлцэх хүн голын урсгалд шахагдсаар</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">заасан шугамыг даван гишгэхэд, жижүүр авгай</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">Давидын бэлэг эрхтнийг илбэх мэт мойног хуруугаараа</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">далан таван номерийг заахад дуулгавартай цэрэг</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">даргынхаа тушаалыг авсан мэт яаран орох нь хүртэл</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">дандаа ижилхэн давтагдаад байгаа мэт ой ухааныг</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">дансны аргаар бага багаар нь чимхэн хороох</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">даанч харамсмаар, гомдмоор энэ амьдралтай</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">“Дайн зарлах хэрэгтэй” гэсэн уриалгатай санал нэг</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">олон арван хүмүүс нийтийн халуун усны газраас</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">малийтал инээсээр гарч ирэхдээ бүхнийг умартаад</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">эртхэн харьж зурагтынхаа өмнө тухлан суугаад</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">эрх жаалуудаа ирэхээс өмнө эротик кино үзэхээ чухалчилж</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">яаран сандарч таксинд гар өргөж гэрээ зүглэхтэй</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">яг адилхан би хаашаа ч юм бэ тэмүүлээд</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">өмнөх бодлууд үүл шиг хуралдахаа болиод</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">өөр шинэ санаа, сэдэл сэрэл өдөөж, сэтгэл гижигдээд</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">энэ байгаа амьдралынхаа эзэн нь хэмээн омогшоод</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">эрх чөлөөг эдлэхээр, эхнэрийнхээ өвөр лүү шургана”</span> /Нийтийн халуун усны газар. ...-р тал/ гэхчлэн хоорондоо утгын нягт уялдаатай ч дагуулан уншаад байхад дундаас нь алдаад төөрчихмөөр хэдэн мөр дамжсан адармаатай том өгүүлбэр цохиж явах нь энүүхэнд. Фолкнерийн романуудыг уншихад л иймэрхүү ороолдож сүлжилдсэн нүүр нүүр өгүүлбэртэй таардаг даа. Тэгтэл О.Элбэгтөгс энэ найруулгыг романд биш яруу найрагт хэрэгжүүлээд, гол нь чадаад байгаа нь их сонирхолтой.<br /><br />Гол учир нь өгүүлбэрийн томдоо биш л дээ. Энэ том өгүүлбэр ямар нэгэн хаалт саадыг зад татах мэт, хориглолтгүйгээр урсан хэлэгдэж байгаа тэр эрчимд л нэг нууц бий. Үүнийг гүйлгээ ухаан, ухамсарын урсгал.., ер юу гэдэг ч бай, санамсаргүйгээр урсгаад өнгөрсөн үгэн үер биш болох нь унших бүрт ноттой болж буй нь л их чухал.<br /><br />Ухамсарын урсгал гэснээс түүний шүлгүүдэд бас зөн билиг, далд ухамсар, ухамсаргүй сэтгэлийн тэмдэглэл үү гэмээр текстүүд элбэг тохиолдох аж. Тийм мэдрэмжийн өндөрлөгт нэг бол галзуу хүн, эсвэл уран бүтээлчид л хүрч чаддаг гэдэг. Францын философич Жак Лакан “Ухамсаргүй сэтгэлийг гагцхүү хэлний тусламжтайгаар бүтэцчилэн, барьж авч болно.” гэж үзсэн байдаг нь Элбэгтөгсийн яруу найргийн хэлэнд зарим талаар хамаарч болох юм. Лакан яагаад ингэж үзсэн нь тун сонирхолтой. Учир нь галзуу хүнээс юу хүсч, мэдэрч байгааг нь, юу зүүдэлснийг нь асуухад тэд өөрсдийн мэдрэмжээ үгээр төвөггүй илэрхийлж чаддаг. Тэгвэл тийм барим тавим, нам хийгээд өндрийн мэдрэмжийг эрүүл сэтгэлгээгээр барин авч, үгээр “кодлох” чадвар нь яруу найрагчдад илүү хөгжсөн байж ч мэдэх юм. Энэ утгаараа “Эмгэнэлийн үр хөврөл” бүхэлдээ тун боломжийн судлагдахуун болж ч магад. Тэгээд ч 20-р зууны хагасаас хойш утга зохиол гэдэг нэршил дан ганц уран зохиолын бичвэрийг илэрхийлээд зогсохгүй, философи, антропологи, сэтгэл судлал зэрэг бусад салбарын судлагдахууны төвд орсон, бие даасан өвөрмөц хэл болсон билээ.<br /><br />Ингэхэд энэ номоос анзаарсан өөр нэг зүйлээ хэлэхгүй өнгөрч болохгүй нь. Номын зохиогч өөрийгөө сармагчнаас бус ганцаардлаас үүсэлтэй гэж боддог ажээ. Энэ нь:<br /><span style="font-weight: bold;">...гадаад ертөнцийн хамаарал бүхнээс</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> ганцаардал миний гарал угсаа гэх юм уу, эсвэл</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">Бид хоосон хийгээд уйтгараас бүтэж бүрэлдсэн</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;">Биднийг ховсын хүч, хараалын шид өсгөж хүмүүжүүлсэнээр... </span>гэх зэргээр шүлэглэсэнээс нь харагдана. Өөрийгөө ганцаардлаас гаралтай хэмээн итгэх нь угтаа “яруу найрагч” гэж итгэхтэй агаар нэг юм. Учир нь яруу найраг бол ганцаардал. Гарал угсаагаа тийн тодорхойлж чадсан хүнд яруу найрагчийн замналаар эргэлт буцалтгүй замнахаас өөр юу үлдэхсэн билээ.<br /><br />Учир иймд уран бүтээлийн хоёр дахь номоо уншигчдадаа өргөн барьж байгаа анддаа сайныг ерөөх л үлдлээ. “Яруу найргийн ном хэвлүүлнэ гэдэг халил өндрийн дээрээс сарнайн ганц дэлбээ шидчихээд ямархан чимээ гарахыг нь чагнах гэж доош тонгойхтой л адилхан юм” гэж Америкийн нэгэн зохиолч хэлсэн байдаг. Зарим хүн нэг арвай булаад арав болохыг нь хүлээж, зарим хүн хоёр зоос өнхрүүлээд хорь болохыг нь хүлээнэ. Гэтэл бид тэдний чөлөөнд сарнайн ганц дэлбээ тасдаж нисгэчихээд чимээ гарахыг л хүлээцгээж суугаа. Яруу найргаас хариу юу ч “шаардаагүй” яг энэ үедээ л бид ЯРУУ НАЙРАГЧИД байсан гэдгийг харин цаг хугацаа гэрчилнээ, анд минь.<br /></div><br /><div style="text-align: right; font-weight: bold;">“Хөх мэдрэхүй” бүлгэм<br />Б.Баясгалан<br /></div><br /><div style="text-align: left;"><span style="font-weight: bold;">ОДОО Ч ГЭСЭН ЦҮНХНЭЭС ТАНЬ</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-weight: bold;"> АЛИМ УНАСААР БАЙНА</span><br /></div><br /><div style="text-align: center; font-style: italic;">Аавдаа зориулав<br /></div><br /><div style="text-align: left;">Амьдралд бүх зүйл өөрчлөгдөж, ээж минь өтөлсөн<br />Амгалан инээмсэглэх таны зурагтай үргэлж ярилцдаг<br />Хэн нэгний зохиосон хувь тавилангаар замнаагүй, хүү нь<br />Хэлж сургасан бүхэн тань үнэн байсан гэж хэлж чадахгүй<br /><br />Алхам тутамд тулгарах худал хуурмаг бүхнээс зугатах гэсэн<br />Аргаа барсан хүсэл минь амиа хорлох өчүүхэн оролдлого<br />Гэвч би таньд, бас ээждээ, гэрэл гэгээ, ертөнцөд хайртай<br />Гар минь мэс атгаад л үүнийг ухаарсан, яг л гэгээрэл шиг<br /><br />Одоо ч гэсэн цүнхнээс тань алим унасаар л байна<br />Олон олон алимнуудаас би амьдралын гүн ухааныг өөртөө нээсэн<br />"Амьдрал эгээ л алим шиг, харахад сайхан, хазахад амттай<br />Аманд торох өчүүхэн хальсыг ч аль болох залгихыг хичээ."<br /><br />Таны алхдаг гудамж, таны ажлын газар, танил найзууд<br />Танихын аргагүй их өөрчлөгдсөн. Олны хөлд элсэн.<br />Орон гэрийнхээ босгыг л таних байх, таниас хойш<br />Орж гардаг хүмүүс ховордсон. Бороо орох нь цөөрсөн.<br /><br />Зүүдэг зангиа, өмсдөг малгай, зарим нэг хуучин цамц<br />Зүүд аргаддаг дээл тань дэрэн дор минь одоо ч бий.<br />Дуу хоолойг тань мартчих вий гэсэн айдас эзэмдэхэд<br />Дуу зохиож таны хоолойгоор дуулаад үр нь тайвширна<br />Одоо ч гэсэн цүнхнээс тань алим унасаар л байна<br />Олон олон алимнуудаас би амьдралын гүн ухааныг өөртөө нээсэн<br />"Амьдрал эгээ л алим шиг, харахад сайхан, хазахад амттай<br />Аманд торох өчүүхэн хальсыг ч аль болох залгихыг хичээ."<br /><span style="font-style: italic;"></span></div><span style="font-style: italic;"><br /><br /></span><div style="text-align: center;"><span style="font-style: italic; font-weight: bold;">2011.03.25</span><br style="font-weight: bold;"><span style="font-style: italic; font-weight: bold;"></span><span style="font-style: italic; font-weight: bold;">"Эмгэнэлийн үр хөврөл" номын 27-р тал</span></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-6267594546178550162012-04-01T23:04:00.000-07:002012-04-01T23:05:13.406-07:00...өгөөмөр зан, ариун цагаан явдал үргэлжид ялан дийлж байсан.<span class="post-labels"> </span> <span class="post-comment-link"> </span> <div class="post-body entry-content"> <div style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOuOJShd_6JGI5MO_y4mUBuj-GzoxFHnD5A2KWd6RAj5dnLwpO6tVi6PNEZQuVGGPKu-6oFjhnPlXmAd-OmnxUbU0qiURLWpF_Zwg8XDs2J-U64qW-Dvrvb1dn5cnBOBGrhFJizv54UIg/s1600/2028.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 320px; height: 243px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOuOJShd_6JGI5MO_y4mUBuj-GzoxFHnD5A2KWd6RAj5dnLwpO6tVi6PNEZQuVGGPKu-6oFjhnPlXmAd-OmnxUbU0qiURLWpF_Zwg8XDs2J-U64qW-Dvrvb1dn5cnBOBGrhFJizv54UIg/s400/2028.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5726668688022499250" border="0" /></a><a href="http://www.hargana.blogspot.com/2010/08/blog-post.html"><strong><em>... Сэтгэлээ ялимгүй будангуйрах үест би өгөөмөр зан, ариун цагаан явдал үргэлжид ялан дийлж байсныг санадаг.</em></strong></a><a href="http://www.hargana.blogspot.com/2010/08/blog-post.html"><br /></a></div><br /><br /><br /><div style="text-align: center; font-weight: bold;"><span style="font-size: 180%;">ЭМГЭНЭЛ<br /></span></div><br /><div style="text-align: justify;">Шинэ цагийн монголын утга соёлын ертөнц нэгэн сайхан ах, нэгэн сайхан андаасаа хагацав. Өнгөрсөн зууны далаад оноос Монголын уран зохиолын бүхий л төрөлд авьяас, ухаанаа зориулж ирсэн эрхэм хүмүүн, алс холын Парис хотноо ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлжээ.<br />Зохиолч, сэтгүүлч Загдын Түмэнжаргал бээр 1953 онд Төв аймгийн Угтаалцайдам суманд төржээ. Тэрбээр 1970-аад онд Монголын уран зохиолын ариун хаалгаар орж ирсэн цагаасаа хэвлэн нийтлүүлж, туурвин бүтээсэн бүхэн нь найман настай балчираас, наян настай буурайг хүртэл монгол хэлтний оюуны ертөнцөд нэгэн тод өнгө, дуу хоолой болон гэрэлтсээр, эгшиглэсээр байна.<br />Тэрбээр, 1977 онд анхны номоо “Бид” нэртэйгээр хэвлүүлснээс хойш “Шинэ танил” /1977/, Үүрийн тэнгэр /1980/, “Арван найман нас минь” /1982/, “Голын жараахай” /1984/, “Нарны хүүхдүүд” /1985/, “Нисдэг алим” /1991/, “Уяхан цэнхэр хавар” /1994/, “Сонирхолтой Математик” /1998/, “Ус мөрөн олончиг...” /1998/, “ЯАГААД- унших бичиг” /2000/, “Цэцэрлэгийн сурах бичиг” /2000/, “Цагаан толгой” /2001/, “Монголын тал нутаг” /2001/, “Зүүдний байшин” /2001/, “Ижийгээ баярлуулж яваарай” /2003/, “Аниргүйн хөгжим” /2007/, “Гэрэл гэгээний хүлэг морин мэт...”, “Ногоолин аялгуу”, “Парисын шүлгүүд”, “Гурвалжин аялгуу буюу хөвгүүнд бичсэн захидал” /2010/, “Шүүдрийн гилбэлгээн” /2010/, “Les rayons de la lune bleu” /2010/ зэрэг яруу найраг, үргэлжилсэн үгийн ном, дууны цомгуудаа хэвлүүлж, А.Барто, А.Куприн зэрэг зохиолчдын бүтээлээс орчуулан нийтлүүлж, олон арван толь, сурах бичиг, ном зохиол хянан тохиолдуулсан, араасаа олон шавь, уран бүтээлч, сэтгүүлчдийг хөтлөн дагуулж, тэднийхээ гүнээ хүндэтгэлийг хүлээсэн бичгийн хүн байлаа.<br />Загдын Түмэнжаргал нь ажил амьдралын гараагаа МУИС-ын Утга зохиолын нэгдэлийн эрхлэгчээс эхэлж, уран зохиолын байгууллага, Шинжлэх ухааны академи, Төвийн сонин хэвлэлд олон жил үр бүтээлтэй ажиллаж, Монгол улсын ерөнхийлөгчийн зөвлөх, Сорбонын их сургуулийн зочин профессор зэрэг нэр хүндтэй албыг хашиж асан монголын тэргүүлэх сэхээтнүүдийн нэг билээ.<br />Талийгаачийн авьяас билэг, хөдөлмөр зүтгэлийг үнэлэж, 1992 онд “Нисдэг алим” тууж, “Очоод золгоно доо”, “Сургууль минь баяртай” дууны шүлгийг нь үндэслэн МЗЭ-ийн шагналаар, 2001 онд “Монголын тал нутаг” дууны шүлэгт нь оны шилдэг уран бүтээлийн Алтан өд шагнал, 2004 онд “Бага ангийн сурах бичиг”, “Монголын тал нутаг” дууны шүлгийг нь үндэслэн “Нацагдоржийн нэрэмжит шагнал” хүртээж, 2007 онд Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн шагналаар тус тус шагнаж байжээ.<br />Эрхэм ахын дахин давтагдашгүй уран бүтээл даяарын сэтгэлд мөнхөд оршиж, чигч шударга зан чанар, орон зай тань уран бүтээлч бидэнд үргэлж үгүйлэгдэх болно.<br />Танийхаа итгэж, хайрлаж, зүтгэж, тэмцэж явсан үйл хэргийг нэр төртэйгээр үргэлжлүүлэх болно.<br />Талийгаачийн гэр бүл, үр хүүхэд, хамтран зүтгэгч, үзэг нэгт ахан дүүст нь гүн эмгэнэл илэрхийлье.<br /><div style="text-align: center;">УМ САЙН АМГАЛАН БОЛТУГАЙ<br /></div></div><br /><br /><br /><div style="text-align: center;"><span style="font-size: 130%;"><span style="font-weight: bold;">Уран зохиолын ХӨХ МЭДРЭХҮЙ бүлгэм</span></span></div></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-64495381575752397612012-03-20T00:07:00.002-07:002012-03-20T00:47:53.607-07:00Дэлхийн Яруу Найргийн Өдөр<span class="post-comment-link"></span><div style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF24i9MaMAfhHuYAVjkqIj-pv89CMSmTxuvdAvRfehi0t0iQeW6CUBlNm5KjJM_Hnm0q-HBJEtj_-KBbRPn60L4Si2VMMD3B4Y6phkHyN9D1UBgByhuJfQdjHBp2q6P2MDFg1FeTEf1e7B/s1600/tumblr_lif2hlOgyL1qbolbn.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 207px; height: 276px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF24i9MaMAfhHuYAVjkqIj-pv89CMSmTxuvdAvRfehi0t0iQeW6CUBlNm5KjJM_Hnm0q-HBJEtj_-KBbRPn60L4Si2VMMD3B4Y6phkHyN9D1UBgByhuJfQdjHBp2q6P2MDFg1FeTEf1e7B/s320/tumblr_lif2hlOgyL1qbolbn.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5721867376149736946" border="0" /></a>ЮНЕСКО-гоос жил бүрийн гуравдугаар сарын 21-нийг "Дэлхийн яруу найргийн өдөр" болгон тэмдэглэдэг билээ. Утга зохиолын "Хөх Мэдрэхүй" бүлгэмээс энэхүү өдрийг хүндэтгэн яруу найргийн чөлөөт уншлагынхаа хоёр дахийг зохион байгуулж байна. Уншлага маань яруу найрагт сэтгэлтэй <span class="text_exposed_hide">...</span><span class="text_exposed_show">хэн бүхний өмнө нээлттэй бөгөөд өөрийн бичсэн шүлгийг, эсвэл хүндэлдэг яруу найрагчдынхаа шүлгийг бусадтайгаа хуваалцан, яруу найргийн тухайд санаа бодлоо солилцох боломжийг залуустаа олгож буй юм. </span><br /></div><span class="text_exposed_show"> </span><br /><div style="text-align: justify;"><span class="text_exposed_show"> Бидний үйл ажиллагаагаа зохион байгуулж буй "М СLub"-ыг залуус маш сайн мэдэх биз ээ. 50 хүний багтаамжтай, тав тухтай орчинтой. Захиалга авах боломжтой тул та бид зөвхөн уух мөнгө, унших шүлэгтэйгээ очиход л болох нь байна. </span><br /><span class="text_exposed_show"> </span><br /><span class="text_exposed_show"> М Сlub -ынхны зүгээс ирсэн хүн бүхэнд захиалгынх нь үнийг 10-15 хувиар хөнгөлж бэлэг барих болно.</span><br /><span class="text_exposed_show"></span><br /><span class="text_exposed_show"></span></div><div style="font-weight: bold;" class="uiCollapsedList uiCollapsedListHidden" id="ukvse0_2"><div style="text-align: justify;"><span class="visible"><span>Хаяг Улаанбаата</span><wbr><span class="word_break"></span><span>р, Чингэлтэй дүүрэг Самбуугийн</span><wbr><span class="word_break"></span><span> гудамж-18,</span><wbr><span class="word_break"></span><span> Тэди төвийн байр, M-Club, </span><span>Ulaanbaata</span><wbr><span class="word_break"></span>r, Mongolia</span><br /><span class="visible"></span></div><span class="visible"><br /></span></div><span style="font-size:100%;"><br /></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-style: italic;font-size:85%;" class="text_exposed_show" >Жич: </span><span style="font-size:85%;"><span style="font-style: italic;" class="commentBody">Жил бүрийн "Дэлхийн яруу найргийн өдөр"-т зориулж ЮНЕСКО-гоос илгээлт гаргадаг юм. Дорх илгээлт бол ноднингийн /2011 оны/ илгээлт. Баяраагийнхаа даалгавараар миний бие орчуулж тавьж байсан билээ. Энэ жилийн илгээлт маргааш гарна. Та бүхэнтэй хуваалцахад таатай байх болно.<br /><br /></span></span></div><h6 style="font-weight: normal; text-align: justify;" class="uiStreamMessage"><span style="font-size:100%;"><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody"><span style="font-weight: bold;">ЮНЕСКО-гийн ерөнхий захирал, хадагтай Ирина Боковагийн "Дэлхийн яруу найргийн өдөр"-т зориулсан илгээлт:</span><br /><br /></span></span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuOSZ6al8bVxi4tOp0JHZY2UfDME-t6G7bXel6QA483SCeLLdSpGeERtMa1iafQ1u7BxARdNzhmrAvY_9d66uMzG8X4E0uYa7wBDQcDgJPa3beEJCuJVXjWpe5gF7MCldGb695kO425sZu/s1600/pd002.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 251px; height: 175px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuOSZ6al8bVxi4tOp0JHZY2UfDME-t6G7bXel6QA483SCeLLdSpGeERtMa1iafQ1u7BxARdNzhmrAvY_9d66uMzG8X4E0uYa7wBDQcDgJPa3beEJCuJVXjWpe5gF7MCldGb695kO425sZu/s320/pd002.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5721870224192743218" border="0" /></a><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">Яруу найраг олон мянган дүртэй, улс түмнүүдийн язгуур соёлын гүнээс ундарсан түм буман эх булагтай байдаг. Тийм ч болохоор Нэгдсэн Үндэстний Боловсрол, Шинжлэх ухаан, Соёлын байгууллагаас /ЮНЕСКО/ яруу найрагч, хэвлэн нийтлэгч, энэ чиглэлийн багш нарыг дэмжих ажлыг дэлхийн хэмжээнд, олон арван жилийн туршид зохион байгуулсаар ирсэн билээ. Энэ жил мөн тэр ёсоор “Дэлхийн яруу найргийн өдөр” ирж байна. ЮНЕСКО эл өдрийг тунхаглахдаа гоо зүй, урлагийн ач холбогдол, яруу найргийн дотоод хүчийг онцгойлон сануулж, улс түмнүүдийг хүн төрлөхтөний түүхэнд үүссэн хамгийн эрчимлэг, жинхэнэ урлагийн төрлийг уншдаг, мэдэрдэг байхад нь уриалан дуудахыг хүсч буй юм.</span></span></span></h6><h6 style="font-weight: normal; text-align: justify;" class="uiStreamMessage"><span style="font-size:100%;"><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">Яруу найраг дотроо хэзээ ч үл хуучрах сургаал билгийг агуулж байдаг. Мөнхүү түүхийн турш дахь нийгэм, улс төрийн хувьслын хамгийн чухал гэрч нь болж байдаг. Биднийг дотоод оюун санаандаа мөнхийн амар амгаланг олоход урамшуулан тэтгэж, хүн болоод байгалийн хоорондох харилцан хамаарлын тухай эргэн тунгаахад хүргэж, өөр хоорондоо ялгаатай, ялгаагүй алин боловч.., нийт хүн төрлөхтөний дунд хүмүүнлэг ёсыг цогцлооход уриалж байдаг нь гагцхүү яруу найраг юм. Тиймээс энэ өдрийг тэмдэглэхэд бүх хүнийг оролцуулах боломжгүй ч, соёлын байгууллагууд, сургуулиуд, номын сангууд “Дэлхийн яруу найргийн өдөр”-ийг ёслол төгөлдөр тэмдэглэн өнгөрүүлэх нь зүйд нийцнэ. Тэрчлэн энэ жил “Би өөрийн амьдралыг чавхдаст хөгжмөө хөглөх, тоглоход л зориуллаа” хэмээн хэлсэн Энэтхэгийн их найрагч Таагүрийн мэндэлсэний 150 жилийн ой тохиож буйг тэмдэглэе.</span></span></span></h6><h6 style="font-weight: normal; text-align: justify;" class="uiStreamMessage"><span style="font-size:100%;"><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">Яруу найраг бусад урлагтай ямархан хүчирхэг холбоогоор холбогддогийг мэдэх нь, тэр тусмаа урлагийн бүх төрөл эх болсон дэлхий ертөнцийнхөө дотоод мэдрэхүйг нээхийн тулд бүтээгдсэн байдгийг ойлгох нь хамгийн чухал юм. Малерми яруу найргийг “Оршихуйн төлөв байдлуудын нууцлаг утгуудын хэл болоод хэлний онцгой хэмнэлээр дамжин гарч буй илэрхийлэл” гэж тодорхойлсон байдаг.</span></span></span></h6><h6 style="font-weight: normal; text-align: justify;" class="uiStreamMessage"><span style="font-size:100%;"><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">Яруу найраг бол мэдээлэл дамжуулах, солилцох төдий зүйл огт биш. Яруу найрагчид хэлийг эрхшээж буй цагт яруу найраг нь хүн төрлөхтөний харилцан ойлголцлыг бэхжүүлж, улс үндэстнүүдийн уугуул соёл дахь жинхэнэ очир эрдэнэсийг уудлан гаргасаар байдаг билээ. Тиймээс ч яруу найргийн ач холбогдлыг онцгойлон авч үзэж, сурталчлан таниулах нь нэг талаар үзэл бодлоо илэрхийлэх, мэдээлэл олж авах хүний язгуур эрх ашгийн хамгаалалт болоод зогсохгүй, нөгөө талаар дэлхий дахинд энх тайвныг цогцлооход онцгой тус хүргэнэ гэж ЮНЕСКО үзэж байна. Яруу найраг эр эм алин боловч хүний зүрх сэтгэлийн угт нэвтэрч чаддаг агуу хүчтэй болохоор хүн төрлөхтөний олон янзын байдал төлөв, санаа бодлын илэрхийллийн дунд ойлгоцлын цорын ганц хэл нь болж чадна гэж итгэж байна.</span></span></span></h6><div style="text-align: justify;"><span style="font-size:100%;"><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">ЮНЕСКО өөрийн хэрэгжүүлдэг олон арван хөтөлбөрийн хүрээнд яруу найргийг бусдаас илүүгээр хэвлэж, орчуулж, түгээх ажлыг хийсэн билээ. Эртний Грекийн домогт Ясон өөрийн баатар Орфиуст биеийн хүч, дайны хөнөөлөөр ч ялж дийлшгүй нэг зүйлийг давж гарах даалгавар өгдөг шиг бид ч бас хүн төрлөхтөний оюун санаанд мөнхийн энх амгаланг бий болгохын тулд яруу найрагтай ханьсах нь зайлшгүй чухал билээ.</span></span></span><br /><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody"></span></span></div><br /><div style="text-align: right; font-weight: bold;"><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">ЮНЕСКО-гийн ерөнхий захирал</span></span><br /><span style="font-size:100%;"><span class="messageBody">Ирина Бокова</span></span></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-48278082757622743042012-01-17T00:12:00.000-08:002012-01-17T19:53:11.517-08:00Яруу найргийн уншлага<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1kQjvb7D2ERI3wGK9a0oN3RWesinrA390tEHW7ev4er29q2aSsyI_iDI8WbyOJhK1G7jMQ62iwdj_GpWUV2eGxDU8QnYvxUMMbdfBy2UfkIawATX9PcrlpJDwMD9LTjMOiQwdglrl0Z2B/s1600/15.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><br /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1kQjvb7D2ERI3wGK9a0oN3RWesinrA390tEHW7ev4er29q2aSsyI_iDI8WbyOJhK1G7jMQ62iwdj_GpWUV2eGxDU8QnYvxUMMbdfBy2UfkIawATX9PcrlpJDwMD9LTjMOiQwdglrl0Z2B/s1600/15.jpeg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1kQjvb7D2ERI3wGK9a0oN3RWesinrA390tEHW7ev4er29q2aSsyI_iDI8WbyOJhK1G7jMQ62iwdj_GpWUV2eGxDU8QnYvxUMMbdfBy2UfkIawATX9PcrlpJDwMD9LTjMOiQwdglrl0Z2B/s320/15.jpeg" width="235" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
"Хөх мэдрэхүй" утга зохиолын бүлгэм "Max" төвийн "Art" галлерей-н
хамт олонтой хамтран "Яруу найргийн уншлага" зохион байгуулах гэж
байна. Сэтгэлдээ бясалгаж, дэвтэртээ нандигнасан шүлгүүдээ бусадтай
хуваалцах, найраг шүлгийн сайхныг шимтэн сонсох гэсэн хүн бүрт уншлага
маань нээлттэй.</div>
<div style="text-align: justify;">
<br />
Энэ бол зөвхөн "Хөх мэдрэхүй" гэж бүлгэмийнхэний уншлага бус. Та шүлэг
бичдэггүй байсан ч өөрийн хүндэлдэг найрагчийн, дуртай шүлгүүдээ уншиж
болно. Бас уран зохиол, яруу найргийн тухай үзэл бодлоо хуваалцаж ч
болно. Энэ тохиолдолд биднийг зүгээр л зохион байгуулж буй улс гэж
ойлгоорой!<br />
</div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
Бай шагналын төлөө яруу найргаар уралддаг биш, бай шагнал авах гэж шүлэг
бичдэг бус, зүгээр л сэтгэлээрээ бичсэн шүлгүүдээ сэтгэлээрээ уншдаг,
бусадтайгаа хуваалцдаг нэг тийм хандлагад ойртохсон гэхдээ энэ мэт
уншлагыг бид байс байсгээд зохион байгуулдаг билээ. Энэ уншлага бол тэр
хүслийн маань илэрхийлэл, тэр л үйл ажиллагааны маань үргэлжлэл юм.</div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
Дашрамд дурдахад<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}">
бидний үйл ажиллагааг дэмжин 300 хүний багтаамжтай танхим,
хөгжим, дуу авианы тоног төхөөрөмжөө харамгүй гарган өгч буй Art
галлерейн хамт олонд маш их баярлалаа. Цаашид бид хамтран энэ уншлагаа
2 сар тутамд нэг удаа
уламжлал болгон явуулж байх юм.</span><span class="messageBody" data-ft="{"type":3}"> </span><br />
</div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}">"Хөх
мэдрэхүй" бүлгэм найман гишүүнтэй. Ирсэн хүмүүст манайхан номоо
бэлэглэж болох байхаа. Мэдээж боломжийнхоо хэрээр. Манайхны хамтарсан
анталоги хүнд бэлэглэх битгий хэл өөрсдөд маань ч үлдээгүй тул гишүүд
тус тусын номоо бэлэглэж болно вий. Жишээ нь Нарангэрэл "Тийн мэдрэхүйн
гуниг"-аа, Баяраа "Цөн"-гөө, Дээгий эгч "А тэмдэглэл"-ээ, Оргил "Одод
бороо шиг байхад"-аа. Миний нэг ном бас бий.
Харин Элбэг, Хангал, Бүүвэй гурвын маань ном олдохуйяа бэрх гэдэг
ангилалд орсон болно. Тэнд хүрэлцэн ирсэн ах дүү найрагчид өөр өөрсдийн
шинэхэн номоо танилцуулж бас болох вий.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}">Уншлагын тов: 1-р сарын 20-ны Баасан гаригийн 18.00-д эхлэж 20.30-д өндөрлөнө.<br /><br />Хаяг: Баруун дөрвөн зам, Мах Mall/Рамада зочид буудлын 5 давхар дахь ART уран зургийн галлерей.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmBcj0_8v5WwHP8ia_NV8jvRDxwEBVLWxENeUkPUCSGeXVqDFrxUPM45wjbp5KyZe6Wmsi_U8BN6JN5KyAw5Z0TIjvjPtf4TEpCIBkKQLRESKMKxRplLNlOZBjxbFFbpbEoXSBlLLflxzU/s1600/Maxmall-600.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="228" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmBcj0_8v5WwHP8ia_NV8jvRDxwEBVLWxENeUkPUCSGeXVqDFrxUPM45wjbp5KyZe6Wmsi_U8BN6JN5KyAw5Z0TIjvjPtf4TEpCIBkKQLRESKMKxRplLNlOZBjxbFFbpbEoXSBlLLflxzU/s320/Maxmall-600.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}"><br /></span></div>
<div style="text-align: center;">
<span class="messageBody" data-ft="{"type":3}">Баасан гаригт энд уулзацгаая!</span></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-40649851920352711022011-10-13T12:09:00.000-07:002011-10-13T12:23:43.250-07:00Ж.Оргил: Киноны төгсгөлд хүн бүр аз жаргалаа олно<div style="text-align: justify;">Ж.Оргил. Манай бүлгэмийн гишүүн. Бидний Том гэж дууддаг... Тэр нөхөрт хуримаа хийж буйд нь баяр хүргэж, мэндчилгээ дэвшүүлэх санаатай шүлгийг нь хайгаад интернэт ухаж явтал ийм нэг ярилцлага өгсөн нь олдлоо. Мань эр олон ангит кино бичээд, хэсэгтээ бидэндээ олддоггүй. Тэр тухай нь энд дэлгэрэнгүй тоочвол дараа нь толгой руугаа тоншуулах хэрэг гарна байх гэж айгаад, зүгээр л ярилцлагыг нь оруулчихъя.<br /></div><div style="text-align: justify;"><br />Эх сурвалж нь<a href="http://www.mminfo.mn/index.php?module=menu&cmd=content&menu_id=17&id=1224"> http://www.mminfo.mn/</a>.<br /><br />МҮОНТ-ээр гарч буй “Амьдралд тавтай морил” олон ангит киноны зохиолч Ж.Оргилтой ярилцлаа.<br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3vGNY9BUQTgUCrNk5LCTNAXkhIdfai135DxabDxAv_Ywi4YX8W3fJXsTRhg9cl7OZGIsioz3QHK2X7lvW6uCewP5f5s3D5YXUjYEhyphenhyphen7PdUZWG7k14OkZ-lXZjyv2YsPHA9X5AszjhYcI/s1600/Untitled-8%25281%2529.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 320px; height: 174px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3vGNY9BUQTgUCrNk5LCTNAXkhIdfai135DxabDxAv_Ywi4YX8W3fJXsTRhg9cl7OZGIsioz3QHK2X7lvW6uCewP5f5s3D5YXUjYEhyphenhyphen7PdUZWG7k14OkZ-lXZjyv2YsPHA9X5AszjhYcI/s320/Untitled-8%25281%2529.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5663059263342587538" border="0" /></a><span style="font-weight: bold;">-Кино зохиол бичих санал хэрхэн ирэв. Уг нь энэ киноны зохиолыг Ц.Наранханд гэдэг бүсгүй бичиж байсан санагдах юм?</span><br />-МҮОНТ-ийн удирдах зөвлөлийн дарга Х.Чилаажав санал тавьсан. Ийм киноны зохиолыг бичих үү, урьдны зохиолч нь бичих боломжгүй болчихлоо гэсэн. Тэгэхээр нь киноны продюсер руу утасдаж, зохиол бичих саналтай байгаагаа хэлсэн юм. Гэтэл “ганц хүсч байсан хүн маань байна” гээд л зөвшөөрсөн. Тэгж л кино зохиол бичих ажилдаа орсондоо.<br /><span style="font-weight: bold;">-Хүний бичиж байсан зохиолын суурин дээрээс цааш нь үргэлжлүүлнэ гэдэг амар биш шүү?</span><br />-Амар биш байсан нь үнэн. Үнэнээ хэлэхэд өмнөх ангиудыг үзээгүй байсан. Тийм байж 37 дахь ангиас нь эхлээд шууд зохиолоо бичнэ гэдэг үнэхээр хэцүү байлаа. Гэхдээ энэ кино нэг том үйл явдлыг харуулсан биш, нэг сужет ихдээ л гурван анги дамнаж гарч байсан болохоор түрүүчийн ангиудыг төдийлөн нарийн мэдэх шаардлагагүй байсан. Гэхдээ л мэдээж мэдэх нь чухал. Сүүлд нь нөхөж үзсэн.<br /><span style="font-weight: bold;">-Зохиолын чиг шугам гэж нэг зүйл бий. Энэ талаар найруулагчтайгаа зөвлөлдөнө биз?</span><br />-Яг өөрийнхөө санаагаар бичээгүй. Найруулагчтайгаа зөвлөнө. Мөн жүжигчин Мөөжигтэй хамтарч бичиж байлаа. Энэ киноны зохиол эхний ангиудын зураг авалтдаа гүйцэгдэх шахаж байсан. Түүнээс гадна ийм олон ангитай кинонд хөнгөн инээдэм оруулж өгөх учраас ганцаараа бичнэ гэдэг амаргүй байсан. Тэр болгонд жүжигчинтэйгээ хамтарч, санаа оноогоо гаргаж бичсэн.<br /><span style="font-weight: bold;">-Тэр дундаа сүүлийн ангиудад олон сонирхолтой үйл явдал гарч байгаа. Тэр сонирхолтой үйл явдлуудын санаа зохиолчоос гарч байгаа нь мэдээж?</span><br />-Мэдээж киноны зохиолч гэдэг утгаараа би олон сонирхолтой санаа гаргасан. Гэхдээ л хоёулаа хамтарч ярилцаж байгаад л гаргадаг. Өглөө эрт уулзаад, өдөржин зохиолын санаагаа ярилцана. Нэг өдөр бүр есөн ангийн зохиол бичиж байлаа. Түүний дараагаас л санаа олдож өгөхгүй тэвдүүлдэг юм билээ. Нэлээд тэвдсэн шүү. Сүүлдээ шинэ дүр оруулж ирэх зэргээр л амилуулж байлаа. Тэр дундаа жүжигчид өөрсдөө зохиол дээр идэвхтэй оролцсон. Жүжигчин Э.Ууганбаяр гэхэд өөрийнхөө тухай өгүүлэх ангиуд дээр зохиолоо илүү гоё болгох гэж их хичээж байсан. Бүр дөрвөн ангийн зохиол хүртэл бичиж байсан. Энэ мэтээр олны хүчээр л зохиол амилж байлаа.<br /><span style="font-weight: bold;">-Болдоо дуучин болдог. Гэнэтхэн л дуучин болж байгаа нь сонирхолтой мөртлөө нэг талаараа хиймэл ч юм шиг санагдаад байгаа юм?</span><br />-Бид ярилцаж байгаад өвөрмөц юм олъё гэж ярилцсан. Өвөрмөц гээд киноны үндсэн чиг шугамаас хазайж, эрс тэс санаа оруулах хэцүү. Тэгж тэгж дуучин болгоё гэдэг санааг олсон юм. Гэхдээ өвөрмөц байдлаар шүү. Бүх шат дамжлагыг дамжаад, хөгжөөд дуучин болж байгаа биш, гэнэтхэн алга урвуулсан юм шиг л өөрчлөгдөөд дуучин болгох санаа. Тэгж л дуучин болгосон. Тэгээд л дараа нь “Би чамайг хайсаар байна” дууг жүжигчин Х.Манлайбаатар өөрөө дуулсан. Энэ нь ч кинондоо зохицож өгсөн байх.<br />-Өөрийг тань шүлэг, яруу найргийн чиглэлээр уран бүтээл туурвидаг гэдгээр нь мэдэх юм байна. Харин гэнэт л үргэлжилсэн, тэр дундаа олон ангит киноны зохиол бичнэ гэдэг амаргүй даваа шүү?<br />-Би өмнө нь кино зохиол бичиж байгаагүй. Харин киног насаараа л үзсэн. Миний сонирхлын нэг болохоор. Гэхдээ кино үзэх, зохиол бичих хоёр чинь мэдээж өөр. Анх удаагаа зохиол бичиж байгаа болохоор кадр, монолог гэж юу байдгыг мэдэхгүй л байлаа. Эхнээсээ л жүжигчдээсээ асууж байгаа юм чинь. Тэгж л кино зохиолын тал дээр бага зэрэг дөр сууж байна. Тэгээд ч хамтын бүтээл, зохиол байсан болохоор тэр хүмүүсээс суралцах зүйл их байлаа. Ерөнхийдөө киноны зохиолыг Ж.Оргил, Ө.Мөнх-Эрдэнэ нар бичсэн гэвэл онох байх.<br /><span style="font-weight: bold;">-Одоо өөр кино зохиолын захиалга ирж байна уу?</span><br />-Одоохондоо захиалга ирсэн юм алга. Харин өөрөө болон зарим нэг хүний хүсэлтээр бичиж байгаа зохиол бий. Гэхдээ бүрэн хэмжээний кино зохиол. Би олон ангит киноны захиалга ирсэн ч бичмээргүй санагдаад байгаа. Дуусдаггүй, хэцүүү юм билээ.<br /><span style="font-weight: bold;">-Кино дуусах дөхөж байна. Хамгийн сүүлчийн анги дээр энэ бүх ангиудыг нэгтгэсэн нэг санаа гарч байгаа юу?</span><br />-Энэ кино чинь бүхэллэг санаагүй. Анги бүр дээр л өөр өөр санаа, хөнгөн инээдийг гаргаж байгаа шүү дээ. Тэгээд ч манай кино бухимдлаар дүүрэн энэ нийгэмд хүмүүст бага ч гэсэн энерги өгч, тархийг нь амраах зорилготой. Тийм болохоор сүүлийн анги дээр зангидах гэж хичээгээд байх шаардлагагүй. Хамгийн төгсгөлийн анги дээр бүх хүн аз жаргалтай болоод л төгсөнө. Зарим нь од болно, зарим нь орон байртай болно. Нөгөө хэсэг нь зүгээр л хар ажлаа хийгээд л. Гэхдээ л аз жаргалтай.<br /><br />П.Нанзад<br /></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-59310938039296013882011-07-22T02:29:00.000-07:002011-07-22T02:40:31.150-07:00Яруу найрагч шүлэг яруу найргаараа л тусгаар тогтнолоо зарладаг<div align="justify"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyoKoF9jexPdQzHQ8h1CEkiVp-HyGHYqFAdjOazhqXOIxOOudXwTDF9JpYGjsh4uyCY17JnzhJspHP_NyKaWKk32fwRB1pTP7LIa5Bp6hqxaO75y15dOKa-5h9GdwvwUO_ybybuok_z3CD/s1600/nara-1_copy.jpg"><img style="TEXT-ALIGN: center; MARGIN: 0px auto 10px; WIDTH: 400px; DISPLAY: block; HEIGHT: 341px; CURSOR: hand" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5632109113684583330" border="0" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyoKoF9jexPdQzHQ8h1CEkiVp-HyGHYqFAdjOazhqXOIxOOudXwTDF9JpYGjsh4uyCY17JnzhJspHP_NyKaWKk32fwRB1pTP7LIa5Bp6hqxaO75y15dOKa-5h9GdwvwUO_ybybuok_z3CD/s400/nara-1_copy.jpg" /></a><br />Нямхүүгийн Нарангэрэл хэмээх яруу найрагчийн “Тийн мэдрэхүйн гуниг” анхны номын эхийг олон удаа уншсан бөгөөд унших болгондоо толгой дохин зөвшөөрөх хандлагатай болж байв. Нууцгүй хэлэхэд зуу татсан болон түүнээс зай барьсан үедээ, ахуйн хэмжээнд буусан таатай, таагүй агшинд ч уйтгар гуниг гээч зүйлийн зүс чанарыг гадарлахтайгаа болсон хүний хувиар ч “тийн мэдрэн гуньсан” –ыг ийм хэмээн “батлах” гэж оролдов. Бас биеэ тоосон гэдгэр байдал, бусдыг үл ойшоох муу зангаа ч тавихгүйгээр уншиж, тэр бүхнээ энэ шинэ номын дардасны өмнө алдаад байх шиг санагдаж байлаа. Тэр ингэж бичжээ.<br />Үлдээсэн сэтгэгдэл чинь<br />Өр зүрхэнд Өвс шиг урганам<br />Өөрөө харин өвлийг эхлүүлэхээр<br />Цасанд хургачихсан<br />Өр зүрхэн дэх тэр өвс<br />Өөрөөс минь өндөр урганам... гэж. Бодсоноос минь өндөр ургасан түүний өвс- шүлгүүд манай юм юмаараа гайхуулдаг, яруу алдарт эмэгтэй найрагчдын “гал түймэр тавьсан” гэх шүлгүүдээс тэс өөр бөгөөд тэрхүү “ондоо” өвснөөс нь Марина Цветаевагийн сүрчиг, Анна Ахматовагийн энгэсэг огтхон ч үнэртэхгүй, үснийх нь засалт ч харагдахгүй байгаа нь өнөө цагт эмэгтэй хүн “марина”-дах юм уу, “анна”-дахгүйгээр өөрийн ертөнцөд, өөрийн өвс ногоог тарьж болдгийн жишээ мэт.<br />...Тээр хол<br />Ширхэггүй өвс<br />Ургана.<br />Ингэж уншин, “тийн” мэдрээд түүний өвсний шинж байдал, шим чанарыг “үхэр” шиг хэлээрээ ороож амтархан зажилнам. Түүний шүлгүүдэд уйтгар, нулимс, од, сар, тэнгэрийн гүн цэнхэр мандал, усны амьсгаа гээд тэнгэрээс дүүжлэгдэн шүлэг бичих гэж оролдогсдын бүх гишгүүр-үгүүд байна. Гэхдээ Н.Нарангэрэл гишгүүр болгоноо шавар шавхайтай хутгахыг хүсээгүй юм шиг ээ. Хүсээгүй ч гэж дээ шүлэг туурвил гэдэг санаан зоргоор хэлхэж, хүлхэж суудаг зүйл биш болохоор яруу найргийн жам ёс, яруу найрагчийн тусгаар тогтнолд маш бүдүүлгээр халддаг “бүлэг этгээд” өнөө цагт гэгээн цагаан өдрөөр сайрхан хашгирч яваа нь харамсалтай. Ийм нэг жишээг хүний мууд дурлан дурлан дурдъя. Бавуугийн Лхагвасүрэн гэж мундаг найрагч “байсан” бөгөөд тэр өнөөдөр яруу найраг дахь эмзэг бүлгийнхэнд зарим зүйлээ “алдсандаа” баярлаж суудаг биз. Тэр эрхэмсэг оюун санаанаас тасарсан “эр ганц биеэ арав болгож чамаараан би гоёсон” ч билүү иймэрхүү санаатай торгон шүлгийг сонсонгуут нэг жүжигчин ч шиг, морины цолчин “засуул” ч шиг, зурагтаар хөгшчүүлийг хөөргөж худлаа яриулдаг үндсэн ажилтай хэн гэдгийг нь танихын аргагүй, бас өөрийгөө хэн ч гэж хэлж түүндээ үнэмшчихсэн явж мэдэх нэг нөхөр гүйж хариад нөгөө торгон шүлгийг чинь учиргүй урж тасдаад “Би монголоороо гоёдог хэрэг ээ” гэж гоёлын биш ажлын “хувцас” салбайлгаж орхисон байх юм. Дэндүү залуу мөртлөө дэндүү улаан цайм бусдын уран бүтээлийн эрх чөлөө, тусгаар тогтнол, хувь заяанд халддаг “шинэ цагийн” яруу найрагчид бий болж байна. “Зүс бүгэг андууд ” мэтийн өөрсдийгөө рекламдах дургүй нөхдийн юмнаас хусаж орхиход гэмгүй гэж тэдний зарим нь боддог байх. Магадгүй сэтгэлгээнийх нь хэв загвар, өнгөтэй өөдтэйг хулгайлчихаад хохирогчийнхоо нүүр лүү нулимж, “хурдан үхээсэй” гэж явдаг бол ч тэдэнтэй юу ярих вэ дээ. Харин Н.Нарангэрэл энэ бүхнээс зугтаж, түүнээс хол явахын сайхныг ойлгон, өөрийн гэсэн тусгаар тогтнолыг шүлэг зохиолдоо шивнэн захих гэдэг нь цухалзаж байна.<br />... Миний зүрхэнд л гэрэлтэж болмоор<br />Тийм сар...<br />гэж бичсэнээрээ тэр бусдаас нэг удаа, нэг том ялгарч байна. Мөнгөн сар, сэрүүн туяат, туулайт саран энэ тэр гэж чамирхаж, үгээ олж ядан, нүдээ бүлтэгнүүлж байснаас “миний зүрхэнд гэрэлтэж болмоор” тийм сарыг уншигчийн өмнө гаргаж ирсэн нь сайшаалтай. Сайшаалтай гээд сайшаалын үнэмлэх гардуулдаг цаг өнгөрсөн болохоор таашаалтай гэсэн нь дээр байх. Одоо уншигчид хэн нэгний өнгөт металлаар “хийсэн” юм уу үлгэр домгоос мөчир тасдаж нэрлэсэн сарны тухай биш өөр өөрсдийнхөө “зүрхэн дотор гэрэлтэж болох” сарны талаар төсөөлж, бүүр дур зоргоороо дүрслэн харж болох боллоо.<br />Би өвдөхөөр<br />Тэнгэр өвднөм<br />Газар өвднөм<br />Бид гурав гурвуулаа өвднөм... гэж уншаад дэмий нэг хийрхэл, том сэтгэх гэсэн дон гэж яаран хэлэх гэж байгаа бол азнах хэрэгтэй. Н.Нарангэрэлийн хувьд энэ нь үнэн зүрхнээсээ хэлсэн амьд үг, агаар нэхэн сарвалзаж байгаа саяхан төрсөн шинэ сэтгэлгээ юм. Тэр хуучин сэтгэлгээг эвдэх алхмуудыг ч хийсэн нь харагдана. Тэгэхдээ учир утгагүй эвдэж хэмхчээд хаячихаагүй, дараа нь энэ “сүйтгэсэн” зүйлийнхээ новшийг өөрөө цэвэрлэнэ гэдгээ мэддэг эмэгтэй хүний нарийн мэдрэмжээр тогтсон хэв загвараас зөөлхөн шиг зөрж гөжсөн бололтой.<br />Молор хундага барьсан бүсгүй<br />Тэнгэрээс үр гуйна... гэхэд аятай хийгээд аягүй байдал нь хоорондоо салшгүй мэт. Бүсгүй хүн чулуун эрхтэн дээр мордож суугаад юм уу, могой зүүдлэх мэтээр үр тогтоох бэлгэ даллагыг гүйцэлдүүлдэг. Гэтэл хундага бариад тэнгэрээс үр гуйж буй бүсгүйн талаарх дүрслэл уламжлалт хэв маягийг том эвдсэн бөгөөд тийм мөртлөө тэндээс дэндүү бага чимээ гарч байгаа нь нөгөө аятай аягүй хоёрыг зохистой нийтгэж чадсантай нь холбоотой.<br />Тэндээс зүүгдсэн одод<br />Миний хүзүүнд чимэг болоод<br />Тийм нэг сониуч амьдралд<br />Уруул минь дүрээстэй... Ийм араншин үнэртсэн шүлгийг яруу найрагч л хэлж чадна. Түүнээс биш бусдын хотруу гэтэгсэд бусдын муухан хувилбар, бүдэгхэн хуулбар төдийхөн хэвээрээ явсаар “насыг” барна.<br />... Нулимсаараа цээжийг чинь<br />Зөндөөн норгосон<br />Нууц амрагийн үнэртэй цэцэг<br />Маргааш ургана... гэх юм уу<br /><br />... Дээс тоглож<br />Дэргэдэх найз нартаа зэмлүүлж<br />Дэрхийтэл- шувуу нистэл<br />Санаа алдаж<br />Дээд голоос ус салаалахыг ажиж<br />Тэндээ бүүр норж, шалба амьдрах сан... гэх юм уу<br /><br />...Тал дунд ганц айл<br />Тарлан зам эндээс<br />Тэднийд хүрэх нь<br />Тавилан шиг... гэх мэтээр түүний шүлгүүд ар араасаа цуварна. Н.Нарангэрэлийн шүлгүүд хавтгайрч, найрлан, хашгирч гуугачиж, сайхан зүлэг ногоог Болор цомын бойтгоор гишгэчээд тарах олны нүднээс далдхан шинэ өвс ургах мэт сэтгэгдэл төрүүлнэм. Энэ бүхэн зөвхөн миний бодол боловч энд бас “зөвхөн” нэг үгийг хэлэхгүй бол болохгүй гэж адгалаа.<br />...Тэр навчны хийсч байгаа нь<br />Нэг л амирлангуй<br />Тасраад уналаа<br />Хөлд торлоо<br />Хөх чинэрээд явчихлаа<br />Хүү минь биш байгаа... гэх зэргээр өрөвдөлтэйгээр “гэгээрэх” нь Н.Нарангэрэл дүү чамд үл зохих юм шиг бодогдов. Чиний шүлгүүд чиний дотоод сэтгэлийн л дуу чимээ байг.<br />Мунхаг би “үхэр чихрийн амт мэдрэхгүй”-н үлгэрээр дэмий цаг зольсон байж мэдэх ч үхэр өвс ногоогоо мэднэ дээ.<br /><br /><br /><br /><div align="right"><br /><em>МЗЭ-ийн шагналт зохиолч, яруу найрагч Төрийн Баянсан. </em></div><br /><br /><br /><div align="right"><em>2010-02-22.<br />Цагаан барс жилийн Цагаан сарын шинийн найман. </em></div></div>Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-4707455227145242302011-07-21T03:06:00.000-07:002011-07-21T03:07:19.852-07:00Тэр хэн байсан бол?<div style="text-align: center;">(хэрэм нэвтлэх шинжлэл)<br /></div><br /><div style="text-align: justify;">Бид хожим уран зохиолын энэ бүлгийнхний тухай заавал дурсана. Тэд бол цоо шинэ нэг зүйлийг Монголын уран зохиолд авчирсан. Тэр бол нөхөрлөл, хүнлэг чанар, тэмүүлэл, багийн тоглолт. Спорт шиг, улс төр шиг бус... Оюун санааны амьдралд үгүйлэгдэж байсан тэр зүйлийг авчирсанд нь л тэдэнд атаархдаг юм. Баясаа, Баяраа, Хангалын тухай бичиж байсан бол одоо Нараагийн тухай бичих ээлж ирлээ. Яагаад ч юм түүнийг урьд төрөлдөө, магадгүй хоёр, гурав, дөрвөн төрлийн урьд тэр хэн байсан бол... гэдэг бодол надад хамгийн сонирхолтой байдаг.<br /><br />Яруу найрагч байна гэдэг хувь тавилан. Тэр зүгээр л тийм хувь тавилантай хүн. Өөрийгөө албадаж юм уу? яруу найргаар шоу хийх хэрэгцээ түүнд байсангүй. Намуухан даруухан амьдарна. Намуухан ярина. Куратор хийнэ. Музейд ажиллана. Чин сүзэгт номун хааны тухай судалгаа хийнэ. Гүр дуу сонирхоно. Шүлгүүд нь ч гэсэн нэг тийм хөнгөн биш. Хүнд ч биш. Нэг тийм зангарагтай. Эх хүнээр бол олон хүүхэд төрүүлээд тэднийгээ маш сайн хүмүүжүүлсэн эх хүн шиг. ”Хөх мэдрэхүй”-ийнхний хувьд ч яг л эх шиг нь, ээж шиг нь байдаг болов уу? гэж боддог. Тэгээд бодохоор тэр нээрээ Хэн байсан бол...<br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifORTKxB_qj80EL6mVTqIwrxlUoQNdgQXU3evOsiwJsrFoNwenT7KG6eb1WRpbH3AjEoZqEG6uoRhqAZbA3x6IfoYxCJ5LDQFyakbSjp6v4qzWnVLcpYuXBqxnAJHx62vnJf6FTUdhY-dJ/s1600/DSCF8263.JPG"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 262px; height: 349px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifORTKxB_qj80EL6mVTqIwrxlUoQNdgQXU3evOsiwJsrFoNwenT7KG6eb1WRpbH3AjEoZqEG6uoRhqAZbA3x6IfoYxCJ5LDQFyakbSjp6v4qzWnVLcpYuXBqxnAJHx62vnJf6FTUdhY-dJ/s320/DSCF8263.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5631702743423310450" border="0" /></a>Яруу найраг бол хүнд зүүдэг шошго биш л дээ. Энэ бол сүнсний ой санамжинд нь байдаг. Төрөл дамждаг зүйл. Тэр бол ёс зүй. Энэ ухаанд нэвтэрч, төрөл тутамдаа даасан ламтай, тахисан бурхантай ирдэг үйлийн үрийн шүтэн барилдлага. Анзаарсан бол миний сайн танил яруу найрагч бүсгүй хэлж байсан юм. Улаанбаатарт дөрвөн уулынхаа дунд ирэхээр л сайхан шүлэг бичмээр болдог гэж... Онгод хийморь хөглөгддөг гэж... Энэ ч бас учиртай. Бурхан багш амьд ахуй цагтаа энэ газар орны тухай айлдчихсан байсан гэвэл хүмүүс үнэмшихгүй. Бид их азтай хүмүүс. Бурхан багшийн айлдвар зарлигийн чуулган Ганжуурт ”Бавуу марвын дончир” хэмээх газар орны тухай дурдаж л дээ. Орчуулбал ”Улаанбаатарын балгад” гэсэн үг. ”Балгад” гэдэг нь толь бичигт шүүрдэн үзвэл ”өдөр шөнө хоёр хүн нохой хоёрын дуу үл тасрах суурин газрыг хэлнэ” гэнэ. Миний Улаанбаатарт үнэхээр өдөр шөнө хоёр хүн, нохой, машин гурвын дуу үл тасарна. Ийм л сайхан. Бас энэ орон газар бол Дэмчиг бурхны орон, ханд дагинасийн чуулган. Ханд дагинас ч олон дүрээр оршино. Зарим нь яруу найрагчийн дүрээр, янхан эмийн дүрээр, мах худалдагч, марш алхагч... гээд амьдарлын бүх хэвшлээр. VIII Богдын хөтчид нь ч тиймийн учир Их хүрээний дууч эмсийг хүндлэн зам хөндлөн гаргаж байж, явдаг байсан гэж байгаа. Миний Улаанбаатарын бүх бүсгүйчүүд бол дагинас хэмээн боддог. Монголын бүхий л түүхийн туршид Улаанбаатар шиг ийм том балгад буй болж, энэ үеийнх шиг ийм олон яруу найрагч бүсгүйчүүд төрсөнгүй. Тэдний нэг нь Н.Нарангэрэл.<br /><br />Яруу найргийн тухай углуургатайхан ярьчих хүн цөөрч байна даа. С.Дулам багш л үлдэж. Хүн судлал антропологийн үүднээс яруу найрагчийг хэрхэн судалж болох тухай нэг ярьж байх даа ”Хэдэн төрлийнхөө урьд бөө удган, лам хувраг явсан хүмүүс яруу найрагч болж төрдөг” гэсэн гайхамшигтай дүгнэлт хэлж байсан юм. Энэ бол ортой, шүнтэй, ултай, суурьтай үг. Тэгээд Нарааг боддог юм. Энэ хүн урьд насандаа хэн байсан бол... Бүр наанаас нь эхлээд дурдахад уртын дууч, туульч, жодч лүйжинч, бясалгалч, бүтээлч, бодьсадва, дара эх... Шүлгүүд нь нэг тийм нинж нэвт шингэсэн. Энэрэнгүй, тэнгэрээс нэг шидэт дохиураар дохиод байгаа ч юм шиг. Орой зулай илээд ч байгаа юм шиг. Үгнүүд нь, түүнээс урган гарч байгаа утга нь, утгаар дамжиж буй ухаан нь цогцоороо лүйжин шиг. Хоосон чанарын агаарт тасалж, огтолж, онож, гадаслаж буй мэт. Зүгээр нэг шүлэг бичдэг хүүхдүүдийнх шиг бэлгийн бойжилтын эхэн, дунд, сүүл үеийн сэтгэгдэл төдий биш. Амьдралын асар их туршлагатай эх хүн шиг бичдэг. Цөөн бичдэг. Түүнийгээ хүнд уншуулах тийм ч дуртай биш. Хэзээ ч өөрийгөө яруу найрагч гэж нэрлэх дургүй. Тийм л зураглал дүр дүрслэл харагдаад байдаг юм.<br /><br />Энэ бол миний л бодол... Үнэн байх албагүй. Гэхдээ би энэ үгээ энд ч, эрлэгийн үүдэнд ч хэлнэ. Хажуунаас нь өчүүхэн ч холдох дургүй. Байнга анхааралтай ажиглаж, хүндлэн биширч, мэхийн хүндэлдэг монголын уран зохиолын, амьд яруу найргийн амьдрал дахь хайртай дүү нарын минь нэг. Хэн байсан бол...<br /></div><br /><div style="text-align: right; font-weight: bold;">Хүндэтгэн ёсолсон<br />Хүрээ хөвгүүн ах нь.</div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-61453566211086150042011-07-20T01:22:00.000-07:002011-07-20T01:29:00.402-07:00М-Е-Г-А-Д-У-Т-А<div style="text-align: center;">/Хэрэм нэвтлэх шинжлэл/<br /></div><br /><div style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhVestg-BAd9IwzBQZvKgO5xJ_EYbdgoE-G1xwduAR1rI2jSm6GodZYSscWBpT7YlI60ruLGidwJGT1AwCrRqCVoOPyI5WWSDwNZrEpLdFe4v8tJt_JR4oXRKJ2fo7Vp7_HNiOIdg80EwU/s1600/DSCF8245.JPG"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 320px; height: 240px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhVestg-BAd9IwzBQZvKgO5xJ_EYbdgoE-G1xwduAR1rI2jSm6GodZYSscWBpT7YlI60ruLGidwJGT1AwCrRqCVoOPyI5WWSDwNZrEpLdFe4v8tJt_JR4oXRKJ2fo7Vp7_HNiOIdg80EwU/s320/DSCF8245.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5631348545562388114" border="0" /></a>"Үүлэн зардас"-ыг ингэж Хэнэдхэгийн хэлээр хэлэх... Надад ч ганцаардах үе тохиолддог л доо. Тэр үед "Сэрэмж алдсан нэгэн ягчис хилэнт эзний бошог зарлигаар сүр жавхлангаа бууруулан үзэсгэлэнт амрагаас жилээр хагацаад..." гээд эхэлэнгүүт хичнээн халуун байсан ч салхи татаад л явчих... Энэ бол яруу найрагийн анагаах увидас юм билээ. Нэг найз минь надад сонин юм ярив. Эмч хүн л дээ. Энэтхэгийн Аюурвед хэмээх анагаах ухааныг сурахаар дээд курст нь 3 сар явж гэнэ. Халуун гэж тамтаггүй Өмнөд Энэтхэгт очоод нэг Дада яаж эм найруулах, ханах хатгах, бясалгуулах тасарсан эрдэм заах юм бодож л дээ. Гэтэл 3 сар нэг дуу заагаад л байж... заагаад л байж. Юу ч ойлгодоггүй. Шалгалтаа өгөх болтол тэр нь "Мегадута" буюу "Үүлэн зардас" байсан гэж байгаа. Манай хүн шууд л Бямбын Ринчин абугайн орчуулгаар эх хэлээрээ хөврүүлээд зогсохгүй утга санааг нь өнгөтөөр ярьж өгч л дээ. Тэгээд Дада: -Монгол хэлэнд хэзээ орчуулсан юм? гэж асууж гэнэ. Манай хүн овоо голдоо сүвтэй юм уншдаг эр болохоор "4 орчуулга байна. Бид бараг 800 орчим жил уншиж байна гэж хариулаад А авсан" гэж байгаа. Хажууд нь англи хэл рүү орчуулагдсан нэг орчуулгад англи хэлтнүүд дулдуйдаж, бусад нь амаа ангайсаар хоцорсон гэж байгаа... Хамгийн гол нь сэтгэлээс үүддэг 404 төрөл өвчнийг анагаах эмч хүний эрхэм нандин нууц эрдэм "Үүлэн зардас"-т байдаг гэж... Мөн их ухаан шүү. Ийм хүмүүсээ энэтхэгчүүд "Дорнын их яруу найрагч" юм уу "Нацагдоржын шагналт" гэдэггүй л дээ. Хар охин тэнгэрийн зарц, хааны охины сонгосон хорвоогийн хамгийн тэнэг эр гэхчлэн... домог зохиосон байдаг. Хааны охин эр нөхрөө сонгохоор улсынхаа бүх эрчүүдийг сорьж сонжоод олдолгүй явтал нэг эр модны мөчир дээр суугаад салааныхаа угийг сүхээр цавчиж байхтай таараад "Энэ миний эр нөхөр" хэмээн сонгоод ордондоо аваачиж тансаг сайхан амьдраад, Галидаст ч "Мегадута", "Шакундала" хэмээх туурвилуудаа бичих нөхцөл бүрдсэн бололтой... Үнэн ч бай худал ч бай... Нилээн хэнэггүй л эр байж, бас ч хааны гүнжид тоогдохоор дажгүй залуу байж. Яг үүнтэй адил Хангалын шүлгийн номыг эмх цэгц дэс дараанд оруулбал, дээр нь underground хэсгүүдийг нь нийлүүлбэл нэг монгол "Мегадута" болохоор байна. Өөрөө надад өгөөгүй. Ер нь жинхэнэ сайн шүлэг туурвилууд заавал хэвлэгдээд талх шиг тараагдах ёсгүй байх. Уншъяа гэсэн хүн араас нь хөөх ёстой байх л даа. (Танд ч бас над шиг унших боломж олдоно гэж найдаж байна) Би бол цангаж байгаа хүн. Хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй өсч өндийж яваа шинэ үеийн залуус яруу найргийг өөр нүдээр (жинхэнэ утгаар нь гэсэн үг) харж, эрүүл саруул төлөвшөөсэй гэсэн дээ л "цангаж" яваа хүн. За ингээд хэрэм хашаагаа даваад, бамбараа асаагаад цаашаа яваад байна даа. Хангалд хоёр зүйл байна. Дахин давтагдашгүй. </div><p style="text-align: justify;"> </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><strong>Нэг. Дуулал</strong></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Түүний шүлгүүд өөрийн гэсэн хөг аятай. Яг шүлс залгиж байгаатай адил хамаг мэдрэмжээ дотогшоогоо хумиж, хөндсөн сэдвээ төгсгөлгүй буюу төгсгөлгүй өнгөрөн үргэлжлэх цаг дээр бичдэг. Тийм учраас түүний шүлгүүд эхлэл ч үгүй... төгсгөл ч гүй... болоод өнгөрсөн ч юм шиг... ирээдүйд болох ч юм шиг. Ер нь төгсгөл гэж юу юм гэдгийг нэн тэргүүн ухаарах хэрэгтэй. Манай кино урлагт уламжлалт буддын утга зохиолоос авсан нэг гоё үг байдаг. "Төгсөв" гэж... Энэ бол дуусан юм уу? байхгүй болсон, устаж үгүй болсон гэсэн утга илэрхийлдэггүй. Бясалгалын ургац нүдний өмнө хоосон агаарт бий болж үзэгдээд мөн төгс төгөлдөр болсон гэсэн утга санаа юм л даа. Байгаа юу гэвэл байх, байхгүй юу гэвэл байхгүй... тасархай үг шүү. Ийм л төгсгөл ч үгүй эхлэл ч үгүй эмнэг ХАНГАЛ бичдэг хүн юм байна. Манай яруу найрагт байдаг. Яавал гоё шүлэг бичихэв гээд бусдаас эрж гардаг гоёчирхон дуурайдаг бол... мань хүн яав л төгс бичихэв гэж мэрийдэг бололтой. Бусдаас эрдэггүй. Бусдаас хамааралгүй гэсэн үг. Энэ нь ч аргагүй юм. Ямар нэг онол шүнгээр тайлж тайлбарлахын аргагүй ийм шүлэглэлийн хэлбэрийг "дуулал" буюу "гүр" гэж нэрлэдэг л дээ. Төвдийн Гарма Гаржүдвийн урсгалын гол гол төлөөлөгчид Мял богд, Нарова, Дилова, Гамбова, Монголын Чин сүзэгт номун хан Норовшаравын гэгээн, түүний 2-р дүр Лувсандандарванчүг, Ноён хутагт нар их хөгжүүлсэн хэлбэр юм. "Мялын буман дуулал", "Дилова, Нарова, Гамбовагийн намтрууд"-ыг уншаад үзээрэй. Гэгээрлийг олсон тэдгээр хүмүүс "гүр хайлдаг". Энэ нь юу гэсэн үг вэ? гэвэл ерөөсөө зүгээр ярих нь л шүлэглэл... Бясалгалаар тэдний хоолой дахь хүрднийх нь зангиас алдарч, өөрийн эрхгүй эргэн тойрныхоо юмс үзэгдлийг тасралтгүй шүлэглэн дүрслэх бөгөөд тэр нь зүгээр нэг "зохиолын дууны шүлэг" биш л дээ. Гүнзгий утгатай, нарийн дэс дараатай, утга уянга төгс, тийм төрмөл, ундармал, ширгэшгүй билиг төгөлдөр авъяас чадвар юм. Өөрөөр хэлбэл шүлэглэн хоосон чанарыг онох хэлбэр юм. Ачийг өгүүлхүйеэ бэрх эрдэмт мэргэн багш Лхамсүрэнгийн Хүрэлбаатар багш минь надад нэг удаа Ноён хутагтын нэгэн ийм гүрийг айлдав.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Эрдэнэс олоод баярлах</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Эрлэгт очоод үгүйрэх</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Эвсэх салах бүгдээрээ</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Илт хоосон чанар юм...гэж.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Хоосон чанарын тухай Умын 5 ботийг уншиж судлахаас илүү түүний яг оносон утгыг Ноён хутагт нэг бадаг буюу 4хөн мөр шүлгэнд хурааж ингэж айлджээ гэж... Орой руу минь орсон гүр шүү.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Түүний шүлгүүдийг уншиж байгаад "энэ нь нэг хиймэл, оруулмал, чихээс" юм гэсэн мөр, үг, өгүүлбэр олоорой гэмгүй... Шанд нь шар тостой боов өгнө. Тийм юм ерөөсөө байхгүй. Тийм ч учраас манай яруу найрагт "их мэдэгч багш" нарын хэлдэг үг бий. "Өөрийгөө эвд" гэж. Тэгэх ямар шаардлага байна. Тэрэн дор "сайн бясалга, хоолойныхоо хүрдний зангиасыг алдруул" гэж зөвлөх нь эрүүл мэндэд тустай. Үүнийг л буйд алсад сураг нь гардаг Булганы Мандахсан багш нь түүнд төлөвшүүлж өгсөн бололтой байдаг. Тэр хүний ухаанд би ч бас биширч даган баясая. Өөрөөсөө билиг авъяасаар дорой юмнуудын үгээр эвдээд, хэмхлээд, эрэмдэг татанхай амьтан болчихоогүйд чинь ч бас Хангал чамд баярлая.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Гэрэлт зул дэргэд байхад</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Гэгээн нар байхгүй байсан ч яахав</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Багш минь дэргэд байхад</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Бурхан байхгүй байсан ч яахав... гэж танхай гүр татаж явсан мэргэдийн үр сад шүү дээ бид уг нь. Ийм болохоор яруу найрагт яалт ч үгүй эрдэм төгс багшийг олж, түүнийгээ шүтсэн шиг шүтэх, айлдвар зарлигийг нь ширхэгчлэн дагах л чухамдаа эрдэм ч юм... эргээд бодоход яруу найраг ч юм. Миний амьдралын хамгийн сайхан зүйл бол багштайгаа ярьж хөөрч суусан мөчүүд... баярлуулж байсан тэр мөчүүд билээ.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><strong>Хоёр. Яруу найргийн анагаах чадвар</strong></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> За ашгүй. Хангалаас зөвшөөрөл ч авав. Юу ч гэж бичсэн гомдохгүй гэнэ ээ. Хоншоортой хүүхэд... Уг нь "пионер" сэдвээр бичих гэж байна л даа. Хүн төрөлхтний шийдэж чадаагүй... бүрэн төгс шүү... асуудал бол хайр дурлал юм. Гэхдээ л бичихүй байхын арга алга. Над шиг тийм тэлээгүй банзал гэж хэлэх нь ч юув. Гэхдээ л Хангалыг зандан залуу гэвэл би лав гайхахгүй. Би асуух ч үгүй. Бичихээр шийдэв. Тэр нэг бүсгүйд дурласан бололтой. Өөрөөсөө нь эгчмэд ч байж мэднэ. Ер нь л төгс бүсгүй байж. Яагаад өөртөө ойртуулаагүй юм бүү мэд. Нүд, хөмсөг... яааяаяаяая лайтай амьтан байсан байх аа. Тэгээд л мань эр бичиж өгч дээ. Хэрвээ... сэн бол гээд л. Үнэндээ хамтрахаас амсдаг сайн сайхан зүйл... таашаал тайвшралыг эдэлсэнсэн бол бол Хангал хэзээ ч ингэж бичихгүй байлаа. Мэдрээгүй учраас л... төсөөллөөрөө бичиж өгчээ. Тийм ч учраас би дээр хэлсэн. Сэтгэлээс үүддэг 404 төрөл өвчнийг анагаах увидастай "Мегадута" гэж. Тийм л юм болсон юм. Ер нь хүн 25 насыг хүртэл нандин шингэнээ гадагшлуулахгүй бол эр хүнээс занданы үнэр үнэртдэг гэж байгаа. Насан туршид нь... Тийм туршилт маягтай зүйл олон хүн дээр бий болж... Хувьсгалын жилүүдэд амьд мэнд үлдсэн хутагт хувилгаадад тохиолдож л байсан зүйл... харин коммунист үзэл суртал эсрэгээр нь хэрэглэж байж л дээ. За энэ ч яахав. Бүдүүлэг үг. Харин хүмүүс Хангалын шүлгийг уншаад юу олж авах гэдэг л байна. Тэд эхлээд тайвшралыг олж авна. Дараа нь тачаалаар энэлсэн сэтгэл нь анагаагдана. Үүнд л яруу найргийн ид шид оршиж байгаа билээ. Үнэнийг хэлэхэд би түүнийг урт наслаасай. Өнөөдөр анзаарахгүй өнгөрөх ч... хожим ухаарах цаг нь ирэхэд... олон олон шархалсан зүрхийг анагаах жинхэнэ монгол "Мегадута" бичээсэй гэж бодож байна. Тэдний дунд та бидний үр үртэс ч байж мэднэ. Ахад нь өөр хэлэх ч юм алга даа. Яруу найраг гэдэг бол тайвшрал, эмнэл зүй, анагаах ухаан. Түүнийг ямар ч эрх мэдэл, ширээ сандал горилоогүй байгаагаараа байгаа хүн л бүтээж чадна хэмээн итгэдэг билээ. Яг Галидас шиг... Миний дүү итгэлийг минь битгий алдаарай.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><strong>Хүрээ хөвгүүн ах нь</strong></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><em><strong>Жич:</strong></em></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><em><strong> 1999 оноос хойш 10 жил юу ч бичсэнгүй. Чимээгүй явлаа. 2009 онд баахан юм бичив. Энэ хамгийн сүүлчийнх нь. Дахиад 10 жил чив чимээгүй амьдрахаар шийдлээ. Амьд яруу найраг, орчин үеийн уран зохиолын тухайд шүү. Нарийн яривал онгон үеийн яруу найргийн тухайд... Түүнээс бус эрдэм судлалын ажилаа эрчимтэй хийж багшийгаа баярлуулъя гэж бодсоноос өөр зорилго алга. Авъяасгүй бацаанууд боорлож л байна... Аргагүй л дээ. Энэ 10 жилд авъяастай болоорой... Хүнд хэлэх эрдэмгүй ч мөргөх эвэр туурайтай болоорой. Гэхдээ л алтан шаахай өмсөвч алцан майга нь арилахгүй л байх... Баясаа, Баяраа, Хангал та 3т өрнө, дорно, монгол гэсэн 3 хэрэм нэвтлэх шинжлэлээ үлдээв. Дараагийн үедээ та 3 л "Хүрээ хөвгүүд"-ийн та нарт үлдээснийг дамжуулахыг бодоорой. Хэрэм нэвтэлж, хил хязгаараа тэлээрэй. Монголын уран зохиол гэдэг (товчилсон нэрээр МУЗ) Муза гэдэгтэй адил үргэлж дуурьсах болтугай.</strong></em></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><em><strong> Good bye. Онгон үеийн яруу найраг минь. </strong></em></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><strong>Аа тийм мартах шахаж "Бороо орохын өмнөх өдөр" гэдэг Хангалын номыг заавал уншаарай. Догдолж уншина уу? дооглож уншина уу? хэрхэхийг тэнгэр мэдсүгэй... гэж.</strong></p> <strong> <em> </em></strong><div style="text-align: right;"><strong><em>Савка</em></strong></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-74756005730146198612011-07-20T01:19:00.000-07:002011-07-20T01:20:30.298-07:00Мандалговийн тэмдэглэлүүд буюу Ороолонгийн Элбэгтөгсийн “Одоо цаг”<div style="text-align: justify;">1. Мандалговьд зөөлөн сайхан бороо шөнөжин орсоны маргааш би түүнтэй уулзахаар давхиж билээ. Зуны дэлгэрмэл цагийн сайханд борооны дараа байгаль дэлхий шинэчлэгдэн үзэгддэг хуурмаг төрхөөрөө нүд баясган байлаа. Тэр намайг гэмгүй даруухан хүүхэд шиг төрхөөрөө инээд алдсаар угтав. Үсний засалтаа өөрчилчихөж, жаахан турсан ч байж магадгүй. Лорд Байрон шиг нарийн таяг тулсан нь ойрд залуу хүн ингэж “гангарсан”-ыг хараагүй тул сонин. Гэрийнх нь хаяанд суугаад бид хоёр уран зохиол, зарим нэг атаархмаар хүмүүсийн тухай ярилцаж, “Хүрээ хөвгүүд” хийгээд “Хөх мэдэрхүй”-нхнийг баахан ”муулав”. Эцэст нь баахан “альтернатив” философи ярилцаад тэр намайг хашааныхаа үүдэнд гаргаж өгөөд хоцорсон билээ. Орой нь би энэ хотод үзэл санаа нийлдэг, уулзаж ярилцахад урамтай, яруу найргийн арай өөр сэтгэлгээтэй яруу найрагч <span style="font-weight: bold;">ГАНЦ</span> байгаа нь ямар сайн хэрэг вэ? хэмээн сэтгэл догдлон бодож билээ. Түүнээс биш ганц ч номын дэлгүүргүй, шинэ ном, шинэ уран зохиолын <span style="font-weight: bold;">ҮНЭР</span> ч аваагүй энэ газар яруу найраг ямар байдгийг олонх чинь надаар хэлүүлтгүй мэднэ дээ? На, на ,на , на уул минь, аа, аа, аа, аа, алтан бишгүүр, мөнгөн юу, ии, ии, ии, ии, ии энэ муу хайраа би яах вэ? л шүү дээ?<br /></div><div style="text-align: justify;"><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOTU-DZKla-tkeg076rs8gJ7x6ZtaowzJETpPzfFd8J7OsoCqQv76GeliQNq_QU2w22jgtgTraSQH2-K8KzFu2dh9nDoduajxWxFkEC7iJ0BYLd0I2I_aMK62lOmMCMI6hd_fm50wp2S0r/s1600/DSCF7151.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 224px; height: 298px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOTU-DZKla-tkeg076rs8gJ7x6ZtaowzJETpPzfFd8J7OsoCqQv76GeliQNq_QU2w22jgtgTraSQH2-K8KzFu2dh9nDoduajxWxFkEC7iJ0BYLd0I2I_aMK62lOmMCMI6hd_fm50wp2S0r/s320/DSCF7151.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5526346026686932770" border="0" /></a>Түүнээс хойш хэд хоногийн дараа нутаг орон, утаа майгаа руугаа буцахаар болж тэднийд дахин очив. Лорд Байроны таягаа гээж, залуу хүн шиг тэвхэлзэж угтсанд нь их л баярлав. Хөх мэдэрхүйн ” Хаврын ном”, Хүрээ хөвгүүдийн “Хэрэм нэвтлэгч”-ийг баахан “муулж” таашаал аваад, энд тэндхийн этгээд сонин “дүрүүд”, эвгүй зарим “гарууд”-ын тухай ярилцсаар, хүргэн хүүгийн энэ жилийн “хазганалт” дуусч, Хүрээ хот руугаа буцах болсноо дуулгаад ахан дүүсийн ёсоор тэврэлдэн салав. Орой нь би энэ хотын Солонгос сериалаа үзээд, онигооны сонин гарчиглаж суугаа сэхээтнүүд дунд хүний мөн чанар, амьдралд хандах хандлага, ирээдүйн хүсэл тэмүүллээрээ арай өөр залуу ГАНЦ байгаа нь ямар сайн хэрэг вэ? хэмээн сэтгэл догдлон бодсон сон. Түүнээс биш намаараа талцаж, сумаараа хуваагдсан энэ газар дарга болж, торго өмсөх хүсэлтэй залуусаар дүүрэн болохоос эгээрэл гэгээрлийн зүйл бодоод эргэлзэж суудаг нь цөөхөн дөө?<br /><br />Гар утасны vibrator залгасан юм шиг Дундговийн дэржигнүүр замаар буцаж явахдаа оюун санааны шинэ үе хэзээ эхлэх, найдвар ер нь бий эсэх тухай эмзэглэн бодох зуураа Элбэгтөгсийн яруу найраг жилийн хооронд хэрхэн өөрчлөгдсөнд гайхаж билээ. Энэ хоёр бодол минь хоорондоо мөргөлдсөөр, энэ цагийн шинэ сэтгэлтэй, гүн ухаантай залуус, нэг мэдсэн хүнээ байгаад намаа хөөгөөд, хослол зангиа хоёрын “гол” болоод дээгүүр ярьж, доогуур ухсан хүн болчих вий гэх айдас төрж, яруу найрагт дурласан хүмүүс яагаад ч тийм болохгүй хэмээн өөрийгөө тайвшруулаад өмнөх замаа ширтэж билээ. Үнэн шүү? Яруу найраг, зөвхөн яруу найраг ч биш ер нь уран зохиол зөв мөн чанарыг нь зөв ухаарсан хүнийг хэзээ ч муу үйлд шамдуулж, муухай хэрэгт түлхэж байхыг би хараагүй. Нэгэн эрхэм багшийн хэлснээр” муу хүнээс муу л зохиол төрдөг. Харин сайн хүнээс сайн зохиол төрдөг” гэсэн үг үнэн гэдэгт итгэх болсон тул овоолсон их мөнгөөр дарсан ч тэднийгээ оюун санааны дархлаагаа алдахгүй гэж баттай бодлоо. Тоосрон байгаа замын үзүүрт жижигхэн бор толгой үзэгдэхээ байсан ч тэр бор овооны урд энгэрт бодсон бодлууд минь үргэлжлэн хөвөрсөөр байж билээ. Намхан толгодынхоо дунд үлдсэн Элбэгтөгс надад өндөр бодлууд үлдээсэн учир Хангайн ногоон даваагаа харах хүртлээ би Мандалговийн бодлуудаасаа магад салж чадаагүй билээ.<br /><br />2. Ороолонгийн Элбэгтөгсийн <span style="font-weight: bold;">“ОДОО ЦАГ”</span> хэзээ эхэлсэн бэ? Яг хэдийд, хэдэн цагт гэж би хэлж чадахгүй нь. Ямар ч байсан анхныхаа номыг гаргаснаас хойш. Намайг “<span style="font-weight: bold;">Ер бусын Галсансүхийн ердийн нэг хуулбар”</span> хэмээн шүүмжилснээс хойш эхэлсэн гэдэг нь тодорхой. Харин яаж эхэлсэн бэ? гэдгийг би тааварлаж байна. Ингэж л эхэлсэн юм.<br /> <span style="font-weight: bold;"> Одоо цагт бүхий зүйлс </span><br /><span style="font-weight: bold;"> Оршин байгаа нь тоосон харгуй </span><a href="http://elbegtugs.blogspot.com/">/elbegtugs.blogspot.com/<span style="font-weight: bold;"> </span></a><br />Тоосон харгуй-хоосон харгуй. Ямар нэгэн шинэ гүн санааны эхлэл. Тэгээд хөл үймээнээс хол өөрийгөө чагнах боломжтой газар Элбэгтөгсийг их өөрчилжээ. Хотод тэр өөрийгөө олж харахгүй зөвхөн бусдын үнэрийг үнэртэж, бусдын хашаанд майхнаа шааж, бусдыг шохоорхох шохоорхол нь хүчтэй байсан бол харин Мандалговьд бусад гэдэг нь зөвхөн тэр <span style="font-weight: bold;">ӨӨРӨӨ</span> болсноо ойлгож эхэлжээ. Ийм сайхан <span style="font-weight: bold;">ХУВИРАЛ</span> хүн бүхэнд оногддоггүй юм. Хуучны улсууд өсөж томроод өнгө зүс орсон хүүхдийг” мөн сайхан хувирчээ” гэдэгсэн. Түүнтэй адил би Элбэгтөгсийн шүлгүүдийг “мөн сайхан хувирч дээ?” гэж хэлэх гээд байгаа санаатай. Ингэж хувирч эхэлсэн юм.<br /><br /><span style="font-weight: bold;">Энд бас сэрүүхэн байна гээд хүүхнүүд нь хөвөнтэй өмд өмсдөг ч</span><br /><span style="font-weight: bold;">Энд бас сэхээтнүүд нь Солонгосын сериалыг шүлсээ залгилан үздэг ч</span><br /><span style="font-weight: bold;">Энд бас соотон чихтнүүд хов зөөж нэгнийхээ амьдралыг үрдэг ч</span><br /><span style="font-weight: bold;">Энд бас надтай хамт Дональдыг үздэг хүүхдүүд байдагт би баярладаг </span><br /><a href="http://elbegtugs.blogspot.com/">/elbegtugs.blogspot.com/</a><br /><br />Нэг үгээр ингэж тэр амьдралын мөн чанарыг анзаарч эхэлсэн байна. Эрээн бараан, шударга бусыг олж харсан нь түүнийг яруу найраг гэдэг инээд биш нулимс, яруу найраг гэдэг зөвхөн өвөрмөц содон байхад бус өөрийнхөөрөө амьдралыг ухаарахад байдгийг мэдүүлсэн ажээ. Тиймээс хүүхэд мэт ариун сэтгэлтэй байхыг эрхэмд үзэж, гэгээн сайхнаар мөрөөдөхөөс хэзээ ч буцахааргүй ТЭМҮҮЛЭЛ” түүний яруу найргийг их өөрчилсөн байна. Нэг хэсэг бие нь тавгүйдэж, тэгээд тэр өвдөхийн хүндийг мэдэрсэнээр, үхлийн тухай бодлууд яруу найрагт нь түрэн орж иржээ. Ийм зүйл амьдралд байдаг л юм. Нэгэн яруу найрагч хүндээр өвдөөд эдгэснийхээ дараа хуучин бүх шүлгүүдээ шатаагаад цоо шинээр эхэлсэн тухай уншиж байлаа. ҮХЭЛ яг СОЁЛ гэдэг шиг дэлхий дээр хамгийн олон тодорхойлолттой зүйл. Тиймээс түүнийг дэндүү олон янзаар шүлэглэсэн, тэр бүхнээс магадгүй хамгийн үнэмшилтэй нь “ҮХЭЛ бол ШИНЭ АМЬДРАЛ” гэдэг л юм шиг надад санагддаг юм. Харин энэ сэдвээр О.Элбэгтөгс ингэж бичжээ.<br /> <span style="font-weight: bold;"> Нөхцөгсөдийн сүнс намайг дуудна</span><br /><span style="font-weight: bold;"> “Нөгөө ертөнцөд ирээч” гэнэ</span><br /><span style="font-weight: bold;"> Гэвч тэр ертөнцөд замчлах </span><br /><span style="font-weight: bold;"> Гэрэл гэгээ нь хэн болох вэ?</span> <a href="http://elbegtugs.blogspot.com/">/elbegtugs.blogspot.com/</a><br /><br />Дантегийн нэг оронд Беатриче замчилдаг шиг үнэхээр тэр оронд биднийг хэн замчлах вэ? бодох л асуулт. Энэ насны сайн үйл ч замчилдаг байж болох юм. Үгүй бол манай ертөнцөөс өмнө нь буцагсад тосож аваад заримыг нь таван одтой буудалд, заримыг нь тамын таван одтой тогоонд чанадаг байхыг үгүйсгэхгүй. Дахиад л ЗАМ.<br /> <span style="font-weight: bold;"> Хаанаас ирснээ мэдвэл</span><br /><span style="font-weight: bold;"> буцах газраа олчихно</span><br /><span style="font-weight: bold;"> Хаанаас ирснээ үл мэдэх нь </span><br /><span style="font-weight: bold;"> Хангалттай амьд явахын шалтгаан </span><a href="http://elbegtugs.blogspot.com/">/elbegtugs.blogspot.com/</a><br />Сонирхолтой санаа байгаа биз. Гэхдээ би л хувьдаа хаанаас ирснээ мэдсэн ч мөд буцахгүй. Ер бусийн Галсансүхийн айлдсанаар”үхтлээ амьд явна”. Элбэгтөгсийн блог дээр бичсэн шиг <span style="font-weight: bold;">“ гэтэл одоо хүчтэй ганц найтаахад л гучин нас хүрчих гээд байдаг”</span> гэдэг шиг чадвал дахиад дөрвөн удаа хүчтэй найтаах хүсэл байна. Хүн хүний хүсэл таашаал өөр. Тиймээс ч хаанаас ирснээ үл мэдэх нь хангалттай амьд явахын шалтгаан гэдгийг олж харсан нь хүн сэрэхүйн өнцөг өөр өөрийг илтгэнэ бус уу? Тиймгүйсэн бол:<br /> <span style="font-weight: bold;"> Тэнгэр хараад надад атаархал төрдөг</span><br /><span style="font-weight: bold;"> Тэрээр яагаад ийм хүлцэнгүй, амирлангуй, нам тайван</span><br /><span style="font-weight: bold;"> Тэнд орших үүлс шигээ үзэсгэлэнтэй</span><br /><span style="font-weight: bold;"> үүрд оршуулагдсан үхдэл мэт анир чимээгүй </span><br /><span style="font-weight: bold;"> байна вэ? </span><a href="http://elbegtugs.blogspot.com/">/elbegtugs.blogspot.com/</a> гэж өмнөхөөс ангид уужимхнаар ухаалгаар сэтгэхгүй байсан даа? Тэнгэр амирлангуй нь хүмүүст тайвшрал төрүүлж, тэнгэр хүлцэнгүй нь хүмүүсийг даврахад хүргэсэн ч өнө мөнхийн амар амгаланг тэндээс мэдрээд үй олон шүлэг бичсэний ердөө нэг нь энэ. Зах хязгааргүйн мэдрэмж үнэндээ биднийг “дээр хөхрөгчид” хүндэтгэлтэй хандахад сургаж, бид ч түүний гоо сайханг үнэн зүрхнээсээ биширч чаддаг болжээ. Хэрэв анзаарсан хүнд бол говийн тэнгэрт одод их л ойрхон түгдэг юм. Тэгэхээр тэр зүгийн хүмүүст тэнгэр ойрхон гэсэн үг.<br />Эцэст нь “Хөх мэдрэхүй”-н яруу найраг жинхэнэ тунамал өнгөө олох эсэхийг хүлээх л үлдлээ. Элбэгтөгс ч цааш дахин яаж хувирч, хуучин цагийн тодорхойлолтоор уран бүтээлдээ өсөхийг ажиглах л ажил үлдлээ. Хаврын ном зулзагалж, Өвлийн ном өөр байхыг хүсье.<br /></div><br /> <div style="text-align: center;"><span style="font-weight: bold;"> Өнөө муу Хүрээ хөвгүүн зүгээр л Пүрэвхүүгийн Батхуяг </span><br /><br /><span style="font-weight: bold;"> 2010-10-09</span><br /><span style="font-weight: bold;"> </span><br /><span style="font-weight: bold;"> Дэлхийн дүү нараа хайрлах өдөрт дэлбэрч бичив, ээ </span></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-87588413289437787822011-07-20T01:02:00.000-07:002011-07-20T01:05:46.367-07:00МИНИЙ ХУВЬД УРАН ЗОХИОЛ БОЛ ГАРЦ<div style="text-align: center;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcx15aV9FhWOyeQU6Nkxp9SfgKuSzOf3pyw-LZXuo-K8WugZCiD0sjhifCfIgXl5vlqi7Yo10c6yha55jXLSyIdijOfbnKDpqznuuWZ-F-SN_F379FHnJqp7ubW9Fq5TXanUzs0Xw55uhd/s1600/269035_156029177800511_100001802889808_308569_6744949_n.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 267px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcx15aV9FhWOyeQU6Nkxp9SfgKuSzOf3pyw-LZXuo-K8WugZCiD0sjhifCfIgXl5vlqi7Yo10c6yha55jXLSyIdijOfbnKDpqznuuWZ-F-SN_F379FHnJqp7ubW9Fq5TXanUzs0Xw55uhd/s400/269035_156029177800511_100001802889808_308569_6744949_n.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5631342557577225538" border="0" /></a><strong><em>Батсуурийн БАЯСГАЛАН Говь-Алтай аймгийн Бугат суманд 1986 онд төрж, 2008 онд МУИС-ийг төгссөн. Өдгөө МҮОНР-д ажилладаг. Тэрбээр саяхан “Арван гуравдугаар сарын бороо” хэмээх уран бүтээлийн анхны түүврээ хэвлүүлсэн юм.<!--break--></em></strong></div><div class="post-body"><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><strong><em></em></strong></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><strong>- Уран бүтээлийн анхны түүврээ эх барьж авсанд баяр хүргэе. Уран зохиолын ертөнцтэй Та хэрхэн холбогдсон хүн бэ?</strong><br />- Баярлалаа. Шүлэг бичиж эхлэхэд юу нөлөөлснийг мэдэхгүй. Харин уран зохиолд дурлахад аавын маань асаасан гэрэл гэгээ нөлөөлсөн шүү. Манайх Говь-Алтай аймгийн Бугат суманд байдаг байлаа. 1990-ээд онд, ардчилал зах зээл эхлэх үеэр аав маань нутагтаа хувийн жижигхэн лааны үйлдвэр байгууллаа. Лаа хийдэг айл чинь хөдөөгийн буйдад гэрэл гэгээгээр дутна гэж үгүй. Гэрэлтэй айл чинь яах билээ, бөөн ном сонин гэр дүүрэн зулчихаад л ийш тийш хараад өнөөхөө шагайгаад сууцгаачихна шүү дээ. Тэгэж би аав ээжийгээ дагаж лааны гэрэл бараадан сонин, ном үсэглэсээр 1 дүгээр ангид орохоосоо өмнө бие даагаад уншдаг болчихсон байв. “Раамын үлгэрийн цоморлиг” уншчихсан хүн чинь цагаан толгой энэ тэр гэж ярихгүй шүү дээ… Харин 2 дугаар ангиасаа шүлэг бичиж эхэлсэн санагдана. <br /><strong>- Өнөөдрийн манай уран зохиолын талаар залуу хүний хувьд ямар санаа оноотой явдгийг тань сонирхож байна?</strong><br />- Монголын уран зохиолын маргаашийг би их өөдрөгөөр хардаг. Өөрийнхөө үеийн залуусыг гадаад ертөнцийг их уншаасай, бас үндэснийхээ уран зохиолыг их судлаасай гэж боддог. Өөрөө ч мөн тийм байхсан гэж шамдаж явна. Монголчууд уран зохиолын өвийн хувьд их баян ард түмэн. Өөрийгөө хэн болохыг мэдэхгүй, бас бусдыг хэр болохыг танихгүйгээр “давшилтанд” орж болох уу даа.<br /><strong>- Уран зохиолыг нэг хэсэг нь сэтгэлийнх, нөгөө хэсэг нь сэтгэлгээнийх байх учиртай гэх зэргээр маргадаг. Таныхаар бол уран зохиол гэж юу вэ?<br /></strong>- Зүрх үү, тархи уу гэдэг дээр сонголт хийж болно гэж үү? Мэдрэмж үү, сэтгэлгээ юу гээд маргалдаад л байдаг юм. Сэтгэлээрээ, мэдрэмжээрээ бичнэ гэдэг их л уугуул мөн чанар, унаган авъяасны үр шим байх. Харин уран бүтээлч цаг хугацааны явцад төлөвшөөд, төгөлдөршөөд, оюуны хувьд бяд суугаад ирэхээрээ сэтгэлгээний гайхамшгийг бүтээдэг байх. Сэтгэлгээ, мэдрэмж хоёр салшгүй найзууд болохоос дайсан биш. Бие биенийх нь өөдөөс сөргүүлээд маргалдаад байх шаардлага юу байна… Бусдын хувьд юу юм мэдэхгүй, яг миний хувьд бол уран зохиол “Гарц” л болж таарч байна… Ганцаардлаас, санааширлаас, бусдаас, өөрөөсөө, ахуйгаас, харанхуйгаас бас гэрэл гэгээгээс гээд л… <br /><strong>- Өөрөө шүлгээс гадна үргэлжилсэн үгийн төрлөөр бичдэг, орчуулга хийдэг. Ойрд энэ чиглэлээрээ юу амжуулж байна?</strong><br />- Тийм мундаг зохиолч, орчуулагч биш шүү дээ би. Үргэлжилсэн үг ч бай, орчуулга ч бай надад бол залуу хүний хувьд өөрөө өөрийгөө нээх гэсэн эрэл хайгуул л юм даа. Хэд гурван өгүүллэг бий. Орчуулгын хувьд болвол энэ чиглэлээр хилийн гадна мэргэжил олчих юмсан гэж хүсэх л юм. Б.Ринчен гуай “Марк Твений минь махы нь идэж дээ” гэсэн шиг орчуулга гэдэг овилгогүй болгоны оролдоод байдаг эд биш дэгээ. Муу орчуулгыг бол орчуулж байна уу, оршуулж байна уу гэж л ярина. Орчуулга хийж байгаа хүн цаад зохиолынхоо өмнө ч, эх хэлнийхээ өмнө ч асар их хариуцлага хүлээж байгаа хэрэг. Тиймээс л орчуулгын эрдмийг мэргэжлийн түвшинд эзэмшиж байж би орчуулагч гэж хэлэх зүрх хүрэх байх. <strong>Одоо бол надад баахан зориг, хоосон санааширал л байна.<br /></strong>Хэд хэдэн яруу найрагчийн бүтээлийг англи хэлнээс өөрийнхөө хэмжээнд хөрвүүлэх гэж хичээсэн. “Орчуулагчдын гар дороос орхигдож үлдэж чадсаныг нь л яруу найраг гэж нэрлэе” гэж Роберт Фрост хэлсэн байдаг даа. Тэгэхээр яруу найргийн орчуулга гэдэг боломжтой ч юмуу, үгүй ч юм уу бүү мэд. Харин үргэлжилсэн үгийн нэг том зохиолыг дотроо бол амлаад авчихсан яваад л байгаа. Тэрнийхээ гүйцэтгэлийн хугацааг нь “ямар ч л гэсэн амьд ахуйдаа” гэж тогтоосон.<br /><strong> - Уран зохиолын ертөнцөд тодорхой үеийнхэн өөр өөрийнхөө өнгө аясаар дуу хоолойгоо гаргаж байдаг шиг санагддаг. Таны үеийн хэсэг залуу уран зохиолын дугуйлан хичээллүүлдэг, бас ихэнх нь номоо гаргажээ. Тэднийхээ талаар товчхон яриач?<br /></strong>- МУИС-ийн Утга зохиолын нэгдэл биднээс өмнө, Б.Ринчен, Ц.Дамдинсүрэн гуай нарын үеэс л үндэс мөчир нь салаалсан өндөр түүхтэй ариун хүрээлэл. Энд бидний оюутан нас, ойворгон гэнэн, дурсамжтай мөчүүд өнгөрсөн. Найзууд маань бүгд анхны номуудаа гаргачихлаа. Ганц шүлэг гэхгүй үргэлжилсэн үг, жүжгийн зохиол бичдэг “хүүхдүүд” ч бидний дунд бий. Бас хэл ус сурч, биеэ бэлтгэж буй нь ч бий. Алт, мөнгө, хүрэл үе нь яах вэ. Хамгийн гол нь үе үе бүхэн өөр өөрийн гэсэн тодорхой үүргийг хүлээж, түүнийгээ маш сайн биелүүлж байж л Монголын утга зохиол хөгжинө шүү дээ.<br /><strong>- Танд хамгийн их таалагддаг зохиол, зохиолчийг нэрлээч гэвэл хэн хэнийг гэх вэ?<br /></strong>- Канадад байдаг эгч маань надад маш их ном явуулдаг юм. Тэгэхээр би номоор их баян. Тони Морисон гэж Нобелийн шагналтай, хар арьст хадагтай бий. Түүний “The Bluest eye”, “Beloved” гээд хоёр зохиол байдаг юм. Эдгээрийг их догдолж уншдаг. Сэнгийн Эрдэнэ гуай бол үнэхээр мундаг. Мэдээж өөр олон зохиол, зохиолчид бий л дээ. Яруу найрагчдын тухайд бол Батжаргалын Одгэрэл найрагчийг хүндэлдэг.</p> <p style="text-align: right;"><strong><em>"МОНЦАМЭ мэдээ" сонин. 2009.04.03-ны дугаараас</em></strong></p></div>Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-76723505187253441702011-07-16T07:53:00.000-07:002011-08-14T23:18:24.720-07:00"Хүүхдүүдээ тойруулж суулгаад шүлгээ уншиж өгөх сөн гэж мөрөөддөг"<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSA69OprU_PG97NzTzSNxZY1zJ32A_7aKm69MliVXEOp-uCoe5-3eLSl8NahVGYj6C5kYDd-fFxTHS-yjH0QU2plh4TZX0u3Qj8dXG-Xq5WRVpCjfXMBtwSdJwoQX7qRBCySTxPo4c1_vT/s1600/DSCF6704.JPG" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 300px; height: 400px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSA69OprU_PG97NzTzSNxZY1zJ32A_7aKm69MliVXEOp-uCoe5-3eLSl8NahVGYj6C5kYDd-fFxTHS-yjH0QU2plh4TZX0u3Qj8dXG-Xq5WRVpCjfXMBtwSdJwoQX7qRBCySTxPo4c1_vT/s400/DSCF6704.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5629964876009556082" border="0" /></a>
<br /><div style="text-align: justify;">Монголын Үндэсний Музейн эрдэм шинжилгээний ажилтан, залуу яруу найрагч Н.Нарангэрэлтэй “Чин Сүзэгт Номун Ханы өв соёл” хэмээх номынх нь талаар ярилцлаа.
<br />
<br /><strong>-Та нэгэн өвөрмөц номоо өлгийдөн авлаа. Энэ номынхоо тухай яриагаа эхлэх үү? </strong>
<br />-Энэ жил Чин Сүзэгт Номун хан хутагт Лувсанноровшаравын мэлмий гийсний 310 жилийн ой тохиож байна. Эл ойн хүрээнд энэ сарын 28-нд эрдэм шинжилгээний бага хурал, үзэсгэлэн зохион байгуулж мөн энэ түүхэн хүний ойг угтсан олон ажлыг Баянхонгор аймгийн нутгийн зөвлөлөөс зохион байгуулж байна. Лувсанноровшарав бол Энэтхэг орноо Бардужин, Цэвээнбазар, Шийравпэрэнлэй, Бүрэн-Олзод, Гурувоба төвд орноо Лхаваандорж, Сономдагва, Сономдорж, Лодойдэмид, Баншарав, Рэнцэнбал, Ганжууржав хэмээх XII удаа тодорч Монгол оронд Лувсанноровшарав нэрээр үүнээс хойш үе уламжлан Монголд V дүр тодорсон болно. Эл гэгээний дараагийн дүр нь тодорсон байгаа ч одоохондоо нууцлагдмал байна.
<br />
<br />Лувсанноровшарав бол зохиолч, яруу найрагч, хөгжмийн зохиолч, Монголын шашин соёлд томоохон хувь нэмрийг оруулсан нэгэн. Тэрээр Ордост Шар зуу хэмээх хийд байгуулаад 1751 онд одоогийн Баянхонгор аймгийн Галуут суманд Чин Сүзэгт номун хан хутагтын хүрээг байгуулсан. Чин Сүзэгт номун хан гэдэг нь түүний цол, Эрдэнэ ноён цорж, Чин Сүзэгт Номун хан хутагт хэмээн дууддаг халхын 13 тамгатай хутагтын нэг болно. Миний эл ном хөдөө орон нутгаар судалгаагаар явж тухайн хийдэд шавилан сууж асан настай хүмүүсийн дурсамж яриа, шинээр олдсон гүр дууны нэгэн дэвтрийг хөрвүүлэн 70 гаруй гүр дууг нээснээрээ шинэлэг бүтээл болсон болно.
<br />
<br /><strong>-Эл хутагтын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг юу вэ?</strong>
<br />-Тэрээр 7 сүм бүм төвд хэлээр бичсэн бүтээлтэй нэгэн. Энэтхэг төвдөөс уг гарвалтай гүр дууг Монголд уламжлуулсан, Ордосоос ирээд Чин Сүзэгт Номун хан хутагтын хүрээг үүсгэн байгуулж бусад хийдээс нэлээд ялгавартай байдлаар хурлын ая данг уламжлуулсан бөгөөд тухайн үед Чин Сүзэгтийн хийдэд 130 гаруй нэр төрлийн ном хурдаг, цам майдар эргэх ёс шашны уншлага нь ч ихээхэн өвөрмөц юм, тэр байтугай Их сангийн тийзийг хүртэл хэрэглэдэг байсан талаар тэр хүрээнд шавилан сууж асан хэл зүйч Я.Цэвэл гуай дурсан бичсэн байдаг. V дүрийн үед шашны жижиг хэмжээний сургуулийг байгуулж 25 хүүхэдтэй хичээлүүлдэг байсан юм билээ.
<br />
<br />-Номын редактороор хэн ажиллав. Та залуу хүн судалгааны ном бүтээхэд хэр хүндрэлтэй байсан бэ?
<br />-Судалгааны ажил хийх гэдэг бол чөмгөө дундартал сууж байж бүтээл гардаг. Гэлээ гэхдээ би Баянхонгор аймгийн Галуут суманд Чин Сүзэгт Номун хан хутагтын хүрээний ойролцоо төрсөн учраас судалгаа хийхэд дөхөм байсан. Нутаг усандаа ямар нэг үзэгдэх дүртэй, уншигдах үсэгтэй юм хийнэ гэж үргэлж боддог байсан минь зах зухаасаа биелэгдэж байгаад дотооддоо баяртай байна. Хутагт Лувсанноровшаравын талаар судалгаа хийх гэж тэр хийдийн ойролцоох Ёлын ам хэмээх газар луу явж байгаад нохойд хүртэл хөөгдөж байлаа. Намайг анх эрдэм номын цагаан мөрд хөтлөн оруулсан миний багш МУ-ын шинжлэх ухааны гавьяат ажилтан, шинжлэх ухааны доктор профессор С.Дулам багш, Үндэсний Музейн захирал Ж.Саруулбуян багш нартаа талархал илэрхийлье.
<br />
<br /><strong>-Та бас яруу найрагч хүн “Хөх мэдрэхүй” яруу найргийн бүлгэмийн тэргүүн. Сүүлийн үеийн яруу найргаас тань сонирхвол? </strong>
<br />-Шинэ залуу яруу найрагчдын “Хөх мэдрэхүй” бүлгэм маань өнгөрсөн жилийн хавар “Хөх мэдрэхүй шүлгийн цоморлиг” нэртэй номоо гаргасан. Одоогоор хүн бүр хувь хувьдаа тус тусын хоёр дахь бие даасан номоо гаргах нь гаргаж, зарим нь орчуулгын бүтээлд хүч үзэж байгаа. Миний хувьд “Тийн мэдрэхүйн гуниг” номоо уншигчийн хүртээл болгосон. Хавраас нэг ном гаргана.
<br />
<br /><strong>-Яруу найраг гэдгийг нэг өгүүлбэрээр эсвэл нэг мөр шүлгээр илэрхийлвэл? </strong>
<br />-Миний өмнөх номонд нэг шүлэг буй. Сэтгэлрүү минь нүдээ дүр дээ, Шил хэрэггүй ээ тэнд чи бүхнийг харна. Сэмрэх догдлох, санаашрах, өмөлзөх, шархирах нь сэлүүрийн цаана тэмцэж буй усны түлхэлт шиг л... сэтгэлийн өвчин гэх үү дээ үүнийг би... гээд цааш үргэлжилдэг... сэтгэлрүүгээ харилцан сайн дүрэлцвэл энэ амьдрал аандаа амттай... амьдрал өөрөө уран зохиол ш дээ. Тэр зохиолын сайхан мөн чанарыг салгавал дотор нь Дорж Дулмаа гэх хүний амьдрал л байдаг. Хэр дүрж чадаж байна хэр өөррүүгээ өнгийж орж байна гэдгээс шүлгийн үнэ цэнийг мэдэрч таашааж болох байх. Сэтгэл оролцсон юм бүхэн урлагтай болдог. /Инээв/
<br />
<br /><strong>-Таны хүндэлж явдаг зүйл. Мөрөөдөл? </strong>
<br />-Ном. Зүгээр л ном тэврээд суух сайхан шүү. Үүнийг ойлгох хүмүүс ховор байх л даа. Гэхдээ л би яг тийм л ертөнцөд байхдаа хамгийн их аз жаргалтай болдог. Яагаад ч юм би яруу найрагт хачин их хайртай. Дэлхийн сонгодогууд, Монголынхоо уран зохиолоос шилж уншдаг. Д.Нацагдорж, П.Лувсанцэрэн, Д.Нямсүрэн, Д.Батбаяр, Ц.Урианхай, Т.Баянсан, Б.Одгэрэл гээд л нэрлээд л байвал олон хүн байна. Эдгээр хүмүүс бүгд өөр хоорондоо давтагдашгүй гайхалтай оюуны их язгууртнууд. Надад тийм том мөрөөдөл байхгүй. Бурхны зурсан хувь тавилангаар амьдарч, шүлгээ бичиж, олон хүүхэдтэй болоод тойруулж суулгаад шүлгээ уншиж өгөх юмсан л гэж мөрөөддөг.
<br />
<br /><strong>-Та дээр яруу найрагт хайртай гэсэн. Өөр юунд хайртай вэ? </strong>
<br />-Би хүүхдүүдэд их хайртай. Тэд ямар хөөрхөн гээ. Уйлаад сууж байснаа ганцхан ширхэг чихэр авангуутаа нүд нь гялалзаад л явчихдаг. Энэ утгаараа би хүүхдүүдэд бага боловч туслах юмсан бодож явдаг. Өнгөрсөн “Соёлын өвийн боловсролын төв” ТББ-ыг байгуулсан. Монголын соёлын өвийг хадгалж хамгаалж, өвлүүлэх мэргэн арга бол хүүхдүүдэд бага балчраас нь зааж сургаж зөв хүмүүжилтэй болгох юм. Манай төв хүүхдүүдэд хувцасаа яаж өмсөхөөс өгсүүлээд монгол оньсон хөлөгт, ясан тоглоомуудыг зааж сургадаг. Мөн гэр оронгүй өнчин өрөөсөн хүүхдүүдэд бүх талаар тусламж дэмжлэг үзүүлдэг.
<br />
<br />Н.Оюундалай <a href="http://niigmiintoli.mn/" target="_blank">http://niigmiintoli.mn/</a></div>Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-24449272773439280722011-07-06T21:42:00.001-07:002011-07-06T21:45:08.610-07:00Бүүвэйд бичсэн захидал<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRFNn-HsFiTjlAXnLG0xH36YcxJSe9aMKyo5ymmi9SJC8ruQF6TC8wJfcXxltHDnhwsPaJyYdItlPUeq8OLE8iZrcn4rr4NA7_ZEAvblPso7ChZqiXOmG-npmsHNKyjAzFZl0Wo-m9JeGX/s1600/Picture+082.jpg"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 240px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRFNn-HsFiTjlAXnLG0xH36YcxJSe9aMKyo5ymmi9SJC8ruQF6TC8wJfcXxltHDnhwsPaJyYdItlPUeq8OLE8iZrcn4rr4NA7_ZEAvblPso7ChZqiXOmG-npmsHNKyjAzFZl0Wo-m9JeGX/s400/Picture+082.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5626466307763646114" border="0" /></a><br /><div style="text-align: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="font-style: italic; font-weight: bold;">/Нийтэлж болох захидалаасаа нэг нэгээр нь дэлгэнэ ээ./</span></span><br /><br /><div style="text-align: center;"><br /></div> </div><br /><span style="font-weight: bold;">Мөрөн.</span><br /> <span style="font-weight: bold;">Ш.Хатанбүүвэйбаатарт</span><br /><br /><br /><br /><div style="text-align: justify;"> Хөр цас, хөх далай, сарьдаг уулсын хөвүүн таньд энэ захиа очих өдрийн гэгээн мэндийг хүргэе.<br /><br /> Орон гэрээсээ алс оюутны шуугиант хотхонд танин эгээрэх, туурвин бүтээхүйн хүрдийг эргүүлсээр нам гүмхэн амьдарч байна даа, дүү нь. Яг л таны хүсдэг шиг, миний төсөөлдөг шиг тийм амьдрал, аз жаргал их хотын хаа нэгтээ хүлээж буйд итгэнэм.<br /> <br /><br /> Зориуд зорин ирж “Хянатугай!” хэмээн үлдээсэн номны тань эхийг өнгөрсөн гурван хоногт хэдэнтээ уншсаны эцэст энэ захиаг бичье гэж шийдлээ.<br /><br />Энэ бичил ертөнцийн эхлэл болсон нэр нь: “Гуч хүрээд л үхмээр санагдах...” Нэрлэлт дөрвөн үгийг дотроо тарни адил шивнэн явсны үрээр, таны санаашрал, гутрал сэхлийн совинг зуур ч атугай мэдрэв.<br /><br />“Санаа алдахаас өөр салхигүй”-н салхи эндээс нэвт үлээсэнд дотор бүлээсч, анх хэвлэлээс нь авхаар догдлон алхаж явсан мөч шиг үлэмж дотно санагдав.<br /><br />Тэр дотно салхи нэгэн бодлыг хөгжөөсөн нь: “Өнгөрөгч хугацаанд таны шүлгүүд хойшид Хатанбүүвэйбаатарын гэгдэх агшины мэдрэмжийг нээх нэгэн хэлбэр, тэр хэлбэрийг илэрхийлсэн нэгэн номыг бүтээхэд зориулагджээ” гэсэн санаа. Туурвин бүтээгчийн хувьд үүнээс илүү олз үгүй. Харин яруу найрагчийн хувьд өсөн дэвжих замын тань нэгэн гэгээхэн /магад хамгаас гэгээн/ үе нь энэ болов уу.<br /><br /><br />Амьдралын халуун хүйтнийг эрт мэдэрч, томчуудын ертөнцөд хөлөө олж ядсан он жилүүд төгсгөл болж, өөр үзэл бодол, өөр тэмүүлэлээр амьдарч эхэлж буйг тань энэхүү шинэ номоос хару байна. Хэдий би хараахан эцэг болж амжаагүй ч, эрийн хугархай мөний учир, ерөөс хүн мөнийн учир хүүдээ зориулсан шүлгүүд тань машид таалагдсаныг, тийн ахаараа бахархсанаа, андадаа далдхан атаархсанаа нуух юун.<br /><br /><br />Уран бүтээлчийн “Урлан бүтээхүйн эрэл”-ийн гэрч болон үлдэх хараахан хэвлэгдээгүй энэ номыг нэрнээс нь эхлээд өөлж гоочлох хүн гарах л байх. Гэвч, энэ бол урлаг. Үхмээр санагдсан мөч бүхэндээ шүлэгчид нөгчдөгсөн бол яруу найраг гэдэг шарилын бичээс төдий л байхсан. Тэрчлэн таниас цаашид “Үрээ санахаар л үхмээргүй санагдах...” гэхчилэн ном гарваас би л лав гайхахгүй ээ.<br /><br /><br />-“Энэ номоо Есенинд зориулж байгаа юм” гэснийг тань санаж байна. Мөнгөн зууны гутрангуйн шүлэгчидийн тавилан шүлэг шигээ байсан гэдгийг санаарай! Ахматова охин насандаа үхлийн тухай шүлэг бичсэн гэдэг. Юутай уудам зүрх вэ? Түүний зүрхнээс хагас зууны хагас зууны турш уй гунигийн мөрүүд урсжээ. Гэхдээ, хэдэн шүлэгчийн зүрх ийм уудам гэх вэ? Шүлгийнхээ хүйтэн давалгаанд амьдралын ёроол руу шидэгдсэн олон олоншүлэгчийн алдар нэрийг дуудаж чадах байна. Гэвч<br /><br />“...Өнгө мөнгөнд шүтэж амьдрах<br /><br />Өргөмж алдарт шүлэнгэтэж явах<br /><br />Энэ насны шуналын гал<br /><br />Эцэс хойтын тамын гал” гэдэг биш үү.<br /><br />Харагдахгүй байгаа гэрлийг л харанхуй гэж би санадаг. Тиймээс “Хагацъя даа даа анд минь...” гэсэн мөрийг Хатанбүүвэйбаатараас хэзээ ч хүлээхгүй.<br /><br /><br />Цэцэн ухаан билэг авьяас бурханыг орлосон энэ цаг үед цэнгэл жаргалын охь нь яруу найраг байх болно.<br /><br />Бүдэг өнгө ноёрхсон хотын ертөнцөд, тосгоны үнэртэй тодорхой уран шүлгүүд тань “Амьд үлдэнэ” гэдэгт итгэнэм. Үүнээс илүү өглөг, үүнээс илүү буян гэж үгүй ээ. Ах минь.<br /><br />Хотод одоо л нар мандаж байна. Цонхоор сэрийгч улиангарын биенд ассан нарны сүүн туяа энэ захидалын мөр бүхнийг адислав.<br /><br />Ирэх цагийн нэгэн чөлөөнд их сургуулийн гудамнаа инээж уулзаад, их хотын аниргүйд шүлгээ дуудах мөч иртэл Муза-Янжингийн мэлмий үзэгний тань өлмийг таалан тэтгэж, үр амьтай амьдралын тань замыг чанагш тэнгэр тэтгэх болтугай.<br /><br /><br /></div><br /><br /><br /><div style="text-align: right; font-weight: bold;">Утга зохиолын “Хөх мэдрэхүй” бүлгийн гишүүн<br /><br />Ш.Я.БАЯР<br /><br />2009.11.29<br /><br />Улаанбаатар. Оюутны А хотхон.<br /></div>Я.Баярааhttp://www.blogger.com/profile/09452793435423491173noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-17809427341766583392011-06-20T07:42:00.000-07:002011-06-20T07:50:25.466-07:00Ц.Дэлгэрмаа: Миний анхны хайр шувуу шиг л нисч ирсэнЭх сурвалж: <a href="http://www.olloo.mn/modules.php?name=News&file=print&sid=1144522">Olloo.mn</a><br /><div style="text-align: justify;">2008.12.26 20:59<br /><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7dbKoblJPEgP6R0K5UrM2my2CF-pK2RHK82-3styS3KUE9DyDv-hEtKKp9D22lI3U-EHcRu5EZB5-laOL9T1oRSMbHSHXWfQ3zz8yoE4YjARZNbkOK4yAHuxubdKwJXW0aCy15HE_J5Q/s1600/SL702187.JPG"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 320px; height: 240px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7dbKoblJPEgP6R0K5UrM2my2CF-pK2RHK82-3styS3KUE9DyDv-hEtKKp9D22lI3U-EHcRu5EZB5-laOL9T1oRSMbHSHXWfQ3zz8yoE4YjARZNbkOK4yAHuxubdKwJXW0aCy15HE_J5Q/s320/SL702187.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5620314338599003042" border="0" /></a>Р.Чойномын нэрэмжит "Оюухай 2006" наадмын дэд, О.Дашбалбарын нэрэмжит "Утгын сүм" тэргүүн, Хайрын шүлгийн "Аморэ", "Алтан үзэг" оюутны яруу найргийн наадмын гуравдугаар байрын шагналт залуу яруу найрагч Ц.Дэлгэрмаа уригдлаа. Тэрбээр анхны номоо "А тэмдэглэл" нэртэйгээр бэлтгэж байгаа аж. Жижигхэн биендээ ахадсан их ухаан тээж яваа найрагч бүсгүйн яриагаар уншигч таныг дайлая.<br /><br /><b>-Шүлэг найрагт юуны учир татагдах болов оо? </b><br />-Намайг дөрөвдүгээр ангид байхад эгч минь оюутан болж Эрдэнэтийг зорьж байсан юм. Яг машинд суугаад хөдлөх тэр үед санаанд шүлгийн мөр гэнэт харвасан. Ирээдүйд ямар мэргэжил эзэмших тухай анхны балчир бодлоо шүлэг болгон буулгасан тэр л үед хожим хэн болох минь тодорхой болсон юм болов уу. Шүлэгт би татагдах биш, шүлэг өөрөө намайг олсон, оносон гэж би боддог.<br /><br /><b>-Их багадаа шүлэг бичиж эхэлжээ. Бага насны дурсамжаасаа хуваалцаач? </b><br />-Аав минь цэргийн хүн л дээ. Тиймээс би Дорноговийн Зүүнбаянгийн цэргийн ангид төрсөн. Харин ах, эгч, дүү гурав маань Улаанбаатарт төрсөн юм. Тэгээд л аав ээж хоёр минь багаас хутагтын нутагт төрсөн охин гэж намайгаа "хөөргөдөг" байлаа. Би ганц ч удаа цэцэрлэгт явж байсангүй, гэрийн охин байлаа. Гэртээ суудаг хэрнээ тэрүүхэндээ гангаан, бас. Их олон янзын даашинз өмсдөг байв. Бүх даашинзаа "Усан цэргийн палааж", "Зааны тугал Панчи Панчи", "Цэнхэр бөмбөгт" гэх мэтчилэн өөрийнхөөрөө нэрлэнэ. Бас нэг удаа цонхон дээр суусан ялааг харж байснаа "Сэгсгэр үстэй Банаа" гэж нэрлэсэн гэсэн. Харин аав маань энэ тухай ялааны хөл нь их үсэрхэг байдаг. Хүүхдийн нүд хурц болохоор түүнийг нь олж харж л дээ гэж тайлбарлаж билээ.<br /><br /><b>-Гэртээ суудаг охин багаасаа л номтой нөхөрлөсөн байх? </b><br />-Өө тэгсэн. Ах маань надаас гурван насаар ах юм л даа. Тэр долоотойдоо сургуульд орж, тэр цагаас би бас "Цагаан толгой"-той найзалж эхэлсэн. Өдөржин гэртээ сууж уйдсан би ахыгаа сургуулиасаа ирмэгц салахгүй дагана. Хичээлээ давтахад нь ч бас дэргэд нь сууж л байна. Удалгүй дармалаар уншиж, бичиж сурсан. Том том ном руу толгойгоо шургуулсан хүүхэд болсон доо, тэр үеэс хойш. Аав ээж хоёр хараа нь муудна гэж хориглоод ч, номын цагаан солио гэж айхтар юм байдаг тухай хэлээд ч нэмэр болоогүй дээ. /Инээв. СУР/<br /><br /><b>-Анхны хайрынхаа тухай яриач. Хайр гэдэг чинийхээр? </b><br />-Миний анхны хайр шувуу шиг л нисч ирсэн. Тэгэхэд би 15-тай дэгдэж яваад л гэнэтхэн нэг хар нүдэнд "ховсдуулчихсан" даа. Эсрэг хүйстнээ шохоорхож, танин мэдэх тэр хүсэл үнэндээ өөрийгөө танин мэдэх үүд хаалгыг нээж өгдөг юм шиг ээ. Тэр л үеэс өнөөгийн энэ би яг өөрийнхөөрөө, хэлбэрэлтгүй бий болж эхэлсэн санагддаг. Тэр л үед бас шүлэг бичин нэг нэгэндээ улам ойртож эхэлсэн. Шүлэг надад хорвоогийн бүх юмны тухай хүүрнэдэг болсон. Тэр хүүрнэлийг би харин цаасан дээр буулгах үүрэгтэй болсоноо ухамсарласан даа. Шүлэг-хайр, шүлэг-амьдрал, шүлэг-ертөнцийг танин мэдэхийн тулд би эрэлхийлж, тэр эрлээр дамжин ирсэн мэдрэмжүүдээрээ өөрийгөө илэрхийлж явна.<br /><br /><b>-Яруу найрагчдыг дурламтгай л гэлцэх... Чи хэр дурламтгай вэ? </b><br />-Дурлал хайрын яруу сайхныг би мэдэрсэн ч, дурлан хайрлаж сураагүй л явна. Яг юу болохыг нь хэлж болдоггүй амтат зовиур. Аз жаргалтай шаналал... Энэнээс цааш юу байдгийг би мэдмээр, мэдэрмээр байна. Тэгээд ч тэр үү, дурлалын тухай шүлэг цөөнгүй бичсэн. Дурлалгүй амьдрал хичнээн уйтгартай, үхмэл байх бол оо... Би төсөөлж ч чадахгүй нь ээ.<br /><br /><b>-Шүлгийн ертөнцөд анх хөтөлсөн багш нарынхаа тухай? </b><br />-Хамгийн анхны багш гэвэл ном юм болов уу... Энд би бас аав ээж хоёрыгоо хамгийн эхэлж нэрлэмээр байна. Тэд л миний анхны уншигч, анхны шүүмжлэгчид болж байлаа. Шүлэг бичдэг болсны минь дараахан аймгийн Хүүхдийн төлөө төвөөс 25 шүлгийн номын уралдаан зарлаж, ээж миний бичсэн бүхнийг анх эмхтгэн бичиж байлаа. /Инээв.Сур/ Миний аав бас шүлэг бичдэг л дээ. Тийм болоод ч тэр үү миний ертөнцөд аав минь их ойр. Би олон багштай. Хөвсгөл аймгийн Дэлгэрмөрөн цогцолбор сургуулийн хэл, уран зохиолын багш Д.Чулуунбаатар гэж тун эгэл нэгэн бий. Тэр хүн л анх намайг шүлгээ ч бичихгүй алгуурлаж явахад минь "олж" аваад, бич, заавал бич гэж "шахаж, шаардаж" байсан удаатай. Олон удаагийн тэр шахалт шаардлага намайг төөрөхөөс минь аварсан. Их сургууль намайг Шагдарын Дулмаа гэж гайхамшигтай эмэгтэйтэй танилцуулсан. Дэндүү энгийн, эгэл тэр хүн урам, хайраараа олон залууст жигүүр ургуулж явна. Харин миний ихэд зориглон байж ном болгон эмхтгэсэн хэдэн шүлгүүдийг минь уншсан Ч.Билигсайхан багш маань надад их олон зүйлийг ойлгуулсан. Утга зохиолын онолын хичээлийг хоёр жил заасан багш маань намайг шүлгээ аваад очиход гайхаж угтсан шүү. Намайг бичдэгийг мэдээгүй байсан хэрэг л дээ. Нэг хоногийн дараа намайг дуудаад хэлсэн үг бүрийг нь би цээжиндээ хадаж авсан. Тэр үгс миний амьдралын турш багш байх биз ээ.<br /><br /><b>-Өөрийг чинь Монголын яруу найргийн мундагчуултай тэмцээнд өрсөлдөж үзүүр түрүү булаалдаж байсан гэх юм билээ? </b><br />-Өө, би шүлэг найргийг өрсөлдөөнөөс ангид, дээд зүйл гэж боддог юм. Оюутан байхад хаа нэг тэмцээн уралдаанд "давхиад" оччихдог байсан. Одоо бол их ичдэг юм аа. Р.Чойномын нэрэмжит "Оюухай" гэж уламжлалт наадам байдаг. Тэр наадмын онцлог нь ирсэн бүтээлүүдийг бичсэн эзнийх нь нэр усыг ч мэдэгдэлгүй, далд хэлбэрээр шүүж байр эзлүүлдэг юм л даа. "Оюухай 2006" наадамд оролцохоор хоёр шүлгээ Р.Чойномын өвийг хамгаалах. "Өд" сан дээр аваачаад өгчихлөө. Тэгээд л наадмын өдөр тайзан дээрээс дуудагдаж нэг шүлгээ уншсан. Тэнд Б.Лхагвасүрэн, Д.Урианхай, Д.Цоодол, Ц.Чимиддорж... гээд л олон яруу найрагч ирсэн байсан. Нэгдүгээр байрт Н.Гантулга шалгарч, Д.Урианхай гуай бид хоёр удаалж байсан юм. Наадмын дараахан профессор Л.Дашням гуай "Өдрийн сонин"-д "Яруу найраг хийгээд буруу найргийн тухай өгүүлэх ануу" гэж нийтлэл бичсэнээс би их юмыг ойлгосон л доо. Тэр үед шүлэг бичих нь миний хувийн л асуудал, аз жаргал, гуниг зовлон минь байлаа. Өөр ч юм боддоггүй байж. Харин тэр нийтлэл гарсны дараагаар, өөрийнхөө шүлгийн тухай тэндээс олж уншсанаас хойш би яруу найргийн өмнө ямар нэгэн үүргийг ухамсаргүйгээр хүлээж эхэлснээ мэдэрсэн.<br /><br /><b>-Өнөөгийн яруу найргийн чиг хандлагын талаар бодлоо хуваалцаач? </b><br />-Би тэр айхтар том чиг хандлага энэ тэрийг үнэндээ сайн мэдэхгүй ээ. Гэхдээ өнөөгийн яруу найраг нэг шинэ тавцанд гарч ирж байгаа гэж санадаг шүү. Миний бодоход шүүмж судлалын салбарт шинэ үеийнхэн өөрсдийн дуу хоолойгоо нэмээсэй. "Яруу найрагч" гэж цоллуулахын төлөө биш харин яруу найргийн төлөө чин зүрхнээсээ бичээсэй залуус.<br /><br /><b>-Тэр гэж танигдашгүй нэг хүчин зүйл уран бүтээлчдэд нөлөөлдөг. Тэр нь онгод. Онгодыг та хэрхэн таньдаг вэ? </b><br />-Онгод минийхээр үүлэн чанадаас санаа алдах хэн нэгний дуун юм. Тэр дууныг олж сонсох бүртээ би тэр гэхийн тэмдэггүй хөг хэмнэлд автчихдаг юм. Тэр дууныг улам мэдрэн, сонсох бүрий мөнөөх санаа алдалт шүлгийн мөр далиндаа тээсэн шувууд болж хувираад намайг өөр ертөнцөд аваачих шиг болдог. Тэндэхийн бүх юм хүмүүсийн нүдэнд харагддагаас тэс ондоо. Тэнгэр ягаан, нар хөх, одод ногоон, cap цэнхэр, үүлс шар... Харин би өөрөө биегүй, өнгөгүй, тув тунгалаг болчихсон шиг санагдаад зөвхөн оюун санаа минь л үлдсэн байхыг мэдэрдэг. Тэгээд дараахан нь миний дэвтэрт үлдсэн шувуудын хэл, хөлийнх нь мөрийг би шүлэг хэмээн нэрлэдэг дээ.<br /><br /><b>-Ганцаардлын тухайд? </b><br />-Багаасаа л мэдэрсэн нэг тийм амтыг би хожим таньсан нь ганцаардал байсан. Ганцаардал байгаа газарт гүнзгий дотогшоо бодол, ямархан нэгэн эрэл хөвөрч байдаг. Бодлын үзүүрт бас нэг бодол, эрлийн үзүүрт бас нэг эрэл. Тэгээд л цаашаа олон үүд хаалга өмнө минь нээгдэж, тийш нэвтрэх бүрт ямар нэг юмыг таньж авч байдаг. Хүмүүс би ганцаардах дургүй, би ганцаардаж үзээгүй гэж ярьдаг. Харин надад ганцаардах агшин бүр амттай. Яруу найраг үнэндээ ганцаардлаас л төрдөг ч байж мэднэ. Хэрэв төгс юм гэж байдаг бол ганцаардлын агшин үнэхээр төгс гэж би хэлнэ.<br /><br /><b>-Шүлгийнхээ санааг хэрхэн олдог вэ? </b><br />-Санаа хайж, бичнэ гэдэг нэг л тийм албадмал. Урлагийн мөн чанар нь юундаа байдаг вэ гэхээр түүнд ямар ч албадмал байдал үгүй. Урлаг өөрөө хаа нэгтээ бүтээгдчихсэн байдаг. Гайхамшигт аялгуу, шүлгийн мөрүүд, уран зураг, бүжгийн хэмнэл... Хөгжмийн зохиолчид, яруу найрагчид, уран зураачид, бүжиг дэглээчид харин бүтээгдчихсэн тэр гайхамшгуудыг олж нээх, хүмүүст хүргэх увидасыг цаанаасаа авч төрдөг юм шиг. Энэ санаа миний сэтгэлд их нийцдэг. Үнэхээр ч тийм.<br /><br /><b>-Одоо хичнээн шүлэгтэй вэ? </b><br />-Бичсэн бүхнээ шүлэг гэж нэрлээд, олонд хүргэхээс би лав эмээдэг. Мөр тэгшилж, сүүл толгой холбож, уран сайхан өгүүлсэн бүхэн ч бас шүлэг биш. Ном болгохоор эмхэлж байхдаа 2003 онооос 2008 оны гуравдугаар сарын хооронд бичсэн шүлгүүдээсээ 90 шахам шүлгийг шүлэг гэж өөртөө тооцсон.<br /><br /><b>-Хамгийн сүүлд ямар шүлэг бичив? </b><br />-"Урьд ухаангүй дурлаж асан<br />Учралаа одоо санахад<br />Ичгүүр ханх татах нь<br />Энэ цагийн харгислал!" Дэвтрийн минь хуудас энэ мөртүүдийг илчилж орхилоо. /Инээв.Сур/<br /><br /><div style="text-align: right;"> Б.Анхцэцэг<br />Дугаар 251/924/<br /></div></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-81142071560877960662011-06-19T01:15:00.000-07:002011-06-19T01:23:32.471-07:00БҮҮВЭЙ-БҮҮ АЙ<div style="text-align: center; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN">/ Шагдарсүрэнгийн Хатанбүүвэйбаатарын яруу найргийн тухай /</span></b></span> <span style="font-size:100%;"><br /></span></div><span style="font-size:100%;"><br /></span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgA2gdK99wD7xHgCbNGDOC4KVXGPAnOW2yzU0ad2RRfYwHjTtU8CX0gE1wEpkMBk982l1HcY7RsM5FqMqQcRa8TK8RK9kzZ0SuJpk-u0P6IOHeTdPwXeYU5jX0uhlXiZPF-A6XzxhH04U/s1600/S7002913.JPG"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 343px; height: 257px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgA2gdK99wD7xHgCbNGDOC4KVXGPAnOW2yzU0ad2RRfYwHjTtU8CX0gE1wEpkMBk982l1HcY7RsM5FqMqQcRa8TK8RK9kzZ0SuJpk-u0P6IOHeTdPwXeYU5jX0uhlXiZPF-A6XzxhH04U/s320/S7002913.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5619843381770869938" border="0" /></a></span><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >Цаг хугацаа, зарим хэтэрхий гүн болоод хүнд бодлуудыг баллаж орхино. Нэг үгээр хүн төрөлхтөний санаа бодлыг ариутгаж байгаа нь тэр биз. Ингэж бодохоор цаг хугацаанд гүн хүндэтгэлтэй хандахаас аргагүй. Магадгүй ертөнцийн юм бүхэн цэвэршин тунгалагших гэж буй цагт мухар эр хар зоригоор уран зохиол бүтээгчид цөөрөхгүй нь дээ? Мөн гэнэт зохиолч-яруу найрагч болон тодрогчдын дур хүсэл духан дээрээ сүүн гэрэл болж сацрах энэ цагт БҮҮВЭЙ </span><span style=";font-size:100%;" >/</span><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >дотно халуун нөхөд нь түүнийг ийнхүү дууддаг билээ / шиг өлгийтэй багаасаа уран зохиолд шунан үнэн сэтгэлээр дурлагчид гадуурхагдаад байх шиг заримдаа санагдах боллоо. Тэгээд л үг хэлж зүрхлэхээр шийдэв. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style=";font-size:100%;" lang="MN" > Барууныхан нэгэнт хүлээн зөвшөөрчээ. Хүний нэгэн насанд бие сэтгэлзүйн гурван хямрал явагддаг гэж. Нэгдүгээр хямрал нь мэдээж охид хөвгүүдийн шилжилтийн насанд эхэлнэ. Нүүрэн дээгүүр нь батга барзайхтай хамт зан ааш, бие галбир хамаг бүхэн нь хувирч өөрчлөгдөнө. Энэ насандаа шүлэг бичиж эхэлсэн хүүхдүүд хожим насан туршдаа уран зохиолын зам мөрөөр явна. Ухрах буцах, няцах шантрах зам үгүй гэж яс махандаа шингэтэл ойлгосон байдаг. Харин 20 наснаас хойш хямрал энэ тэр нь дуусаад уран зохиолд дурлагчид надад хэзээнээс нэг л “итгэлгүй” санагдаад байдаг юм. Тэд өөр юм харж уран зохиолд хайртай болдог. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><br /></span></div> <span style="font-size:100%;"><br /></span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >Тэгвэл ШАГДАРСҮРЭНГИЙН ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАР-ын хамгийн түрүүнд хайр татдаг зүйл нь ямар ч давхар санаагүй, өөрийнхөөрөө, тэрсүүдээрээ, овилгогүйгээрээ хямарч шилжиж явах насандаа уран зохиолд хайртай болсон нь. Нэг үгээр түүний яруу найргийн талаар эхэлж зайлшгүй ярих ёстой сэдэв. Тиймээс шүлгүүд нь “ХАШИР” биш. Гэнэн, цагаахан сэтгэлтэй, мөрөөдөмтгий чанартай. Заримдаа “Хүрэл тулгат” шүлэг уншихаар Хөвсгөлөөс ирсэн хөдөөний арван жилийн сурагчийн шүлэг шиг. Нэг талдаа их ухаалаг, муугүй цэцэн, ганцхан үгүүлбэрээр тодорхойлвол “хоосон гэдэг худлаа ядаж хоосноор дүүрэн” гэдэг шиг сэтгэгдэл төрүүлнэ. Сэтгэл хоосон ч дотор нь хорвоо багтдаг шиг түүний шүлгүүд анхлан уншихад тийм ч гайхалтай санагдахгүй байж болно. Эхнээс нь эхлээд 20,30 тэгээд бүх шүлгүүдийн уншаад дуусахаар ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН “ХОРВООГ” бүхэлд нь харж болно. Энэ бол яруу найрагчийн хоёрдугаар содон чанар. Бүхэллэг байж чаддаг тал нь одоогийн яруу найрагт ховор үзэгдэл. Дүр үгүй учраас та нарын бүтээл хүнд хүрдэггүй гэж саяхан нэг ахмад яруу найрагч айлдсан байналээ. Нэг юм анзаарсангүй, магадгүй анзаарахыг хүссэнгүй. Одоогийн яруу найрагчид бүтээлдээ өөрсдөө “ДҮР” юм. Тэдний сэтгэл ч нэг дүр, байгаль, амьдралыг, хүмүүсийг, сансар огторгуй, сав шимийг тэр л дүрээрээ илэрхийлж байгаа юм. Энэ шинэ хандлага Ш.Хатанбүүвэйбаатарын шүлгүүдээс илүү тодорхой харагдана. Маш товчхондоо <b>ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН САНСАР, ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН АМЬДРАЛ, ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН САВ ШИМ ЕРТӨНЦ, ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН БАЙГАЛЬ, ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН ДҮР </b>түүний яруу найргийн цогц чанарыг илэрхийлж байдаг. Илбэчин эсвэл буянтан, сахиусан тэнгэр, сүмийн номлогч, эцэг, хайртай залуу, ДОН-ЖУАН, далайчин эр, нутгийн овгор, байгаль шинжээч, хувийн аж ахуйтан гэсэн нэгдэж ойртмооргүй “ДҮРҮҮД” түүний шүлгүүд дотор оршино Энэ нь сүүлийн үед миний тодорхойлоод байгаагаар түүнийг <b>“хүүрнэл зохиолч-яруу найрагч “</b> гэсэн бүлэгт хамааруулж үзэхэд хүргэнэ. Зохиолчдод хоёр хэв шинж байна. Нэг нь яруу найргийн хүчтэй суурь, сэтгэлгээгээр хүүрнэл зохиол бичигсэд. Тэднийг <b>“яруу найрагч-хүүрнэл зохиолч”</b> гэнэ. Харин нөгөө талд нь хүүрнэл зохиолын сэтгэлгээгээр яруу найраг бүтээгчид. Тийм яруу найрагчдын дунд ХАТАНБҮҮВЭЙ БААТАРЫН нэрийг оруулж тооцох нь гарцаагүй. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >“Гуч хүрээд л үхмээр санагдах” шүлгийг нь уншиж суухад В.Набоковийн “Театрын тухай” эссэний үхлийн тухай хэсэг санаанд орно. Ердийн үхэл, амь хорлолт, алагдах гурав бусдад үйлчлэх хүчний ямар их ялгаатайг нотолсон байдаг юм. Яагаад Набоковын эссэ санаанд орсон нь бас учиртай түүнд /Ш.Хатанбүүвэйбаатарт/ Лолита нэртэй хэд хэдэн шүлэг байналээ. Үнэхээр гуч хүрээд үхмээр санагдах нь яруу найрагчид далдаас өгөөд буй “мэдээлэл” байхыг үгүйсгэхгүй. Лолита гэдэг нэр ч санаандгүй түүний тархинд харваад ороод ирдэг байхаас буцахгүй. Шугаман ч юм уу? эсвэл шугаман бус хэлбэрээр дээрх мэдээллүүд түүний яруу найрагт илэрч байна. Сэтгэлд үе үехэн бодогдоод байдаг юм. ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН зарим программыг жаахан өөрчилчихмөөр. Даанч түүний нүүрэмгий түрэмгий илэн далангүй, ичих булчирхайгүй юм шиг байдал нь үгүй болчихвол тэр огт бүхэллэг биш болчих юм шиг санагдана. Зарим судлаачийн бичсэнээр <b>“...</b></span><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Тэгэхээр цахилгаан-соронзон мэдээллийн буюу хувь заяаны бичлэгийг цэвэрлэх, шатаах, устгах цорын ганц арга нь биологийн систем болох хүний хувьд </span></b><b><span style=""> </span></b><b><span style="">Дээд буюу Аръяабалын бясалгал юм байна. Хувь заяа буюу төөрөг тавилан нь үйлдлийн үр дүнгийн цахилгаан-соронзон бичлэг гэж ойлгож болох нь. Энэ бичлэгийг бид энэ насандаа үргэлжлүүлэн бичиж, улмаар энергийн шинж төлвийг өөрчилж <i><span style="">/харамсалтай нь юу хийж буйгаа мэдэхгүйгээр/,</span></i> энэ нь эргээд бидний биеийг бүрдүүпэгч олон живаа амьд эсийн удирдлага, цаашлаад үеийн үед төрөл олохын шалтгаан болж байдаг хэрэг. Энэ хууль буюу дүрмийг мэдэхгүйгээр амьдрал гээч тоглоомд оролцсоноороо хүн ихэнхдээ физик биеийг дортгоод зогсохгүй хувь заяагаа доройтуулдаг байна.</span></b></span><span style=";font-size:100%;" > </span><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >/Г.Лхагваа ”Дээд бясалгал ба хүмүүний хөгжлийн шинэ боломж” / гэх үнэн бол зарим нэг сөрөг бодлуудаа “арчиж орхихыг” түүнд зөвлөмөөр санагдана. Зөвлөгөө авахааргүй зөрүүд байж мэдэх энэ этгээд байгальд л ганцхан зөрүүдлэдэггүй болов уу? хэмээн шүлгүүдийг нь уншихад эрхгүй санагдана. Байгальд өширхөн хандагчдын цаана муу үйлийн цалам хүзүүгээр нь гогцоорч байдаг юм. Харин байгальд гүн хүндэтгэлтэй болоод нэн бишрэнгүй ханддаг хүмүүст гэгээн тунгалаг шүлэг бичих зэргийн “увдис” хайрладаг гэдэгт итгэдэг, итгэдэг учраас яруу найрагч- байгаллаг байх ёстой гэж үздэг <b>“ҮЗЭЛ”</b> ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАР-т их л багаас нь төлөвшсөн бололтой. </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style=";font-size:100%;" lang="MN" > </span></div><span style="font-family: arial;font-family:";font-size:100%;" lang="MN" >Одоо айзам түүний шүлэгт ямар чухал хийгээд толгой холбох уламжлал ёс ямар ч падгүй тухай хэдэн өгүүлбэр хэлэх нь зөв байна. Жишээ нь ийм нэгэн шүлэг байна. </span><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Уулс н</b><b><span style="">ү</span></b><b>дэн дотор минь</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Ө</span>ндийж</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Одод бодол т</b><b><span style="" lang="MN">ө</span></b><b>с</b><b><span style="">өө</span></b><b>л</b><b><span style="">ө</span></b><b>лд минь</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Т</b><b><span style="" lang="MN">ү</span></b><b>гэн гэрэлтэж</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Нар алган дээрээс минь</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Мандаж байхад ч</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Хайр сэтгэл, тэмтэрсэн итгэлээр л</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Амь зогоосоор</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b>Амь зогоосоор байх...</b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN">Энэ шүлэг силлабик уу? эсвэл тоник уу? гэж өөрөө ч сайн ойлгодоггүй зүйлээр бусдын толгой эргүүлэхээ больё. Харин үгийн айзам холбоосууд хэрхэн эвсэлдэж шүлэг бүтээснийг анзаарна уу? Энэ шүлэг /ер нь ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН бүх шүлгүүд / хэлбэрийн хувьд түүний зан байдал, сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй адил санагдана. Их тогтсон үзэл санаатай, зан байдлын хувьд тогтуун шүлэгчид мөрийн тоог чанд барьсан хайрцаглал сайтай шүлэг бичдэг гэж би үздэг. Тэгвэл сэтгэлийн халил хөдөлгөөн ихтэй яруу найрагчдын шүлгүүд задгай хэлбэртэй байх нь түгээмэл. Энэ л түгээмэл зарчмаар ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН шүлгүүд зарим мөр нь “ҮГ ҮГҮЙ” байхаас ч сийхгүй дэндүү чөлөөт хачин задгай хэлбэртэй байна. Түүний шүлгүүд дунд зан араншингаас нь гадна тийм нэг тодорхойлогдошгүй “ЭР ГУНИГ” ямагт оршиж байдаг онцлогтой. Чухам тэр л гуниг нэг талаар цөхрөл нөгөө талаар тайтгарал, үгүй бол оволзсон баяр бахдалын алин болохыг хэлж чадахааргүй эргэлзсэн байдалд хүргэнэ. Энэ нь яруу найргийн тайлагдаагүй олон увдис чанарын нэгийг ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАР эзэмшсэн гэсэн үг. Түүний яруу найрагт хоёр “СУЛ” тал бас бий. Нэг нь:</span></b></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN">-Сэтгэлийн эмзэг гуниглуун байдлаа шүлгээ дуустал нь хадгалж чаддаггүй. Гэнэт ямар ч хэрэггүй ”дүгнэлт” эсвэл хэрэггүй “сэтгэгдэлд” хүргээд дутуу хаячихдаг явдал. Зарим шүлэг нь зүгээр “гар хурууны үзүүрээр “бичигдэнэ. Бүр гомдмоор. Харин нөгөө нь: </span></b></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN">-Дуусчихмаар байхад л хүчээр үргэлжлүүлсэн шинжтэй. Санааширч суугаад гэнэт чангааар инээсэн хүнтэй адил огцом өөрчлөлтүүд хийнэ. Уран сайхны хувьд болох боловч утга санааны хувьд зөрчилтэй санагдахаар шүлгүүд ч бий. </span></b></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN"> Онгод, далдын хүчинд автсан гэхээсээ өөрийнхөө дотоод зөрчилөөр бичсэн шүлгүүд энэ яруу найрагчийн бас нэгэн онцлог байдал. Зөрчилт байдал нь хүртэл цогц шинжтэй болсон нь гайхшралыг төрүүлдэг. Гагцхүү салбадай байснаас гуч хүрэлгүй үхсэн нь дээр гэж үздэг эрс хатуу бодол нь л ямар ч “ЗӨРЧИЛГҮЙ” , ямар өрчлөлтгүй байдаг нь түүний яруу найргаас ямагт маш тодорхой мэдрэгдэнэ. Онолын хүрээнд зөрчил синергитик тогтолцоотой гэж үзвэл удахгүй яруу найрагчийн дотоод сэтгэл зүй зөв төлвөөр цэгцэрнэ гэж үзэж болох юм. Чухам хувь хүний сэтгэл зүй олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг гэдэг ч аяндаа төлөвшин цэгцэрдэг нь ойлгомжтой. Удаан уншвал уйлж мэдэхээр нэг шүлэг нь:</span></b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Алсран алсарсаар живэх нарны наахнаас</span></b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Аварга загас барьж байна гэж</span></b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Аавыгаа зуржээ.</span></b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Ай даа,</span></b></span></div><div style="font-family: arial;" class="MsoNoSpacing"><span style="font-size:100%;"><b><span style="">Амьдрал надад яасан их хайртай </span></b></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style="font-size:100%;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; font-family: arial;"><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >гэсэн байна. Ямар ч гутрал цөхрөл энэ шүлэгт үгүй. Амьдрал өөрт нь хайртайг бүх бие сэтгэлээрээ мэдэрсэн дуу алдалт. Ийм л тогтворгүй, хөдөлгөөнт байдал ХАТАНБҮҮВЭЙБААТАРЫН яруу найргийн хамгийн гол мөн чанар юм. Түүний яруу найргийг бүхэллэг шинжтэй, дүр олонтой, зөрчил ихтэй, сул талтай, гэнэн сэтгэлтэй гэж олон талаас нь тодорхойллоо. Оносон эсэхдээ эргэлзэхгүй байна. Учир нь яруу найрагч нь өөрөө яг тийм учраас..</span></div><div style="text-align: center; font-family: arial;" class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span style=";font-size:100%;" lang="MN" >Яагаад “БҮҮВЭЙ-БҮҮ АЙ” гэж өгүүллээ нэрлэсэн минь учир шалтгаантай. Түүний шүлгүүдээс би өөрийгөө зоригтой эвдэж, шинээр эхэлж, оюун санаагаараа задарч чадахгүй байна гэсэн “АЙДАС” мэдэрч байна. Ер бусын яруу найраг бүтээх гэсэн чин эрмэлзлийг мэдэрч байна. Түүнтэй хамт тэгж чадахгүй бол яана гэсэн эр гунигийг мэдэрч байна. Гоо сайханд шунан дурласан сэтгэлийг мэдэрч байна. Гоо сайханд эгнэж тэнцэхээргүй шүлэг бичих вий гэсэн зөв ухамсар мэдрэгдэж байна. Тиймээс нэгэнт зөв ухаарсан, зөв мэдэрсэн, зөв айсан юм чинь зөвхөн зөв сэрэхүйн шүлгүүдээ бичихээс өөр хэрэгтэй хэрэггүй илүү дутуу зүйл бодон БҮҮВЭЙ минь бүү ай!</span><span style="font-size:100%;"><br /></span></div><span style=";font-size:100%;" lang="MN" ><br /></span><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN">Зүгээр л Пүрэвхүүгийн Батхуяг </span></b></span></div><div style="text-align: center; font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN"> Дэлхийн суу алдартнуудын өдөрт сууж босон, сунайж данайж бичив.</span></b></span></div><div style="text-align: center; font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;"><br /></span></div><div style="text-align: center; font-family: arial;" class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;"><b><span style="" lang="MN"> 2011-03-10</span></b></span></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-47210989011802343472011-05-05T12:38:00.001-07:002011-05-05T12:44:26.152-07:00Баяраагийн шинэ ном хэвлэгдлээ<div class="post-body entry-content"><style>.fullpost { display: none; }</style> <div style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhEPEqqxZ-hjDJolvMulIIxQ-Z2Ikrviyco8r08-oQJQn3BPlcCkNQYyESjBvv-xBJn27xIFKL2YOlWuJ_nSsz_iPWLr72QUIWr-NwltHWvxuu1gDOQ8fK4UitiIZyMy3P_uwJBJ316vb_g/s1600/New+Image.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 215px; height: 369px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhEPEqqxZ-hjDJolvMulIIxQ-Z2Ikrviyco8r08-oQJQn3BPlcCkNQYyESjBvv-xBJn27xIFKL2YOlWuJ_nSsz_iPWLr72QUIWr-NwltHWvxuu1gDOQ8fK4UitiIZyMy3P_uwJBJ316vb_g/s320/New+Image.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5603313770070720642" border="0" /></a>Удаан хүлээлгэсний эцэст манай Баяраагийн шинэ ном гарлаа. "Хүлээсэн шиг минь байх болов уу?" гэж Нараагийн маань нэг шүлэг байдаг санагдана. Хүлээсэн.., Хүлээсэн шиг минь байж чадсанд юутай их баяртай байна вэ. Өөрийнх нь "томорсоноор" энэ нь түүний дөрөв дэх ном юм. Дунд сургуулийн сурагч байхдаа "Боргихон талын уянга" гэж ном хэвлүүлсэн гэдэг юм. Би одоо болтол тэр номных нь барааг хараагүй болохоор ямар нэгэн зүйл хэлж мэдэхгүй байна. Удаахь ном нь Элбэгтэй хамтарч гаргасан "Нэг урлаг VS Чимээгүй хот". Гурав дахь ном нь ноднин хэвлэгдсэн "Хөх мэдрэхүй-Шүлгийн цоморлиг" буюу бидний хамтын бүтээл. Ингээд яруу найрагч Баяраагийн дөрөв дэх ном нь яах аргагүй "Цөн" болж байна.<br /><br />"Цөн" гэдэг үг Монгол хэлэнд хоёр утга заадаг. Түүнээс ч олон байж болно. Нэг дэх утга нь хаврын цагт голын ус мөсөө түрэн урсахыг хэлэх бөгөөд удаах нь тэрэгний дугуйн гол дахь бэхлэг. Баяраа өөрөө аль утгыг нь ч бэлгэдсэн бай, энэ нэр тун утга төгөлдөр аж. Ойрд яруу найргийн номноос жаахан зай барьж /гам барьж/ байгааг хэлэх үү. Хавар эхлээд уншсан анхны яруу найргийн ном түүнийх байлаа. Ямар сэтгэгдэл төрүүлсэн бэ? гэхээр хөрч хөлдсөн ч урь унаад, усны шувууд ганганаад ирэхээр дороо гэгэлзэж, юу юугүй түрхрэн урсмаар санагдан , тэрүүхэндээ ямар нэгэн шалтгаан хүлээгээд тэсээд л байсан сэтгэл дээгүүр минь нэгэн "Цөн"-т тэрэгний дугуй ор мөрөө тамгалаад өнгөрхөд сэтгэлийн хатуулаг бүхэн минь цуурч, цөмөрч, цөнгөө түрж, түрхрэн урсаж эхлэх лугаа. Чухам тийм учраас л хүлээсэн шиг минь байж чадсан гэж хэлсэн юм.<br /><br />Үүнээс олныг нурших нь цавуу нь ч хатаагүй байгаа шинэхэн номыг тосон унших уншигчдын өмнөөс хэт их зүйл дүгнэсэн хэрэг болох вий гэж эмээлээ. Дор шинэ номноос нэгэн шүлэг сугалан авч толилуулсу. Энэ тохиолдолд эзнээс нь зөвшөөрөл аваагүйд гүнээ хүлцэл өчье. Хавтсан дээрээ © тэмдэгтэй ном бүхэнд хачин болгоомжтой ханддаг зантай ч энэ удаад Баярааг гэж бодоод баахан өөриймсүү зан гаргав.<br /><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">***</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Орос хүрэмтэй хүний хувцастай шавар баримлаар дүүрэн</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Орчин цагийн Улаанбаатарын жирийн нэгэн иргэн</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Шүүмжлэлт реализмын гүнзгий нөлөөн дор</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Шүүрс алдан олон олон шүлэг тэрлэжээ.</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Жаазаар дүүрсэн давчуу буландаа</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Жаргалтай хүний дүр эсгэн сууж</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тоос дарсан ширээний чийдэн шигээ</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тортог суусан зүрхнийхээ угаас дуулжээ.</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Адгуусал, мансуурал, тачаадал сэлт</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Алив нүглийн галаар замаа гэрэлтүүлж</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тэр гэрэлд тодорсон юмсын тухай</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тэмүүлэл дүүрэн шүлэг бичжээ.</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тэр хорин жил харж, хайрлаж, инээмсэглэжээ</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тэр хорин жил харж, хайрлаж, инээмсэглэсэн</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Тэр л янзаараа нэг л өдөр инээмсэглэн орж ирээд</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">Мэнд усгүй хөлөө ачин суужээ.</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic;">2008 он.</span><br /><br />"Цөн"-гийн 78-р талд буй энэ шүлгийг хэрхэн мэдэрсэнээ таньд үгээр барьж хэлж чадахгүй байгаа нь мөхөс уншигчийн дуль сулийнх биз ээ. Гэхдээ л...<br /><br />Мөрний ус дуутайхан цөнгөө түрэх, модон тэрэгний хаашаа ч юм тачигнан холдох чимээ сэлт нь ойрын үед намайг хөглөх хамгийн яруу дуу болж байна.</div><br /></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-33125770138006299662011-04-08T06:56:00.000-07:002011-04-10T13:25:07.842-07:00Хангалын шинэ ном гарлаа<div style="TEXT-ALIGN: justify"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcqCVrxs265NE2HE6SVT0vOx1aFIokSXFzw8CSNbhnbnQL26gh7Uj745CI8DCFm9tTN_Ckr1HvQbx58wpdcKdCBuT8FA8s-8uINrQXJjGwiyQBZfXeZtT-G0gJwzw745kCyWrEmQPH0Zk/s1600/IMG_0147.JPG"><img id="BLOGGER_PHOTO_ID_5593953479436874562" style="FLOAT: left; MARGIN: 0pt 10px 10px 0pt; WIDTH: 156px; CURSOR: pointer; HEIGHT: 228px" alt="" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcqCVrxs265NE2HE6SVT0vOx1aFIokSXFzw8CSNbhnbnQL26gh7Uj745CI8DCFm9tTN_Ckr1HvQbx58wpdcKdCBuT8FA8s-8uINrQXJjGwiyQBZfXeZtT-G0gJwzw745kCyWrEmQPH0Zk/s320/IMG_0147.JPG" border="0" /></a>"Хөх мэдрэхүй" бүлгэмийн гишүүн М.Хангалын шинэ ном гарлаа. Урьд нь "Бороо орохын өмнөх өдөр" нэртэй яруу найргийн номоо хэвлүүлж байсан тэрээр энэ удаад "III бүлэг, IV үзэгдэл" нэрт жүжгийн зохиолын номоо уншигчдын гар дээр тавьлаа. Уг номыг "Эрдэнэт үйлдвэр" ХХК-ийн Залуучуудын Холбооноос эрхлэн гаргаж буй "Эрдэнэт залуу үе-Номын сан"-гийн цуврал 10 номны нэг болгон хэвлэжээ. М.Хангал найздаа уран бүтээлийн амжилт хүсье. Энэ номын талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг дараа нийтлэнэ. </div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-51886865342787255312011-04-01T12:37:00.000-07:002011-04-01T12:53:08.007-07:00Нараагийн шинэ ном<div style="text-align: justify;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOEz1_LWF0yxXf9Vp0BeGk8_xFlpwAphT535ICFB2UV5O_FHfyWN8mebcdcuqjKnQ2u6Te-NGtAyu6tAR6A0A6Frnxjed_c-Yx9mIM1OZ9Mgl3Cb1j7v6vs-im8aON3mCflLW0u__FIoo/s1600/Naraagiin+nomiin+nuur.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 245px; height: 351px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOEz1_LWF0yxXf9Vp0BeGk8_xFlpwAphT535ICFB2UV5O_FHfyWN8mebcdcuqjKnQ2u6Te-NGtAyu6tAR6A0A6Frnxjed_c-Yx9mIM1OZ9Mgl3Cb1j7v6vs-im8aON3mCflLW0u__FIoo/s320/Naraagiin+nomiin+nuur.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5590703473157294178" border="0" /></a><span style=";font-family:arial;font-size:100%;" >Энэ жил Монголын бурхан шашны нэрт зүтгэлтэн, гүн ухаантан, гүр дууллын нууцын увидаст Чин Сүзэгт Номун хан Лувсанноровшэйрав гэгээнтний мэлмий гийсний 310 жилийн ой тохиож буй. Тэгвэл өлзий билэг бүрдсэн энэ цаг мөчтэй дашилж манай бүлгэмийн Н.Нарангэрэл "Чин сүзэгт номын ханы өв соёл" нэрт судалгааны бүтээлээ ном болгон, уншигчдын гар дээр тавьлаа.</span><span style="font-size:100%;"><br /><br />Ийнхүү "Хөх мэдрэхүй" хэмээх нэгэн бүл уран зохиолын төдийгүй эрдэм судалгааны салбарт ч шангаа татаж байна.<br /><br />Нараагийнхаа цаашдын бүтээн туурвих үйлст их амжилт, гэгээн сайхныг хүсье.</span></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-67646429407811049982011-03-30T19:41:00.000-07:002011-03-31T01:07:27.835-07:00Т-а-г-т-а-а<div style="text-align: justify;"><div style="text-align: center;"><span style="font-weight: bold;">(хэрэм нэвтлэх шинжлэл)</span><br /></div><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8Dsxa1ptX4nxQE_txbRtSneAYxA9jvcyzfKtDK021czMXs1x7Ky9YaMWDd5tHN4QdScIDY5FLBFftJVwSyWbODUEULoJbBHuwQ6f9CKuGA5PsXnlewjyhYcYJuwJhjuQTZr9kpLBxSD9j/s1600/zurzs0.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 170px; height: 237px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8Dsxa1ptX4nxQE_txbRtSneAYxA9jvcyzfKtDK021czMXs1x7Ky9YaMWDd5tHN4QdScIDY5FLBFftJVwSyWbODUEULoJbBHuwQ6f9CKuGA5PsXnlewjyhYcYJuwJhjuQTZr9kpLBxSD9j/s320/zurzs0.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5590068948875370834" border="0" /></a>Би шүлэг унших дуртай...<br />Би шүлэг мэдрэх дуртай...<br />Би шүлэг задлан шинжлэх дуртай.<br />Юу гэвэл Хайдеггер ”Шүлэг бол хамгийн гэм хоргүй зүйл” гэж хэлсэн юм. Тийм л учраас би нэгэн хэний ч үл мэдэх тагтааны тухай... түүний шүлгүүдийн тухай бичье гэж шийдлээ.<br />Алтай... Аяа аугаа их ид шидтэн, бясалгалч даяанч, аглагийг шүтэгч, эрдэмт мэргэдийн орон... Тэнд эзгүйрч хоосрон, үүгэн хүүгэх салхинаас өөр эзэнгүй болсон, хана хэрэм нь хуучирч нурах шахасан нэгэн сүмийн гонхонд энэ тагтаа амьдардаг юм.<br /><br />Өрцөн цаанаа нэг тийм бүдэгхээн гэгээ, жижигхээн бүрэнхийг<br />Өөрийн чинь тухай, хааяахан, гэнэтэд, санамсаргүй бодон суухдаа мэдэрдэг<br />Мэдрэх тусам минь бороо улам ширүүсч, цас лавсан бударч<br />Миний жижигхэн ертөнц даяар тунарсан их гуниг нөмөрдөг<br /><br />Чшшш... тэр тагтаа одоо чимээгүй бодлошрин, орчлонгийн амьдралыг бясалган, далавчаа хумин сууна.<br />Хавар, намар хоёр нь хавчиж зунгүй болсон<br />Өнгө, мөнгө хоёр нь хавчиж үнэнгүй болсон тухай...цаг наашилж, хөхөө донгодочихоод байхад цас яагаад лавсаж байгааг гайхширан суугаа...Магадгүй шүлэг бичиж байгаа биз ээ. Түүнийг тайван орхиж, цааш үргэлжлүүлэх нь...<br /><br /><br />Түүнийг мэндлэхэд эцэг эх нь баяр жаргалаар дүүрэн яваарай гэж ”Баягалан” хэмээх нэрийг хайрлажээ, харин хүн хөршөө сонгодоггүй тэр бүү хэл хувь заяагаа сонгодоггүй хойно энэ төрөлд нь түүнийг ”яруу найрагч, шүлэгч, ядаж ганц шүлэг бичээд үхэх” хувь заяаг түүнд оноосон юм.<br /><br />Тэр их холоос ирсээн... Шаргын тал, Шалын хоолой, Үнээн ус, Хөх эргийн гарам, Тээлийн гуанз, Гарьдийн хад, Элсэн тасархайд бууж сууж, алжааж ядарч... гэхдээ нэр нь хүртэл яруу найраг энэ замаар яруу найраг тээн ирсэн юм. Энэ хол замд шүлгийн мөрүүд хэлхэж, өөрийгөө яг л нисч яваа адил төсөөлөхгүй бол хэн ч гэсэн галзуурах биз ээ. Их хол шүү. Эрдэм сурах гэж, эрхий мэргэнээ сорих гэж зорьсон биз. Үнэндээ түүний шүлэг түүнээс гарч байгаа характеруудыг нарийн ажиглавал тэр маш бардам өөртөө бүрэн итгэлтэй... тэр бүү өөрөө өөртөө маш их таалагддаг гэж хэлж болохоор юм. Юунаас ч айж сүрдээгүй, доорд газрыг бариагүй, ийм л байна, ийм л байх болно гэсэн бат нут итгэл. Ийм л учраас чамайг шувуухай гэж нэрлэдггүй байх аа. Яруу найрагч хүний хамгийн эрхэм шалгуур... өөрийнхөөрөө байх, өөрийнхөө зам мөрийг гаргах, өөрийнхөө яруу найргийг бүтээх гэдэг. Аминчлан хэлэхэд Алтайн уулс л чамд үүнийг өгч, хүүгэн сүүгэх хөх салхиараа алгадаж адисласан байх шүү. Аа бас мартах шахаж... зөн билэг. Түүний шүлгүүдэд ”бүдэгхэн гэгээ”, ”бүрэнхий” гэсэн үг хэллэг ойлголтууд явдаг. Энэ ч бас учиртай...<br /><br />Түүнд зөн билэг байна. Бүр хангалттай байна. Яг л зүрхний тушаа бөглөрөөд тэндээс уур манан болон дэгдэж тархины дотор ороод ямар ч гэгээгүй хав харанхуй шөнөөр үүр цайж байгаа ч юм шиг тийм нэг мэдрэмж... Үүнийг үгээр илэрхийлэхэд тун хэцүү л дээ. Гэхдээ нэг тийм бичвэл тайвширч, нүдээ нээвэл өрөөнд гэрэл асчихсан, жин үдийн наран шарж байгаа мэт мэдрэмж төрөх...<br /><br />Энд нэг бяцхан тайлбар хийе. Бурхан багш номоо шавь нартаа айлдахад хичнээн ч хүнд ном айлдсан холд нь ойр мэт тод, ойр суугаад нь тийм чанга бус сонсогдохоор номоо айлддаг байжээ. Дуу хоолой нь тийм эрдэм чадалтай байж. Харин бас нэг өөр ойлголт нь тухайн номынхоо утгыг шавийн сэтгэлд үл мартагдах, ой тойнд буухаар ойлгуулж чаддаг нэг тийм эрдэм байжээ. Түүнийг манай судар бичигт ”гэгээ өрхлөх” буюу тэр нь сунжраад ”гэгээрүүлэх” хэмээх үг болон хувирсан юм. Энэ юу гэсэн үг вэ? гэвэл тэр эрдэм номын гэгээ багшийн биенээс цацарч шавь нарын оройн зулайгаар ордог. Энэ үед тархинд гэрэл асаасан мэт мэдрэмж төрдөг тийм чадварыг нэрлэжээ. Одоо хүртэл юм ойлгосноо маш сайн ойлгосноо ”орой луу орлоо”, ”орой руу орсон мэт” хэмээн ойлгодог нь тийм учиртай. Өнөөх л зулай руугаа шууд орсон мэт утгыг хүлээн авагч тэгж илэрхийлж байгаа хэрэг. Өндөр ууланд төрсөн, тэнд өссөн хүнд зөн билэг төрөх нь тэр тусмаа зөвхөн нүдээ анихад л тагтаа шувууны нисч чадах л өндөрт нисч, ертөнцийг дээрээс нь тольдон харах дуртай хүнд бүр ч ойрхон биз. Тэр заримдаа тээр дээрээс тасраад унаж ирж буй навч шигч үзэгдэнэ. Гэхдээ л түүний шүлгүүдийг уншихад яагаад ч юм хэзээ хэзээгүй нээгдэх гэж буй цэцэг, эсвэл хэзээ ч гоо үзэсгэлэнг нь үзээгүй цэцгийн зүрхийг хумьсан дэлбээ рүү нь гараа шургуулж барьсан байгаа мэт сэтгэгдэл төрөх юм.<br /><br />Энэ бол миний л сэтгэгдэл шүү. Хий хоосон магтаал биш миний л мэдэрсэн нь. Би эрэгтэй шурагтай (эрчүүд юм аа) залуусын шүлгээс илүү охид бүсгүйчүүдийн шүлгийг унших дуртай. Тэдний хувьд жүжгийн гол дүрд тоглосоор нөөц бололцоо нь дуусаж шавхагдах тийшээгээ хандсан бол бүсгүйчүүдийн хувьд одоо л тэдний цаг хугацаа эхэлж байгаа юм. Монголын яруу найрагт байдаг яруу найрагч хэмээн хүндэлдэг хуруу дарам бүсгүйчүүдийнхээ жагсаалтад энэ ТАГТАА-г нэмж байгаадаа баяртай байна. Чухам яагаад энэ бяцхан өгүүлэлээ ”хэрэм нэвтлэх шинжлэл” хэмээн нэрлэсэн бэ гэвэл огт танихгүй, эргээд уулзвал зүсийг нь ч танихгүй энэ шүлэгч охины яруу найрагт нь уусан живж, түүний сэтгэлийн чанадад хүрээд, хэрэм хашааг нь даван орж, бамбар асаан өөрийнх нь ч магадгүй таниж амжаагүй шинэ зүйлсийг нь түрүүлж харах гэсний учир билээ. Нэгэнт хэрэм нэвтэлснийх өөрийнхөө уншиж ойлгосон чадлын хирээр долоон булчирхай найман найлзуурхайг нь дэлгэе гэж бодож байна. (Энэ тохиолдолд зөвшөөрөл аваагүйг минь уучлаарай. Миний бичсэн үнэн ч байх албагүй)<br /><br />Түүнд 2 айдас байна. Би түрүүн дээр хэлсэн тэр бардам, омголон гэхдээ бас аймхай... Юунаас айдаг вэ? гэвэл олон хүний хувьд хотод амьдраад ч жинхэнэ хотын хүн болж чадаагүй... Өөрийнхөө орон зайгаа эзэлж чадаагүй бол тэр тагтаа маш хурдан хугацаанд жинхэнэ хотын хүн тэдний зарим нэгнээс ч хэтийджээ. Тэгээд нүүдэлчин байснаа... эх нутагтаа хайртайдаа... өөрийнх нь итгэл үнэмшил, соёл иргэншил, шашин шүтлэг хэрхэн хувьсан өөрчлөгдөж... цагийн эргүүлгэнд хуйлран одож буйд эмзэглэж байна.<br /><br />Харин нөгөөх нь бол хайр дурлал... Магадгүй бэлгийн бойжилтынхоо төгсгөлд нэг өөрөөсөө өндөөр залууг хальт шохоорхоод л өнгөрч... П.Батхуяг энэ охидын хайр сэтгэл дэхь үнэлэмжийн тухай сүүлийн ”Утга зохиол” сонин дээр бичсэн байна лээ. Хөөрхий охидуудыг хунгийн цуваа болоод нисч байхад нь буудсан байна лээ шүү. Үнэнийг хэлэхэд тэд хайр дурлалын тухай биеэрээ үзэж өнгөрүүлснээ биш төсөөлөлөө бичиж байна. Хий мөрөөдөж, жигшин зэвүүцэж байгааг нь л П.Батхуяг олж харсан байна. Гэвч ”хэрэмний цаана” тийм юм алга аа. Магадгүй тэд биднээс илүү ёс суртахууны тухай ярих л байх... Бид ч бас эдний насан дээр дурлахаас айж л явлаа. Жинхэнэ дурлалтайгаа учраад амьдралын амт шимтийг мэдэрсний дараа яруу найрагт нь гэрэл асч ”оройгоор нь юм орно” гэдэгт би итгээд байгаа юм. Хамгийн сүүлд бусад эмэгтэй яруу найрагчдаас нь чухам яагаад Тагтаа-г сонгож авснаа хэлье. Чиний урьд төрлүүдийг дурьдвал үнэхээр өндөр дээд хүн байжээ. Магадгүй удган... эсвэл язгууртан хатан... эрдэмтэй лам байсан ч байж мэдэхээр байна. Яруу найрагт яг л энэ чигээрээ эрхэмсэг бардам, язгууртан яваарай. Хэзээд зөн билэгтээ итгэж, цагийн салхинд бүү уруудаарай л гэж захия. ”Хүрээ хөвгүүд” та нар шиг л охидыг хүлээж, бас өөрийнхөөрөө байх тэр эрх чөлөөг та нарт л зориулж эрхэмлэн нандигнаж ирсэн юм шүү.<br /><br />Яруу найргийн шүүмж яруу найраг л байх ёстой, хэрэм хашааг нэвтэлж, хэний ч олж хараагүйг харах ёстой. Эс тэгвэл хөнгөн бийрийг хөшиж юу хийнэ.<br /><br />Энэхүү ”хэрэм нэвтлэх шинжлэл”-ийг хэрсүүжиж уншина уу, хөмхийгөө зууж уншина уу хэрхэхийг тэнгэр мэдтүгэй.<br /><br /><div style="text-align: right;"><span style="font-weight: bold;">Хүрээ хөвгүүд.</span><br /></div></div>О.Элбэгтөгсhttp://www.blogger.com/profile/18351453081875679802noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6122849643176130007.post-15766951822998077752011-03-16T13:19:00.000-07:002011-03-29T09:43:10.200-07:00А-к-а-д-и-м-о<div style="text-align: center;"><strong>/Хэрэм нэвтлэх шинжлэл/</strong></div><div class="post-body entry-content"> <p style="text-align: justify;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5SDeXFpLLx0vkzmpeGeRVpnKYnn8UNGghhTFMzodvTSiNq-sk4yY8eS9jnsUKEUsWPhgKfh-JJqfKosQyXaFHcHf5t9ZiPe0FIDdgGh7Sp_q2Wi9MDS8REs3hs4w31LoVU_irMmjQfW8/s1600/bayaraa.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 262px; height: 269px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5SDeXFpLLx0vkzmpeGeRVpnKYnn8UNGghhTFMzodvTSiNq-sk4yY8eS9jnsUKEUsWPhgKfh-JJqfKosQyXaFHcHf5t9ZiPe0FIDdgGh7Sp_q2Wi9MDS8REs3hs4w31LoVU_irMmjQfW8/s320/bayaraa.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5589543142673090850" border="0" /></a>Би түүнийг 25 мянган жилийн өмнө амьдарч байхаас нь танина. Тэр бол цаатан байлаа. Дараа нь хэн ч юм баруун зүгээс нүүгээд ч юм уу? зугтаагаад ч юм уу? ирэхдээ төмрийн хүдэр хайлуулах аргыг авчирч өгөв. Тэгээд тэд нийлж байгаад 70 бухын арьсаар хөөргө хийгээд нэг их том хадыг хайлуулаад далайд гарцтай, цасан дээр нэртэй, цаасан дээр мөртэй болсон юм. (Энэ бол Эргүнэ хунгийн домог)</p> <p style="text-align: justify;"> Хамгийн гол нь энэ үед тэд төмрөөр дөрөө хийж, нум сумны зэв хийсэн нь хамгийн том дэвшил байв. Тэд тал руу буулаа. Хамгийн түрүүн дөрөө сайтай болсон учраас талын амьтан болох адууг гаршуулж, эмээл тохоод, төмөр зэв, эвэр нумаараа ан хийж хэн хүнд амар дийлдэхээргүй болоод аялж гарав аа. Солонгосын хойгоос авхуулаад нар зөв аялж, хамгийн сүүлд наран шингэх зүгийн Сири, Дамаск хавиас буцаж энд цуглахдаа хэдэн мянган жил зөвхөн монголчуудын эзэмших газар нутаг хийгээд монголчуудаар овоглогдох соёл иргэншлийг бүтээв. Тэд халуун орноос хүйтэн хошуутой үхэр, ямааг гаршуулж, говиос тэмээг сонгосон бол, нүүдэлчин ховройчуудаас хонь маллаж адгуулах арга ухааныг авчирлаа. Гээд хэрэгцээ хангагдсангүй... Мэдээж хэрэг толгойгоо ажилууллаа. Гитадуудын торго, Энэтхэгийн халуун ногоог Баруунд гаргаж, оронд нь тэндээс дорно дахинд зарж болох бүхий л зүйлийг зөөх сүлжээ байгуулж түүнийгээ Торгон зам хэмээн нэрийдэж, тансаг хэрэглээгээ хангав. Ингээд хэдэн зуун жил амьдарсан юм дээ бүү мэд... Хэдэн зуун жил шүү... Энэ бол 3-4 оронтой тоо... Та мэднэ. Харин тэд баруун зүгээс ирэхдээ мэдлэг ухаан, итгэл үнэмшил, үг үсэг тээж ирсэн юм.</p> <p style="text-align: justify;"> Баяд гэж нэг хэсэг бүлэг хүмүүс байх... Тэд мэргэн хүнээ "Акадимо" гэж одоо хүртэл нэрлэдгийг сонсоод чих минь сунасан. Магадгүй тэд "ном" гэдэг үгийг Грекээс авчирсан байвал би гайхахгүй... Үүнийг би жинхэнэ "Торгоны наймаачны ажил" гэж үнэлнэ. Гэвч энд бас нэг өөр юм бий. Тэр бол баяд хонь... Хонь яагаад ингэж таргалж болдгийг... ийм үүлдэр байдгийг би бодоод бодоод олоогүй... (Уучлаарай Балжаа аварга аа...) Баяд иргэн хонины ууц шиг... гэж ирээд л яридаг. Үнэндээ манай аварга хүний шинжийн хувьд тусгай ууцтай... Нэг л өөр... Яагаад ингэж хадуурч давхиад орж гараад байна вэ? гэвэл яруу найргийн тухай ярьж, яруу найрагчийн хана хэрэмийг давах гээд яваад байгаатай л холбоотой... Нэг л өөр... тийм "акадимо"... акадимо Баяраа... Шангас овогт Ядамсүрэнгийн Баяраагийн тухай юм.</p> <p style="text-align: justify;"> Түүнийг би мэднэ. Бүр 8000 жилийн өмнөөс мэднэ. Уншсан. Өвөр Монголын эрдэмтэд болох эцэг, хүү Чандмани, Тингэс нарын "8000 жилийн өмнөх монголын түүхийг мөшгөвөл" гэж нэг жижигхээн ном бий. Төв номын санд бий л дээ. 90-ээд оны эхээр хэвлэгдсэн. Бие нь жижиг ч бэлчээр нь том ном. Шинжлэх ухаан няцааж чадаагүй ч өдий болтол дуугүй байхыг бодоход хүлээн зөвшөөрсөн л хэрэг. Монгол даяар тархсан зөвхөн цээжээр амаас ам дамжигдан хэлэгдэж байсан 300 орчим тууль, түүний баатрууд, үйл явдал зэргийг нь араб, ойрхи дорнодын түүхийн материалуудтай тулгаж үзээд... Харьцуулж, харгуулж үзээд шүү... 8000 жилийн өмнө монголчууд Тигр, Евприт 2 мөрний хөндийд, Сүмэр уулын өвөрт амьдарч байжээ... гээд батлаадахав. Гайхалтай парадокс... Өнөөг хүртэл "өвөрөөнүүд" тоодоггүй ном зохиолдоо эш татдаггүйг бодвол дээр нь "хар хайрцагтай коммунист толгой" байдагтай ч холбоотой байх л даа. Үнэндээ манайхан ч тэднээс ялгаагүй л байгаа юм. Уран зохиолоо байтугай... түүхээ жижигхэн тугалын бэлчээр, жирэмсэн эмийн шээх газраас цааш судлах зориг, золбоо нь хүрэхгүй л байгаа юм. Углуургатайхан бодвол Баядууд христийн шашны эхэн үеийн несториан, манихейчүүдтэй их бага ямар нэгэн хэмжээгээр холбоотой ч байсан байж болох юм. Хэрээд, Эрхүд, Наймантай адил эртний овог. Нарийн ажиглавал манай ёс заншилд тэднээс авсан юм маш их. Хүүхдээ угаах, хурим, оршуулга, уул ус тахих, ерөөл магтаал эд бүгд Торгон замаар ирсэн соёл юм шүү... Наран шингэх баруун зүгээс... Энэ бол миний үг биш, мэргэдийн үг...</p> <p style="text-align: justify;">За ингээд хэрэм хашаагаа даваадхая. Баяраа бол "акадимо" өөрөөр хэлбэл Баядын үртэс... тэднээс төрөн гарсан мэргэн хүн. Тэр дорнын ч хүн, өрнийн ч хүн. Харин яг одоо бол түмэн жилийн өмнө тасдаж авсан эрдмээ цээжиндээ оволзуулан, наран шингэх баруун зүгийг саравчлан зогсч байна. Өөрөөр хэлбэл нэг хөл нь Азид, нөгөө хөл нь Европт гишгэж байна. Гэхдээ л дур хүслийг нь "баруун" даллан дуудсаар байна. Түүнээс уламжлалт яруу найраг, хэлбэр хэмжээ, өвөрмөц онцлог, үндэсний шинж... гэх мэтийн "пионер" зүйлүүд нэхэх хэрэггүй... Тэр оюун санааны яруу найргийг бүтээж байна. Гэхдээ ямар ч дүрэмгүй... хийсэн туршилтууд нь "академик" түвшний... Хэн ч няцааж чадахгүй хирнээ... хүлээн зөвшөөрч чадамгүй. Үүнийг "махамудра" хэмээн манай номд нэрийддэг. Тэр дотор нь буцалж байгаа мэдлэг ухаан үгээр илэрхийлэгдэхгүй бол дүрсээр зурж, гараараа бүжиглэж, хөлөөрөө харайж... далавчтайсан бол нисэхэд ч бэлэн байгааг түүний шүлгүүдээс харж болно. Зарим шүлгүүд нь шүлэг гэхээсээ илүү зотон дээр улаан шар өнгөнүүд нялгадаад ямар дүрс болон хатахыг нь хүлээж буй мэт. Түй черт... Ямар их оволзсон хүч тэнхээ, зориг зүрх вэ? магадгүй зарим тохиололд үндэсний цөөнх байх, олон хүний дунд ганцаардах, би эднээс өөр гэсэн гүн бат хатуу хүчтэй бодол, итгэл үнэмшил ийм их хүчийг төрүүлдэг ч түүний хувьд энэ бол ердөө л шалтгаан нь... Гаднаас нь харъя л даа. Энэ тивийн хамгийн хойно орших говиос ирсэн хөрслөг улаан хүү. Номхон усгал нүдтэй. Дуу хоолой нь ч бүдүүн баргил биш... Ердийн хөдөөний гэсэн тодотгол өгч болох...дотуур байранд амьдардаг оюутан. Өвөл анх танилцаж байхдаа хараад "тархи толгой нь хөлдчихдөггүй юм байх даа гэж бодож байсан ч шүлгүүдийг нь уншаад энэ залуу дотроо шатаж яваа юм байна" гэж ойлгогдож байсан. Гэсэн хэдий ч түүний яруу найраг дижитал хэлбэрээр орон зайгаа тэлж чаджээ. Хэдийгээр 2 талаасаа эхэлдэг, хавтас нь буруу, толгой түрийгүй ном найзтайгаа хамт гаргасан нь ч хувь зохиол л байх ёстой. Яая гэхэв. Хүмүүс намайг энэ хүүхдүүдийг магтаж байна гэх юм. Яг үнэндээ би шүлэг найргийг нь уншаад, шунан дурлаж ойлгоод тэр чанар нь энэ хүнд байна уу? үгүй юу? гэдгийг олж хараад бодоод, бясалгаад, миний бясалгалын ургацад яаж ургасныг нь л бичдэг болохоос бус захиалгаар хийгээд тачаалаар бичдэггүй билээ. Ингэж бичсэн минь худлаа байгаад энэ хүмүүс яруу найргийг бүтээж чадах эсэхийг зөвхөн бурхан үзэг.</p> <p style="text-align: justify;">За тэр бурхан ч яахав. Би түүнийг далч, төлгөч хэмээн боддог. Хоньчин еврей, ховрой, жүүд нэг л өөр яг тийм гээд хэлчихэж боломгүй... Түүний шүлгүүд ямар нэгэн нийгмийн юм уу биологийн захиалгатай гэхээсээ илүү мэргэ төлгийн тайлал шинжтэй. Шаал өөр өөр... Нэг их өндрөөс хараад шоргоолжны үүрний амьдралыг шоолоод ч байгаа юм шиг... Би нэг юм туршиж үзэхсэн гэж бодож байгаа юм. Харанхуй шөнө задгай гал түлээд суувал хажууд нь Баяраагийн нүүр галд асаад байна уу? гал Баяраагийн нүүрэнд асаад байна уу? аль болохыг үзэхсэн гэж... Тэр шүлэг бичдэггүй... Байнга шатсан дал ч хараад яваад байдаг байж мэдэх юм. Махан нүдтэй цусан зүрхтэй бидэнд яаж харагдах вэ дээ? Түүнийг шүлгүүд тийм сонин галтай... галын өнгөтэй... дүртэй... бурхантай... шатсан дал шиг сонин гаж.</p> <p style="text-align: justify;">Түүний яруу найраг их хураангуй... богино. Товчхон. Үг утга нь оночтой... урьд нь аль болох байгаагүй зүйлийг өөрийнхөөрөө бичдэг. Түүний олж авсан хэлбэрүүдийг бусад хүмүүс дууриахад хэцүү байдаг бол... тэр ямагт цоо шинээр туршсан байдаг. Үүнд "үхсэн тогооч нарын гэгээн дурсгалд" зориулсан шүлгийг дурдаж болно. Зөвхөн энэ шүлгээр нь л түүнийг монголын модернист яруу найргийн шинэ үе буюу Баатарын Галсансүхийн дараахи "Модернист фронтын командлагч"-ийн цолыг шууд өгөхөд хангалттай. Дижитал яруу найргийн сайн тал нь энэ. Өөрийн блог дээрээ тавьж, хүмүүсийн санал, чиг хандалгыг мэдрээд засаад залаад шигтгээд... өөрөө ч нээлттэй байгаад... жинхэнэ яруу найраг бүтээх. Энэ үйлст ханцуй шамлан орсон та нарт үнэндээ атаархаж байна ах нь. Акадимо</p> <p style="text-align: justify;">Яруу найрагч хүнээс энэ цаг үе ер нь юу шаардаад байгаа юм бэ? гэж үү? хэнд ч таагдашгүй... үргэлж манлайлагч, хошууч байхыг шүү дээ. Гол нь хэнд ч таагдашгүй байхыг... хэрэм нэвтлэх шинжлэл бол уран бүтээлчийг ямар ч цаг үед юу ч бичсэн байхад нь ойлгох түлхүүр болох юм. Энэ бол жинхэнэ монгол цэрэг эрийн мөн чанар байжээ гэж ойлгож болно. Жишээ нь Ордос нутагт дуулагддаг байсан нэг дуу байна. Олон жил цэрэгт явж дайн байлдаанд тулалдаад эцэст нь харийн газар ясаа тавьж буй монгол цэрэг эрийн дуу...</p> <p style="text-align: justify;">Зүсийг минь үзье гэвэл</p> <p style="text-align: justify;">Сүн далайн ёроолд бий</p> <p style="text-align: justify;">Ясыг минь үзье гэвэл</p> <p style="text-align: justify;">Сүмбэр уулын оргилд бий... гэж.</p> <p style="text-align: justify;">Багадаа байдаг гэж үнэмштэлээ сонссон тэр туулийн эхлэл Сүмбэр уул, Сүн далайг хамаг дэлхийг дуустал тулж ялж явахдаа... эцсийн дусал цусаа шавхагдаж байхдаа ч... үзээгүй гэж хэлсэн биш... яг л тэнд очсон мэт, эрс шулуун, үл мэдэгдэм баатарлаг, бардам ихэмсэг үхэж байгаа жинхэнэ цэрэг эрийн дуу шүү. Түүнээс биш сэхээн амьдруулах тасгаас хэзээ ч ийм дуу төрөхгүй. Яруу найрагчийг яг ийм байхыг л шаардана.</p> <p style="text-align: justify;">Эцэст нь дүүдээ захих ганцхан л зүйл байна. Манай эрин үе, өнгөт металлын үеийнхнийг хороогоод, та нарыг ч нэг нэгээр нь түүж намнаж буй дайсан бол яруу найргийн уралдаан тэмцээн, болсон болоогүй бай шагнал... Хүн уралдаж гүйгээд унаж тусаад, таварцаглаад түрүүдээд, хоолны ширээний ард хаа суух нь хамаагүй, ганцхан яруу найргийн эрдмийн ширээний ард хаа суух нь л чухал билээ. Ямар адгуус биш. Ноён нуруугаа битгий алдаарай. Ингэж л чадвал чи өнөөдрөөс эхлээд дүү минь ч мөн, дайсан минь ч мөн.</p> <p style="text-align: right;"> <strong> Хүрээ хөвгүүн ах нь...</strong></p> <p style="text-align: justify;"><em>(Энэ тухай илүү ихийг мэдэхийг хүсвэл "Нэг урлаг" ном, hargana.blogspot.com гэх мэт мэдээллийн эх сурвалжийг ашиглана уу? Хэрэм нэвт харах боломжыг танд үлдээв.)</em></p></div>Б.Баясгаланhttp://www.blogger.com/profile/07308492763181268885noreply@blogger.com0